بورس‌نیوز، قدیمی ترین پایگاه خبری بازار سرمایه ایران

      
دوشنبه ۲۱ مهر ۱۳۹۳ - ۱۲:۴۰
نگاهی به نظریه ای جنجالی؛

پایان تاریخ و آخرین انسان پس از 25 سال

فوکویاما با ایده "پایان تاریخ" تلاش کرد لیبرال دموکراسی آمریکا را یگانه و بهترین نظام سیاسی معرفی کند. اکنون پس از 25 سال نادرستی این ایده جنجالی برای وی بیشتر روشن شده است.
کد خبر : ۱۳۵۸۶۶

به گزارش سرویس بین الملل جام نیوز، "فرانسیس فوکویاما" که یکی از مشهورترین نظریه پردازان آمریکایی در دهه های اخیر به حساب می آید در برنامه "گفتگوی سخت" (Hard Talk) بی بی سی شرکت کرد تا به این سؤال پاسخ دهد که آیا با شرایط فعلی جهان هنوز هم بر ایده پایان تاریخش اصرار دارد؟

فرانسیس فوکویاما (Yoshihiro Francis Fukuyama) حدود 25 سال پیش نظریه ای را با عنوان "پایان تاریخ" مطرح کرد که با کمک رسانه های غربی بسیار جنجالی شد. این نظریه در سال 1989 مطرح و در سال 1992 در قالب کتابی با عنوان "پایان تاریخ و آخرین انسان" (The End of History and the Last Man) منتشر شد.

 

 

ایده پایان تاریخ فوکویاما چیست؟

پس از فروپاشی کمونیست در شوروی، فوکویاما با استناد به سخنان مارکس و هگل که می گویند تکامل بشر بی نهایت نیست، این اصل را مطرح می کند که وقتی بشر به شکلی از جامعه برسد که عمیق ترین و بنیادی ترین آرزوهایش را سیراب کند، تاریخ باید پایان پذیرد. وی لیبرال دموکراسی آمریکا را به عنوان بهترین نظام سیاسی معرفی می کند که جایگزینی برایش وجود ندارد.

بنابراین به اعتقاد فوکویاما، نظام سرمایه داری آمریکا بهترین نظام ممکن در جهان است، با آن تاریخ تمام می شود و همه کشورها باید بر آن گردن نهند و بر آن ملتزم شوند.

فوکویاما که با توجه به سابقه فعالیت هایش در شورای امنیت ملی و وزارت خارجه آمریکا، یک ماندارین (نظریه پرداز حکومتی) محسوب می شود، با این نظریه خوشبینانه دو کار عمده برای دولت آمریکا انجام داد:

الف.  کمک به دولت آمریکا برای توجیه هزینه های دوران جنگ سرد و مشکلات اقتصادی پیش آمده برای مردم با برانگیختن غرور آن ها به واسطه این شعار فریبنده: جنگ سرد تمام شده و ما پیروز شدیم.

ب. گشودن مسیر حرکت سیاست خارجه آمریکا  و توجیه اقدامات بعدی دولت های آمریکا: چون لیبرال دموکراسی آمریکایی بهترین و تنها نظام سیاسی ممکن است، پس کشورها باید آن را بپذیرند ولو به زور و فشار و جنگ ...

 

 

اکنون پس از گذشت 25 سال، فوکویاما چه می گوید؟

مجری بی بی سی با تشریح فضای بحرانی کنونی در جهان و حمله هواپیماهای آمریکا به مواضع داعش از فرانسیس فوکویاما می پرسد:«آیا از مطرح کردن اصطلاح "پایان تاریخ" پشیمان نیستید؟»

فوکویاما که در کتابش صراحتا تنها نظام ممکن را لیبرال دموکراسی غرب خوانده بود، اکنون می گوید: «منظور از پایان تاریخ صرفا پایان حرکت تاریخ در یک جهت بود، نه پایان یک سری اتفاقات. هنوز این سؤال وجود دارد که به کدام سمت در حال حرکت هستیم؟ آیا به سمت لیبرال دموکراسی می رویم یا نظام جایگزین دیگری هم وجود دارد؟ به نظر من جواب این پرسش هنوز مشخص نیست!»

این جواب فوکویاما با تعجب مجری بی بی سی همراه شد: «ولی مسلمه زمانی که این ایده را مطرح کردید مطمئن بودید که الگویی وجود دارد که در کل دنیا پذیرفته شده و آن سرمایه داری لیبرال دموکرات است.»

نظریه پرداز مشهور آمریکا، حوادث جهانی که ایده اش را به چالش کشیده اند برشمرد و گفت: «فکر می کنم سال 2014 سال خوبی برای دموکراسی نبود چون روسیه و چین به عنوان دو ابرقدرت اقتدارگرای بزرگ در دو سوی اوراسیا مشغول تثبیت موقعیت خودشان هستند. در خاورمیانه هم با آشوب های فراوان روبه رو هستیم.»

وی درباره خواسته دیگر کشورها برای غربی شدن مدعی شد: «فکر می کنم چنین خواسته ای خیلی جاها وجود دارد ولی شاید همه نتوانند به آن برسند. می دانم بهار عربی همه را سرخورده کرده است.»

 

 

فوکویاما که به نظر می رسید ایده پر سروصدای سال های گذشته اش را کمی تعدیل کرده، در ادامه به انتقاد از آمریکا پرداخت: «من هیچ وقت ادعا نکردم که آمریکا الگوی دیگران است... به عقیده من آمریکا هنوز عاشق ارتشش است و به نوعی به قدرت باور دارد. من فکر می کنم این یکی از دلایل شکست های دموکراسی بوده است. آمریکایی ها فکر می کردند با استفاده از قدرت می توانند شکل دنیا را به کل تغییر دهند.»

اشاره به سوءاستفاده مقامات آمریکایی به خصوص نومحافظه کاران از این نظریه برای توجیه حمله به دیگر کشورها از دیگر سؤالاتی بود که فوکویاما اینگونه پاسخ داد: «آمریکا مرتبا بین افراط در دخالت و غرور بیش از حد؛ نظیر آنچه در سال 2003 با حمله به عراق شاهدش بودیم، از یک سو و از سویی دیگر پس کشیدن ناگهانی، چیزی شبیه انزواطلبی بعد از جنگ ویتنام، در نوسان است. فکر می کنم قابل درک است که آمریکایی ها پس از جنگ عراق و افغانستان از چنین موضوعاتی دلسرد شده باشند.»

وی البته حمله آمریکا به عراق و سوریه را با این استدلال صحیح دانست: «به کارگیری زور در بعضی جاها ضروری است. برخی کشورها روی حمایت آمریکا حساب می کنند. البته امیدورام این حمایت با کارهای پر سروصدای دوران حکومت بوش همراه نباشد و در آن به شکل ملایم تری به زور توسل بشود.»

فرانسیس فوکویاما بار دیگر به سیاست های اشتباه آمریکا اشاره کرد و گفت: «یک چیز را باید از عراق و افغانستان یاد گرفته باشیم، آن هم اینکه آمریکا منابع، قدرت و خردمندی لازم را برای انجام کارهایی مثل برقراری دموکراسی در یک کشور خاورمیانه ای را ندارد. حتی نمی تواند مسأله پیچیده ای مثل جنگ داخلی سوریه را حل و فصل کند.»

وی پس از گذشت 25 سال به این نتیجه رسیده که نظام لیبرال دموکراسی آمریکا، دموکراسی نیست! به این بخش از گفته های فوکویاما بیشتر توجه کنید: «در کتاب "نظم سیاسی و زوال و انحطاط سیاسی" بزرگ ترین مثالی که از انحطاط سیاسی می زنم ایالات متحده است. همه نظام های سیاسی در معرض زوال هستند چه به واسطه جمود فکری چه به دلیل استفاده افراد از نفوذشان برای به دست آوردن قدرت سیاسی. در آمریکای قرن 19 ما از شر شکلی از فساد رها شدیم. حالا آن فساد به سیستم برگشته است. به این شکل که گروه های فشاری وجود دارند که می توانند طوری در کنگره اعمال نفوذ کنند که دیگر با اصل نمایندگی مردم همخوانی نداشته باشد. این دموکراسی نیست.»

سخن پایانی این نوشته را به بخشی از سخنان مجری بی بی سی اختصاص می دهیم که پس از شنیدن سخنان فوکویاما تصریح کرد:

«چیزی که در این گفتگو مرا نگران می کند این است که شما 25 سال پیش یک مسیر حرکت را مشخص کردید؛ ولی حالا به نظر می رسد این مسیر خیلی اشتباه بوده است.»

اشتراک گذاری :
ارسال نظر