پایان سلطنت اسدالله عسگراولادی

روزنامه هفت صبح - منصور اولی، شادی سیروس:زمانی نه چندان دور، درست همین دو یا سه سال پیش با صراحت کامل اعلام می کرد که «سلطان پسته ایران» است. اسدالله عسگراولادی را همه تجارت پیشه های ایران به خوبی می شناسند. او از بازاری های نام آشنای ایران است. هر چند رسما هیچ وقت اعلام نکرده که عضویتی در موتلفه دارد اما او را به عنوان حامی مالی این حزب هم قلمداد می کنند.

به همراه یار قدیمی اش علینقی خاموشی، پای ثابت اتاق بازرگانی ایران است. 12 سال است در اتاق بازرگانی ریاست اتاق ایران و چین و از یک سال قبل هم ریاست اتاق ایران و روسیه را برعهده دارد.

به ملاقات این تاجر پیشکسوت رفتیم که هم از حال خودش باخبر شویم و هم از وضعیت صادرات و واردات کشور جویا شویم. در کمال ناباوری در مقابل اولین سوال ما که از او پرسیدیم حال سلطان پسته کشور چطور است، گفت: «سلطنت برافتاده است و دیگر سلطان نیست.»

غیر از اینها بحث به تراز تجاری هم کشید و گله هایی از وضعیت کلی تجارت به میان آمد. گفتگو با اسدالله عسگراولادی در ادامه می خوانید.

از سلطان پسته ایران چه خبر؟

- دیگر سلطنت ور افتاده و سلطنتی ندارم. زمانی اعلام کردم سلطان پسته ایران هستم و واقعا هم بودم اما دیگر سلطان پسته ایران نیستم. پیر شده ام و باید فضا را برای فعالیت جوان ترها باز کرد.

این یک تعارف است یا حال صادرات ما اینقدر بد شده که شما از سلطنت ورافتاده صحبت می کنید؟

- شرایط بسیار سخت است. به دلیل تحریم ها و موانع بانکی، شرایط صادرات بسیار دشوار شده و دیگر نمی توان مثل گذشته به راحتی کار کرد. خود بنده در حال حاضر در سطح وسیع، صادراتی ندارم. البته به دلیل اینکه وارد سن بازنشستگی شده ام هم در این زمینه فعالیتم را کمرنگ کرده و باید کار را به جوانان بسپارم.

در کشور حدود 20 صادرکننده بزرگ پسته داریم که بالای هزار تن صادرات دارند. چند صادرکننده هم بالای 10 هزار تن صادرات دارند. البته صادرکننده هایی هم وجود دارند که میزان 500 تن صادرات دارند که آنها جزو صادرکنندگان کوچک هستند.

صادرات خودتان چند تن است؟

- متاسفانه از مواردی است که نمی توانم بگویم.

به عنوان یک بازرگان باتجربه، حال و روز بازرگانی ایران را چگونه ارزیبای می کنید؟

- به دلیل اینکه در حال حاضر شرایط تحریم بر ما حاکم بوده و مسائل اقتصادی بحرانی است، بازرگانی و فضای کسب و کار در کشور در مقایسه با کسب و کار جهانی در حد مطلوبی نیست و ناچارا این وضعیت را تحمل می کنیم. البته معتقدم که در مقابل تحریم ها ایستادیم و اقتصاد مقاومتی برنامه ای است که ما را برای عبور از این برهه کمک می کند.

به اعتقاد من مذاکرات در چند ماه آینده سرنوشت ساز است که اگر تا قبل از اسفند به نتیجه برسد وضع بازرگانی و فضای کسب و کارمان بهتر خواهد شد. اگر نه، فضای کسب و کار همچنان بحرانی خواهد ماند. البته ناگفته نماند شرایط بحرانی کنونی ناشی از عملکرد ضعیف دولت در مسائل مالی است؛ به دلیل اینکه در حال حاضر قدرت مالی دولت بسیار ضعیف است و هنوز نتوانسته خودش را تقویت کند.

دولت به دلیل پرداخت یارانه ها و در مجموع پرداخت هایی که دارد و از طرفی تنزل قیمت نفت، همچنان با ضعف مالی شدیدی مواجه است. البته این نکته را هم باید مد نظر داشت که ما موفق به عبور و دور زدن تحریم ها شده ایم و توفیقاتی به دست آورده ایم.

چه توفیقاتی؟

- قبل از تحریم ها روابط بین المللی ما در سطح مبادلات و معاملات حدود 150 میلیارد دلار بود که حالا هم همان مقدار است و ما چیزی را از دست نداده ایم. امروز مبادلات بین المللی ما 160 میلیارد دلار است اما نفت ما که در زمان پیش از تحریم ها 120 دلار به فروش می رسید و روزی دو میلیون بشکه صادرات داشتیم حال به قیمت 70 دلار و حدودا روزانه یک میلیون بشکه رسیده است. در نفت 50 درصد درآمد فروش را به دلیل تحریم ها از دست دادیم ه باید تقلای خود را کرده و اتکا به منابع داخلی داشته باشیم.

به چه دلیل با وجود واردات و صادراتی که داریم با تراز تجاری منفی روبرو هستیم؟

- تراز تجاری ما منفی نیست زیرا ما حدود 40 میلیارد صادرات غیرنفتی داریم، حدود 45 میلیارد فروش نفت که مجموع این رقم یعنی 85 میلیارد دلار، دریافتی ارزی کشور است که با میزان سرمایه گذاری ها در خارج از کشور (حتی با احتساب پول های بلوکه شده) حدود 10 میلیارد دلار درآمد ارزی خارجی داریم. به همین علت بخش واردات 50 میلیارد دلار بیشتر نیست و مابقی هزینه هایی است که داریم. بنابراین تراز منفی نداریم. یعنی با وجود نفت هیچگاه تا به حال تراز منفی نداشتیم. شاید بتوان گفت اما از سال گذشته تراز ما به توازن رسیده اما هنوز منفی نشده است.

مثلا در بخش صادرات نفت شاید حدودا در روز بالای یک میلیون و 100 هزار بشکه صادرات داریم که روزانه 8 میلیون دلار درآمد و در سال 30 میلیارد دلار می شود اما به دلیل تحریم ها مجبور به داد و ستد با کشورهایی هستیم که دلار نمی دهند و به جای آن به ما کالا می دهند که البته فرقی هم نمی کند.

یعنی به نظر شما اینکه به جای پول به ما کالا می دهند به حال ما فرقی ندارد؟

- فرقش این است که از کشورهای دلخواه مان نمی توانیم خرید کنیم و فقط از کشورهایی که نفت مان را می خرند می توانیم نیازمان را تامین کنیم.

با وجود این آیا موافق هستید برخی بازارها از جمله بازار عراق را از دست دادیم؟

- خیر ما بازار عراق را از دست ندادیم، فقط نتوانستیم آن را افزایش دهیم. بازار عراق بازاری بود برای ما که از مرز 5 میلیارد دلار به سمت 15 میلیارد رفتیم اما متاسفانه به 10 میلیارد دلار عقبگرد پیدا کردیم. یعنی این کاهش 5 میلیاردی را خودمان از دست دادیم. 70 درصد تجارت کشور ما با همسایگان اختصاص دارد. افغانستان، امارات، عراق، ترکیه، هندوستان و چین مهمترین شرکای تجاری ما هستند. ما باید به فکر افزایش مبادلات تجاری نه تنها با همسایگان که با اکثر کشورهای دنیا باشیم.

افزایش مبادلات تجاری و تنوع در شرکای تجاری نوعی امنیت اقتصادی هم به دنبال دارد. البته با احتساب همسایه های شمالی از جمله ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان، گرجستان، روسیه و قفقاز در مجموع 15 همسایه داریم که 7 همسایه زمینی و 8 همسایه ریلی داریم و با همه روابط خوبی داریم؛ بنابراین باز هم می گویم تراز ما هیچگاه منفی نیست. رشدمان شاید منفی باشد که هم اکنون هم به سمت مثبت است یا اینکه تورم به مرز 40 رسیده است که به اعتقاد من در حال حاضر بین 25 تا 30 است که امیدوارم به زیر 20 برسیم اما تراز منفی نداریم. مشکل اصلی ما معضل تامین مالی برای واحدهای تولیدی است که باید حل شود.

در همین خصوص مسئله تولید که مطرح کردید آیا قبول دارید که نگاه به مسائل بازرگانی، حوزه تولید را به حاشیه برده است؟

- خیر، بازرگانی و تجارت موتور محرک تولیداست. البته روابط اینها باید تعریف شود. گاهی در موضوع اعتبارات و تسهیلات برخوردهایی بین این دو بخش به وجود می آید. باید نگاه بازرگانی را به سمت تولید برد، یعنی به جای خرید اجناس بنجل، مواد اولیه وارد کنیم که این کار بازرگانی در خدمت تولید است.

اما ما همواره بازرگانان بهتری بوده ایم تا تولیدکنندگان خوب؟

- بله؛ بازرگانی خوبی داریم به خاطر نیاز هایمان. ما در واقع حداقل برای کالاهای اساسی حدود 10 میلیارد دلار لازم داریم که این کسب درآمد توسط بازرگانان انجام می شود. مثلا واردات گندمباعث رفع نیاز داخل است و ضربه ای به تولید نمی زند اما نباید کالاهای مصرفی متوسط وارد کنیم که این نوع بازرگانی به تولید ضربه می زند. در واقع واردات کالای مصرفی به تولید ضربه می زند.

منظور این است که روحیه بازرگانی بین مردم باعث شده به تولید آسیب برسد؟

- قبول ندارم. عدم برنامه ریزی و کمک دولت به تولید باعث این آسیب شده است. واحدهای تولیدی ما واقعا مظلوم واقع شده اند. قبلا پول هایی از دولت گرفته اند و نمی توانند پس دهند، چماق های بانک ها بر سر آنها باعث این آسیب شده که رفع این معضل برنامه ریزی دقیق دولت را می طلبد. مثلا با افزایش دادن وثیقه ها بدهی های گذشته را تمدید کنند، مهلت داده شودتا بتوانند کار کنند، مواداولیه را بیاورند، قطعات داشته باشند. ما باید بخش بازرگانی را در خدمت رونق تولید قرار دهیم به طوری که مواد اولیه ارزان تر به دست آنها برسانیم.

کالاهای مصرفی ما باید در داخل تولیدشود تا اشتغال ایجاد شود. نگاه عمقی و کارآ باید به تولید بازگردد و بازرگانی در خدمت تولید قرار گیرد. سیستم بانکی نیز بسیار نقش موثری دارد. متاسفانه در حال حاضر سیستم بانکی با دادن بهره 22 درصدی باعث می شود که نقدینگی به سمت تولید نرود. بانک ها و بازرگانان فربه شده و تولید از رونق بیفتد. این مشکل ظریفی است که باید با برنامه ریزی دقیق حل شود. البته اشتغال هم مهمترین چیزی است که باید در صدر نگاه دولت در برنامه ششم قرار گیرد.

بعد از اشتغال، تولید مد نظر باشد که سراغ واردات نرویم. در واقع دولت باید به واحدهای تولیدی کمک کند. واحدهای تولیدی ما از مالیات بر ارزش افزوده رنج می برند. آب، برق، تلفن وگاز گران است. بهره بانکی بالاست و بانک پولی در اختیارشان نمی گذارد که به عبارتی ما مشکل واحدهای تولیدی را تاکنون حل نکرده ایم. قرار بود 30 درصد از منابع به دست آمده از محل هدفمندی یارانه ها به بخش تولید و صنعت تزریق شود اما همه می دانند از این خبرها نیست.

تولیدکنندگان ایرانی که هنوز دارند چرخ کارخانه هایشان را می گردانند انسان های شریفی هستند که می خواهند به اشتغالزایی در این کشور و کاهش وابستگی ها کمک کنند وگرنه آنها هم خوب بلدند با دلالی پول دربیاورند. بحث دلالی که این روزها اقتصاد کشور را از بین برده با تجارت و بازرگانی که باید در خدمت تولید باشد خیلی با هم فرق می کند.

اتاق ایران و چین چه دستاوردهایی داشته است؟

- صادرات مان را از مرز یک میلیارد دلار به 15 میلیارد دلار رسانده ایم. هر سال 10 هیات از چین آورده ایم و حدود 7 هیات به چین فرستادیم که هدف اصلی ما صادرات و سرمایه گذاری است. به هیچ وجه هدف واردات کالاها مصرفی از چین را نداشته ایم. به چینی ها هم گفته ایم زیر بار خرید و فروش کالای بی کیفیت شان نمی رویم.

توسعه صادرات با معرفی کامل فرش ایران به چین آغاز شد. در حال حاضر سالی یک میلیارد دلار فرش ایرانی به چین صادر می شود. هر سال در 4 نمایشگاه چین شرکت می کنیم. سرمایه گذاران چینی را برای سرمایه گذاری در ایران تشویق می کنیم، در بازارهای محلی. به عنوان مثال در حال حاضر دو موتورسیکلت سازی، چند معدن کار چینی، به ایران برای سرمایه گذاری آمده اند. ساخت جاده شمال، راه آهن در جاهای مختلف.

با چه سطح کیفیتی؟

- چین تکنولوژی بسیار بالایی دارد. نگاه به کالاهای بنجل چینی نکنید. تکنولوژی چین بسیار پیشرفته است. کالاهای بنجل شان را تجار شناسنامه دار وارد نمی کنند. استاندارد در مرز جلوی این کالاها را می گیرد اما متاسفانه می بینیم دوباره همان کالاهای عودت داده شده توسط قاچاقچیان وارد بازار کشور می شود.

چه میزان کالای چینی در سال وارد کشو رمی شود؟

- آمار دقیقی ندارم اما شاید حدود 15 میلیارد دلار کالای قاچاق چینی وارد کشور می شود که رقم بزرگی است و هنوز با نهایت دقتی که نیروی انتظامی داشته متاسفانه جلوی این قاچاق گرفته نشده است. کنترل مرزها بیشتر جنبه سیاسی دفاعی داشته و به این کارها نمی رسند.

گفته می شود روسیه و چین با کارت ایران بازی می کنند و خیلی موافق به توافق رسیدن کشورمان با قدرت های غربی نیستند، این تحلیل را قبول دارید؟

- این سوالی سیاسی است و پاسخی برای آن ندارم. نه می توانم تایید کنم نه تکذیب اما می توانم بگویم که صدها سال است بین ما و روسیه یک عدم اعتمادی حاکم است که این باید رفع شود. دولت یازدهم در حال ایجاد صمیمیت با روس ها است.