مهرنوش سلوکی: صندوق‌های سرمایه‌گذاری، نهادهای مالی هستند که در سهام شرکت‌های بورسی و انواع اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری کرده و برای افرادی که اطلاعات و فرصت کافی برای فعالیت در بازار سرمایه ندارند طراحی شده‌اند. آمارها نشان می‌دهد صندوق‌ها با درآمد ثابت در میانگین یکساله با بازدهی بیش از 18 درصدی مواجه بوده‌اند. همچنین میانگین بازدهی این صندوق‌ها از آغاز فعالیت حدود 62 درصد است که نشان از فرصتی کمیاب است که می‌تواند مزایای بسیاری در بخش‌های مختلف اقتصادی و بازار سهام داشته باشد. در این میان، بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که اخیرا این صندوق‌ها بیش از گذشته در میان مخاطبان خود مطرح بوده و توانسته‌اند تا حدی به افزایش عمق بازار بدهی کمک کنند به‌طوری‌که حجم منابع تعدادی از صندوق‌ها حتي از منابع برخي بانك‌هاي كوچك نیز افزون‌تر شده است. آمارها نیز حاکی از آن است که خالص ارزش دارایی این صندوق‌ها طی یک سال اخیر بیش از 5 برابر شده که این خود نشان از رشد قابل توجه این صندوق‌ها در کشور دارد. با این حال نکته قابل توجه درخصوص نهادهای مالی این است که صندوق‌هاي با درآمد ثابت نه تنها تهديدي براي بازار سرمايه محسوب نمي‌شود بلكه به عقیده کارشناسان، زمينه براي تامين مالي شركت‌ها، پروژه‌ها، شهرداري‌ها و دولت را فراهم مي‌كند. بنابراین، نه تنها اثرات مثبت توسعه فعالیت این صندوق‌ها بر عملکرد شرکت‌ها موجب بهبود سودآوری و در نتیجه سهام آنها می‌شود، بلکه با افزایش حجم نقدینگی در بازار بدهی، به‌طور کلی بازار سرمایه با عمق بیشتری مواجه می‌شود. به عبارت دیگر، سهامداران دیگر نگران خروج نقدینگی از بازار سرمایه نیستند و با تغییرات نرخ سود نیز، صرفا سرمایه‌ها بین بازار بدهی و سهام جابه‌جا خواهد شد.
اقبال خوب صندوق‌های سرمایه‌گذاری
اهمیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری و لزوم رونق‌بخشی به این ابزار از مسائل مهم مورد تاکید فعالان بازار سرمایه بوده است. با توجه به ویژگی‌هایی چون کاهش ریسک و افزایش قدرت نقد‌شوندگی، این صندوق‌ها باید نهاد اصلی برای جذب سرمایه‌گذاران غیر‌حرفه‌ای باشند. با این حال بررسی‌ها حاکی از سهم اندک صندوق‌های سرمایه‌گذاری از بازار سرمایه است. شواهد نشان می‌دهد بازار اوراق بدهی یا اوراق با درآمد ثابت (fixed income) به شدت در بازار سرمایه ایران کوچک مانده است. در حالی که در ادبیات مالی روز، بیش از آنکه به توسعه بازار سهام پرداخته شود، اوراق با درآمد ثابت مورد توجه قرار می‌گیرد. در واقع دومین علت استقبال از این گونه اوراق در بازار سرمایه ایران همین نکته است.
آمارها نشان می‌دهد در حال حاضر تعداد این صندوق‌ها حدود 44 صندوق است. با این حال آمارهای قبلی «دنیای اقتصاد» نیز بیانگر این است که صندوق‌های اوراق بهادار با درآمد ثابت در سال گذشته، 38 درصد بیش از بازار سهام بازدهی داشته‌اند. بررسی روند افزایش تعداد سرمایه‌گذاران صندوق‌های با درآمد ثابت نیز بیانگر افزایش قابل‌توجه سرمایه‌گذاران حقیقی در این صندوق‌ها است. در حالی که در سال 90 تعداد سرمایه‌گذاران حقیقی این صندوق‌ها 42 درصد کل سرمایه‌گذاران حقیقی صندوق‌های سرمایه‌گذاری را تشکیل داده بود، در سال 93 حدود 87 درصد از سرمایه‌گذاران صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در صندوق‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. رقمی که در تیرماه سال 94 به 91 درصد نیز رسیده است. به این ترتیب واقعیت‌های آماری موید این دیدگاهند که مخاطب کمتر ریسک‌پذیر با توجه به بازدهی منفی و ریسک بالای انواع دیگر صندوق‌ها، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های با درآمد ثابت را برگزیده است. همان‌طور که در جدول زیر نیز نشان داده شده است میانگین بازدهی این صندوق‌ها در دوره‌های مختلف با رشد قابل توجهی همراه بوده، این در حالی است که میانگین روند شاخص در همین بازه‌ها با روند نزولی طی شده و این نشان از موفقیت این صندوق‌ها در چند سال اخیر دارد.
رشد این صندوق‌ها در یک سال اخیر شگفت‌آور است
دکتر ولی نادی قمی، مدیرعامل تامین سرمایه نوین در توضیح فعالیت این صندوق‌ها بیان کرد: معماری نظام مالی کشور به نحوي است كه بانك‌ها و بازار پول نقش اساسي در تامين مالي رشد اقتصادي كشور دارند و بازار سرمايه به دلیل اینکه در ابتداي راه است؛ حجم درخور توجهي از تجهيز و تخصيص منابع را در اختيار ندارد. وی افزود: براي افزايش نقش بازار سرمايه در تجهيز و تخصيص منابع و نيز تشكيل سرمايه ثابت، بايد رويكرد توسعه‌اي و پالايشي نسبت به ابزارها و نهادهاي مالي داشت.به همین منظور به صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري نيز بايد از اين ديدگاه نگريست. وی در ادامه و درخصوص چالش‌های این صندوق‌ها بیان کرد: با اينكه هدف صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مشترك اعم از سهام و با درآمد ثابت در وهله اول هدايت سرمايه‌هاي مردمي به سمت بخش‌هاي مولد اقتصاد است اما متاسفانه در اين خصوص سهم برجسته اي نداشته است. به نظر می‌رسد بخشي از اين مشكل به نوپا بودن اين نهادهاي مالي و تجربه اندك كشور در اين زمينه بر مي گردد و بخش ديگر به دگرگون شدن هدف نهادهاي مالي بسته به شرايط و نياز فعالان اقتصادي مربوط است. به هر حال بايد توجه داشت كه عدم كاركرد صحيح ابزارها و نهادهاي مالي اثرات بلندمدت و گاه غيرقابل جبراني بر رشد اقتصادي كشور دارد. نادی همچنین بیان کرد: با فرض وفاداري به اهداف تشكيل صندوق هاي سرمايه‌گذاري مشترك، موفقيت اين نهادهاي مالي در گرو گردآوري حجم كلاني از منابع مالي (سرمايه كلان) و دانش و مهارت كاركنان است.
مدیرعامل تامین سرمایه نوین درخصوص رشد این صندوق‌ها در یکسال اخیر گفت: درخصوص بزرگ شدن صندوق‌ها به نظر اتفاق شگفت آوري رخ داده است. در اوايل سال جاري حجم (سرمايه) صندوق بالغ بر ٧ هزار ميليارد تومان بود؛ در حالي كه اکنون به ٣7 هزار ميليارد تومان رسيده است كه اين همه استقبال شايد با دگرگون شدن اهداف نهادهاي مالي بي ارتباط نباشد. حجم منابع برخي صندوق‌ها حتي از منابع برخي بانك هاي كوچك بالاتر است. به‌نظرم اتفاق نادري است كه نبايد با بي‌سليقگي اين فرصت پيش روي بازار سرمايه را بر باد داد. نادی در ادامه افزود: مديريت حرفه اي، تنوع بخشي سرمايه‌گذاري‌ها و مديريت ريسك نقش موثري در مقبوليت و تداوم اين ابزارها خواهد داشت. فرصت پيش‌روي بازار سرمايه فرصت كمك بيش از پيش به فرآيند تشكيل سرمايه است، موضوعي كه محرك اصلي توسعه اقتصادي است. بنابراین در صورت استفاده صحيح از ابزارها و نهادهاي مالي، رونق گرفتن كسب و كار صندوق هاي با درآمد ثابت نه تنها تهديدي براي بازار سرمايه محسوب نمي‌شود، بلكه زمينه براي تامين مالي شركت‌ها، پروژه‌ها، شهرداري‌ها و دولت را فراهم مي كند و موجب آشنايي طيف وسيعي از مردم با ابزارهاي مالي بازار سرمايه مي شود. همچنین گسترش این صندوق‌ها باعث همکاری بیشتر بين نهادهاي مالي بازار پول و بازار سرمايه مي شود. بنابراين نه تنها نبايد هراسي از تشکیل این صندوق‌ها داشت بلكه باید در آینده صندوق هاي بدون ريسك جديدي نيز تعريف كرد. با این وجود تشكيل صندوق هاي اوراق قرضه(debt funds or bond funds) كه در طيف مختلفي از اوراق با درآمد ثابت سرمايه‌گذاري مي كنند از جمله اين نهادها است كه كمك قابل‌توجهي به تشكيل سرمايه و تنوع ابزارهاي مالي مي‌كند و می‌تواند در آینده نقش مهمی در اقتصاد کل کشور داشته باشد.
مزیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری
در همین خصوص مهدی طحانی؛ مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه درخصوص فعالیت این صندوق‌ها به «دنیای اقتصاد» گفت: اصولا هر ابزار یا نهاد مالی جدید که به بازار سرمایه معرفی و باعث شناساندن بیشتر این بازار به فعالان اقتصادی شود می‌تواند تاثیر مثبت داشته باشد. منابعی که در این صندوق‌ها جمع آوری شده اکثرا منابع سپرده گذاران بانک‌ها است که بانک‌ها برای صیانت از منافع سپرده‌گذاران خود ترجیح داده‌اند دارایی‌های آنها را در صندوقی که ساختار منعطف‌تری دارد مدیریت کنند. وی در توضیح عملکرد این صندوق‌ها و مزایای آنها گفت: این صندوق‌ها به دلیل نوع ساختارشان می‌توانند تا 10درصد از منابع خود را در بازار سرمایه مدیریت کنند که خود این عامل در کنار تجمیع عوامل مثبت بنیادی اقتصاد می‌تواند به‌عنوان یک نیروی بالقوه باعث رونق بازار سرمایه شود. یکی دیگر از مزایای این صندوق‌ها کمک به بازار سرمایه در ایجاد بازار بدهی منسجم است. باید خاطر نشان کرد که کشور ما در این زمینه تازه در اول راه قرار دارد که ایجاد و راه‌اندازی و حمایت از این صندوق‌ها از جمله زیر ساخت‌های ایجاد بازار بدهی پویا است. وی در ادامه بیان کرد: مزیت دیگر این صندوق‌ها را می‌توان به ساماندهی بانک‌ها در مدیریت دارایی‌های مشتریانشان در بازار سرمایه دانست. به هر حال این صندوق‌ها به دلیل ارکان مختلفی که دارند و انواع نظارت‌هایی که می‌شوند نسبت به روش سنتی مدیریت دارایی‌ها می‌توانند بهتر عمل کنند و حداقل نکته مثبت آنها این است که معاملات در این صندوق‌ها به‌صورت شفاف صورت می‌گیرد. مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه درخصوص استقبال از این صندوق‌ها بیان کرد: دلیل اقبال به این صندوق‌ها نقش پررنگ بانک‌ها در اداره امور این صندوق‌ها است.
منابع گسترده‌ای از طریق بانک‌ها وارد صندوق‌ها می‌شوند و بانک‌ها می‌توانند از طریق این صندوق‌ها به مشتریان بزرگ خود سود بیشتری پرداخته و سرمایه‌های قابل توجهی را جذب کنند. عمده سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در بازار سرمایه در اوراق بدهی است و با توجه به جمع‌آوری سرمایه در ابعاد بالا بخش عمده اوراق بدهی در اختیار آنها است. از سوی دیگر ضمانت بانک‌ها و اعتبارشان فضای روانی بهتری برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها فراهم آورده است. وی در پایان بیان کرد: این صندوق‌ها سهم بازار سرمایه را در کیک اقتصاد بزرگ‌تر کرده‌اند که با ایجاد بازار بدهی منسجم می‌توان به آنها در آینده به‌عنوان یک نهاد تامین مالی‌کننده شخصیت مضاعف داد. بنابراین باید به راه‌اندازی انواع متنوع تری از این صندوق‌ها که در همه جای دنیا وجود دارند، مبادرت ورزید.
ارسال نظر
اخبار روز
خبرنامه