به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس، بورس و بازار سرمايه هر كشوري همواره متأثر از عوامل درون و برون سازماني متعدد و كوتاه و بلندمدت است. در اين ميان بورس اوراق بهادار تهران به دليل برخورداري از ماهيت و ساختار خاص، تفاوت‌هايي با ديگر بورس‌ها دارد.
يكي از تفاوت‌هاي آشكار ناشي از تصميم‌گيري‌هاي كلان و عدم ثبات تصميم‌گيري‌ها و وجود ابهامات ريز و درشت است، از نامعلوم ماندن تكليف معدن انگوران گرفته تا تعرفه صادرات انواع محصولات، نرخ ارز و غيره كه هر كدام بر بخشي از شركت‌هاي بورسي و اقتصاد اثرگذار است،اما مهمترين و اصلي‌ترين چالش چندماه اخير همه مردم، اصناف، صنايع و شركت‌ها و خصوصاً بورس به عنوان ويترين نصف و نيمه اقتصاد كشور بلاتكليفي در زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانه‌هاست.
اين قانون كه از آن به عنوان بزرگترين جراحي اقتصاد كشور ياد مي‌شود در حالي بخش‌هاي اعظمي از اقتصاد و اجتماع كشور را در برمي‌گيرد كه فعالان بازار سهام از ماه‌ها پيش اين موضوع با اهميت را در تصميم‌گيري‌ها لحاظ كرده و با تغيير سبد سهام خود به جاي خريد سهام شركت‌هاي توليدكننده و انرژي بر به سمت گروه‌هاي خدماتي، بانكي، يارانه‌اي،تجهيزاتي بيمه‌ايي و... حركت كرده‌اند،اما به دليل نامعلوم بودن زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها، بورس اوراق بهادار ديگر آن نشاط و رونق و ركوردشكني‌هاي نيمه اول را از مهرماه به اين سو به خود نديده است. چرا كه جزئيات اجراي اين قانون و قيمت‌هاي واقعي بنزين، گاز و برق كه در هزينه شركت‌هاي توليدكننده تعيين‌كننده هستند، هنوز مشخص نيست.
در اين ميان هرچند به تأخير افتادن اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها يكي از عوامل اصلي در ميانگين بازدهي 50 درصدي بورس طي 6 ماه اول سال‌جاري بود اما همين موضوع از ابتداي پاييز به عنوان يكي از موانع اصلي در روند طبيعي بازار سهام شناسايي شده است چرا طبق اعلام قبلي قرار بود اين قانون از مهرماه شروع شود اما به روزها و هفته‌هاي بعد نامعلوم موكول شد. حتي واريز مبالغي به حساب سرپرست خانوارها و عدم اعلام سهميه بنزين در روزهاي پاياني آبان نشانه‌هايي از اجراي قانون هدفمند كردن ها از اول آذرماه را به همراه داشت ولي با اعلام سهميه بنزين، در اول آذرماه هم اتفاقي رخ نداد و اين قانون عملياتي نشد. سپس موضوع نشست خبري رئيس جمهور در دوشنبه گذشته مطرح شد و بسياري از مردم خصوصاً سهامداران منتظر اين روز و اعلام قيمتها بودند اما در اين نشست مطبوعاتي هم خبري نشد.
اين شرايط كه اين روزها تشديد شده در مجموع موجب سردرگمي فعالان بازار سهام و وجود فضايي غبارآلود بر سرمايه‌گذاري‌ها شده است به طوري كه علاوه بر ادامه ابهامات در وضعيت توليد و فروش محصولات شركت‌هاي توليدي حاضر در بورس و در نتيجه شرايط سودوزيان و پيش‌بيني‌ها، سرمايه‌گذاران هم نمي‌دانند قانون هدفمند كردن يارانهها از چه زماني شروع خواهد شد و آيا احتمال ادامه تأخير اين قانون تا اسفندماه وجود خواهد داشت يا خير؟ چرا كه به گفته وزير نيرو قيمت‌هاي جديد برق از اسفندماه در قبوض برق اعمال و اعلام خواهد شد. از طرف ديگر به گمان برخي از نمايندگان مجلس هم اين قانون شايد در دي‌ماه اجرايي شود و برخي هم براين باورند قانون هدفمند كردن يارانه ها امسال اجرايي نمي شود.
اين تناقص‌ها و بي‌خبري‌ها بيش از همه و در درجه اول بر بورس اوراق بهادار اثرگذاشته شده است كه نوسان و روزانه و افت و خيز متعدد نوسان شاخص گوياي اين نكته است كه تا زمان حاكم شدن ابرهاي ترديد برآسمان بازار سهام نميتوان اميدي به رشد قيمتها و حتي شرايط طبيعي بازار داشت،چرا كه به باور همه كارشناسان بورس‌ها، سرمايه‌گذاران اين است كه بايد در هر دوره و شرايطي افق كوتاه و ميان‌مدت اقتصاد و سياست را بينند تا قادر به تصميم‌گيري باشند در غير اين صورت اگر سهامداران فارغ از خوب يابد بودن شرايط، چيزي از آينده كوتاه و ميان‌مدت ندانند به مانند گمشده‌اي در هواي مه‌آلود كوهي پر از دره مي‌مانند كه ترجيح مي‌دهند هيچ حركتي نكنند و ثابت بمانند و يا به عقب برگردند و خود را از اين فضا دور كنند كه در اين فضاي مه آلود هر قدم ممكن است به سمت دره‌ايي عميق باشد.
به هر حال اين فضا در حالي براي بخش‌هايي از بورس و شركت‌ها مصداق دارد كه كارشناسان بازار سهام به اثرات هر چند ناگزير اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها معتقدند و آن را لازم اجرا دانند اما به اثرات اين بلاتكليفي هشدار مي‌دهند.
* خروج نقدينگي و بروزشايعات با ادامه بلاتكليفي در زمان اجراي قانون
در اين رابطه مرتضي علي اكبري از مديران شركت سرمايه‌گذاري توسعه معادن و فلزات كه چند وقت پيش در گفت‌وگوي تفصيلي با فارس تحليل جامعي از فرصت‌ها و تهديدهاي اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها ارايه كرده بود، خاطرنشان كرد: بدترين شرايط همين حالت است كه بر بورس حاكم شده است. اين وضعيت مانند سم است چرا كه اگر سرمايه‌گذار حقوقي و حقيقي اطلاعات واقعي از وقايع كوتاه مدت نداشته باشد اقدام به خروج نقدينگي از بورس مي‌كند.
وي با بيان اينكه وجود ابهامات همواره به ضرر سهامداران تمام شده، ادامه داد: تقريبا همه سهامداران و شركت‌ها منتظر روشن شدن تكليف زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها هستند، اما به دليل نامعلوم بودن زمان اين موضوع و دوگانگي در اجرا يا عدم اجراي قانون، اين روزها شاهد افت شاخص و گردش محدود نقدينگي هستيم.
علي اكبري خاطرنشان كرد: از طرف ديگر تاخير در زمان اجراي اين قانون موجب پيدايش شايعات زيادي شده و بازار را تضعيف كرده است. هر چه اين تاخير و ابهام هم بيشتر شود باعث افزايش حاشيه‌ها و ضربه زدن بر بورس مي‌شود و حتي سهام شركت‌هاي غير متاثر از اين قانون را هم تحت الشعاع قرار مي‌دهد.
*فضايي غيرطبيعي بازار سهام و نوسان شاخص بورس
محمدعلي احمدزاده اصل مديرعامل سرمايه‌گذاري توسعه ملي ايران هم ادامه بلاتكليفي در زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانه ها را به ضرر بورس اعلام كرد.
وي با تاكيد بر مثبت بودن اجراي اين قانون گفت: واقعيت اين روزهاي بورس اين است كه همه فعالان مسئولان بازار سرمايه و مديران شركت ها منتظر روشن شدن هر چه زودتر قانون هستند اما ابهام در زمان اجراي آن باعث سپري شدن روزها با فضايي غير طبيعي شده است.
احمدزاده اصل افزود: با توجه به در نظر گرفتن بسته هاي حمايتي دولت از صنايع ، در صورت اجراي هر چه زودتر قانون تكليف صنايع و شركت‌هاي متاثر و غير متاثر حاضر در بورس مشخص مي‌شود و سهامداران با ديدگاهي روشن‌تر تصميم‌گيري خواهند كرد ولي نوسان شاخص بورس در روزهاي اخيرنشان مي‌دهد بخش عمده‌اي از بازار متاثر از روشن نبودن زمان اعلام قيمت حامل‌هاي انرژي است.
به گفته اين مدير اين شرايط در حالي موجب سردرگمي شركت‌هاي سيماني و پتروشيمي شده كه واريز يارانه نقدي به حساب بانك‌ها با اقبال سهام تعدادي از بانك ها در بورس همراه شد اما به دليل روشن نشدن جزئيات بسته‌هاي حمايتي و زمان اجراي قانون، اكثر سرمايه‌گذاران دچار سردرگمي شده‌اند.
احمدزاده اصل تاكيد كرد: همه فعالان بازار و مديران و كارشناسان اعتقاد به اجراي كامل اين قانون دارند اما تاخير در زمان اجراي آن باعث خروج عده‌ايي از بورس و تصميم‌گيري هاي نامعقول و ورود ناخواسته گروهي به شركت‌ها و صنايع مي‌شود كه اين وضعيت به نفع اقتصاد و بورس نيست.
*اجراي قانون هرچه ديرتر باشد براي سيماني ها بهتر است
در عين حال محمدحسن پورخليل دبير انجمن صنفي صنعت سيمان بلاتكليفي در زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها را بر شركت‌هاي سيماني را بدون تاثير اعلام كرد و تاخير هر چه بيشتر اجراي آن را به نفع صنعت سيمان دانست.
وي گفت: ما هم مثل همه مردم ايران منتظريم كه اين قانون با موفقيت اجرا و پياده شود، هر چند كه مشكلات و چالش‌هايي را در پيش روي صنعت خواهيم داشت اما مي‌توانيم با اجراي بهينه‌سازي خطوط توليد و استفاده از تكنولوژي، نياز مردم در همه استان‌ها را برآورده كنيم.
پورخليل خاطرنشان كرد: بلاتكليفي در زمان اجراي قانون هدفمند كردن يارانهها مشكلي را براي شركت‌هاي سيماني ايجاد نكرده اما واقعيت اين است كه حاضريم تا 5 سال هم اين شرايط را تحمل كنيم، چون حذف يارانه و هدفمند كردن يارانهها هر چه ديرتر عملياتي شود به نفع شركت‌هاي سيماني است.
* كاهش اطمينان و سردرگمي سهامداران
اكبر مرداني از كارشناسان بازار سرمايه هم به فارس گفت: هر چند به طور معمول بازار سهام در نيمه دوم هر سال به طور سنتي قادر به ادامه رونق 6 ماه اول سال نيست اما در شرايطي كه تحريم‌هاي بين‌المللي بر بورس اثري ندارد بلاتكليفي در زمان اجراي قانون هدفمند كردن بازار سهام را متوجه خود كرده است.
وي ادامه داد: اين قانون بزرگترين و در عين حال موثرترين عامل برون سازمان است كه نگاه همه سهامداران به چند و چون پياده‌سازي آن و اعلام نرخ‌هاي جديد بنزين، برق و گاز و غيره مانده و تا زماني كه اين وضعيت پابرجا باشد نميتوان اميدي به بازگشت حتي 10 درصد از رونق نيمه اول بازار داشت.
مرداني خاطرنشان كرد: هر زماني كه شايعه و نشانه‌ايي از زمان اجراي اين قانون بروز كرده شاهد تغيير رفتار فعالان و ايجاد موج‌هاي كوتاه مدت و بدون پشتوانه شده‌ايم. مهمترين دستاورد تكرار اين روند در چند ماه اخير كاهش اطمينان به بازار سهام در نتيجه سردرگمي سهامداران است.
وي ادامه داد: در اين شرايط حتي سهامداران حرفه‌اي و نوسان‌گير هم به جز عرضه اوليه سهام شركت‌هاي پست بانك، بيمه پارسيان و پالايشگاه تبريز نتوانسته اند بازدهي حداقلي داشته باشند. از اين بدتر از دست دادن همه سود 6 ماهه اول سال تعدادي از سهامداران در سه ماه اخير است.
به گفته اين كارشناس، هر چند بازار سهام تا پايان شهريور بازدهي بسيار مناسبي براي سرمايه‌گذاران حرفه‌ايي و تازه كار به همراه داشت و 75 درصد شركت‌هاي بورس هم با رشد قيمت و بازدهي مثبت مواجه شدند،اما از اوايل مهر تاكنون به دليل طولاني شدن ابهام در زمان و ابعاد قانون هدفمند كردن يارانهها اكثر سهامداران با ضرر و زيان روبرو شده‌اند و از شاخص كل بورس هم حدود هزار واحد كاسته شده است.
مرداني در خاتمه گفت: يكي از اصلي‌ترين و مهمترين عوامل در وضعيت بورس و بازار سهام ميزان ترسيم افق سرمايه‌گذاري با توجه به تصميمات كلان اقتصادي و سياسي است . بنابراين تا وقتي كه زمان اجراي دقيق پياده‌سازي قانون هدفمند كردن يارانهها نامعلوم باشد بايد منتظر افزايش ابرهاي ترديد برآسمان بورس باشيم.
