روز آخر مذاکرات هسته ای در لوزان سوییس در حالی فرا رسیده است که ناظران می گویند گفت وگوها به یک مسئله خاص محدود شده است.

همانطور که «ایران هسته ای» پیش تر گزارش داده، این مسئله خاص که دیپلمات ها آن را مرتبط با تعلیق قطعنامه های تحریمی شورای امنیت علیه ایران می دانند، در واقع خود ترکیبی از چند موضوع است:

1- ایران اصرار دارد بلافاصله پس از توافق نهایی –که احتمالا در ژوئیه امضا خواهد شد- همه تحریم  های شورای امنیت به همراه دیگر تحریم های یک جانبه لغو شود.

2- ارزیابی امریکا و فرانسه این است که برقرار ماندن این تحریم ها، تنها ضمانت پای بندی ایران به تعهداتی است که در توافق نهایی می پذیرد.

3- متقابلا ایران نیز صدور یک قطعنامه جدید در شورای امنیت را تنها ضمانت معتبر پای بندی طرف های مقابل به تعهداتشان می داند.

یک منبع به «ایران هسته ای» گفت: «تا ظهر دیروز امریکایی ها در قبال صدور یک قطعنامه جدید فصل هفتمی که تحریم های پیشین شورای امنیت را تعلیق کند، مقاومت می کردند. 

استدلال آنها به طور خصوصی این بود که اگر یک قطعنامه جدید صادر و تحریم ها را لغو کند، روسیه و چین با استفاده از حق وتو دیگر اجازه صدور هیچ قطعنامه تحریمی جدیدی را نخواهند داد؛ اما بعد از ظهر دیروز موضع آنها تغییر کرد و پذیرفتند که صدور یک قطعنامه فصل هفتمی لازم است. از آن به بعد، بحث ها بر این متمرکز شد که امریکایی ها خواهان آن هستند که مکانیسمی درون این قطعنامه جدید گنجانده شود که در صورت نقض تعهد از سوی ایران تحریم ها به طور اتوماتیک احیا شود. این موضوع اکنون محل بحث اصلی است».

وی ادامه داد: «سوالی که اکنون مطرح است این است که چه کسی باید تشخیص بدهد که ایران تعهداتش را نقض کرده تا مکانیسم بازگشت اتوماتیک تحریم ها فعال شود؟ ایران، روسیه، چین و برخی اروپایی ها می گویند داور این موضوع شورای امنیت است ولی فرانسه و امریکا به این دلیل که باز هم حضور روسیه و چین در شورای امنیت قدرت مانور آنها را محدود خواهد کرد، با این مسئله مشکل دارند».

به نظر می رسد گفت وگوها اکنون روی این موضوع متمرکز است و برای حل آن دائما ابتکارهای جدیدی در حال ارائه است.

در عین حال، برخی منابع دیگر به «ایران هسته ای» گفتند موضوعات دیگری هم وجود دارد که هنوز تصمیم سیاسی نهایی درباره آنها گرفته نشده است.

یک مسئله این است که به تازگی بحث هایی از سوی برخی طرف های غربی مطرح شده که زمان 10 ساله، یک زمان اولیه است و برخی محدودیت های مرتبط با بازرسی ها باید پس از 10 سال هم ادامه پیدا کند.

این در حالی است که در تهران زمان بندی 10 ساله هم بسیار بلند ارزیابی می شود.

همچنین، این بحث مطرح شده است که محدودیت هایی بر برنامه تحقیق و توسعه اعمال شده و پس از یک یا دو سال در صورت پای بندی ایران به توافق نهایی رفع شود.

یک دیپلمات در تهران می گوید: «موضوع زمان بندی ها پیچیده شده است. زمان بندی های متنوعی ایجاد شده است. یک زمان دوره تمکین یا پای بندی نامیده می شود و حدود یک یا دو سال است. این زمانی است که پس از آن امریکایی ها ادعا می کنند محدودیت های مرتبط با تحقیق و توسعه رفع می شود و آنها برای لغو تحریم ها به کنگره مراجعه می کنند. زمان دیگر حدودا 10 ساله است که طول گام نهایی محسوب می شود. سومین زمان بندی 13-15 است و طی آن بازرسی های ویژه ادامه خواهد داشت».

وی تاکید کرد: «در واقع شاید بتوان گفت هر کدام از تعهدات زمان بندی خاص خود را دارد و تازه برخی از این زمان بندی ها هم قطعی نیست و ماهیتی سیال دارد».

با همه این اوصاف، به نظر می رسد هیچ کدام از این موارد مانع امضای یک توافق سیاسی در ساعات پایانی امشب یا حداکثر تا فردا صبح نخواهد شد.

برخلاف اظهارات دیشب عباس عراقچی، حمید بعیدی نژاد صبح امروز تایید کرده است که دائما متن هایی میان طرفین در حال مبادله شدن است و طرفین به متن مشترک بسیار نزدیک شده اند.

هنوز دقیقا روشن نیست که این متن نهایی که «توافق سیاسی » یا «چارچوب سیاسی توافق جامع» نامیده می شود، با خطوط قرمز ترسیمی برای تیم مذاکره کننده چه نسبتی خواهد داشت.

محمد صدری، ایران هسته ای