حضور فارس و پارسان در لیست 100 شرکت برتر پتروشیمی جهان

به گزارش بورس‌نیوز، وابستگی تمامی صنایع به محصولات پتروشیمیایی و همچنین تنوع بالای محصولات در این صنعت باعث شده که کشورهای دنیا تمرکز ویژه‌ای به این بخش داشته باشند. 

مجموع ظرفیت 16 محصول شاخص پتروشیمی در سال 2016 در جهان معادل 1226 میلیون تن بوده که در ادامه ظرفیت و تقاضای این شانزده محصول پتروشیمی در سطح جهان، خاورمیانه و ایران ارائه شده است.

در بین محصولات مذکور، نرخ رشد تقاضای متانول، پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن بالای 4.5 درصد است، ظرفیت محصولات پایه شیمیایی که شامل متانول، اوره، اتیلن، پروپیلن، بنزن، زایلین و تولوئن هستند که مجموعا 785 میلیون تن، معادل 64 درصد از ظرفیت مذکور را به خود اختصاص داده اند.

 

خاورمیانه با تسلط بر بازارهای نفت جهان و با داشتن ذخایر عظیم گازی، می‌تواند به عنوان منبع انرژی جهان توصیف شود. 

شرایط مناسبی برای رشد صنایع پتروشیمی در خاورمیانه مهیا شده و دسترسی به بزرگ‌ترین منابع هیدروکربنی جهان تضمین کننده خوراک گاز فراوان و ارزان قیمت برای صنایع پتروشیمی خاورمیانه در مقایسه با واحدهای متکی بر خوراک نفتا در دیگر مناطق جهان است. 

کشورهای خاورمیانه با داشتن 48 درصد منابع نفتی دنیا تنها 9 درصد از این انرژی را مصرف می‌کنند و با داشتن 43 درصد منابع گاز دنیا تنها 14 درصد از کل گاز مورد استفاده دنیا در این منطقه مصرف می‌شود. 

از این رو این منطقه به واسطه برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز طبیعی دارای مزیت نسبی در این صنعت است. 

در سال 2016 ، مجموع ظرفیت تولید 16 محصول شاخص پتروشیمی در منطقه خاورمیانه حدود 141.2 میلیون تن بوده که معادل 11.5 در صد از مجموع ظرفیت جهان است. 

به دلیل دسترسی به منابع عظیم هیدروکربنی از جمله گاز طبیعی، تولید متانول و الفین ها حجم زیادی از ظرفیت پتروشیمی این منطقه را در بر گرفته است. 

همچنین موسسه ICIS شرکت های شیمیایی و پتروشیمیایی جهان را بر اساس عملکرد مالی آنها رتبه‌بندی می‌کند و تمامی شرکت‌های مطرح و فعال در صنعت پتروشیمی و شیمیایی جهان در این رده‌بندی مشارکت می‌نمایند. 

شاخصهای موثر بر این رده بندی میزان فروش، سود عملیاتی، سود خالص، دارایی ها و هزینه های تحقیق و توسعه و هزینه های سرمایه ای و نیروی انسانی است. 

همان‌طور که مشاهده می‌شود، شرکت‌های باسف آلمان، ساینوپک چین و داو کمیکال آمریکا در سه سال اخیر رتبه های اول تا سوم را در این لیست کسب کرده اند.

در این لیست 100 شرکت برتر نام دو شرکت ایرانی صنایع شیمیایی خلیج فارس و نفت و گاز پارسیان (فقط بخش مربوط به پتروشیمی ها) دیده می شود که رتبه های 44 و 57 را کسب کرده اند و در سال 2015 نیز  شرکت تاپیکو رتبه 113 را کسب کرده بود.

در بین کشورهای خاورمیانه، ایران به واسطه برخورداری از منابع عظیم نفت و گاز طبیعی دارای مزیت نسبی در این صنعت بوده و در منطقه بعد از عربستان به عنوان دومین تولیدکننده محصوالت پتروشیمی محسوب میگردد.

همچنین سهم ظرفیت تولید 16 محصول شاخص پتروشیمی ایران در جدول فوق در جهان 2.5 درصد و  در خاورمیانه 22 درصد است.

صنایع پتروشیمی در ایران قدمتی نزدیک به 60 سال دارد. تاسیس بنگاه شیمیایی و به دنبال آن آغاز عملیات احداث کارخانه کود شیمیایی در سال 1338 ، موجب پیدایش این صنعت در ایران شد. در سال 1334 به منظور تمرکز و توسعه این صنعت، شرکت ملی صنایع پتروشیمی تاسیس شد و کار خود را آغاز کرد. هدف از تاسیس این شرکت، تولید فرآورده های پتروشیمی و شیمیایی از نفت، مشتقات نفتی، گازهای طبیعی و سایر مواد خام، اعم از آلی و معدنی بود. ایران در صنعت پتروشیمی نسبت به بسیاری از کشورهای جهان دارای مزیت نسبی به شرح زیر است:

 1_ دسترسی به منابع غنی گاز میعانات گازی و تامین خوراک مستمر با قیمت رقابتی مناسب 

2_ دسترسی به آب های بین المللی و امکانات صادرات و واردات 

3_ دارا بودن سواحل برای ساخت بنادر صادراتی  

4_ قرارگرفتن منابع گازی خوراک پتروشیمی در سواحل خلیج فارس

 5_ موقعیت جغرافیایی به لحاظ نزدیکی به بازارهای آسیا، از جمله چین و هند و اروپا از طریق ترکیه

6_ نیروی انسانی با تجربه و همچنین وجود بازارهای داخلی در حال رشد 

7_ رژیم مالیاتی مناسب و سازگار جهت صادرات (معافیتهای صادراتی)  

8_ وجود زیرساخت های توسعه یافته (فرودگاه راه آهن، بندر، اسکله، ...) در قطبهای پتروشیمی 

با توجه به مزیت‌های فوق الذکر، بخش پتروشیمی ایران دارای بیشترین قابلیت رشد می باشد. همچنین طبق اهداف کلان سند چشم انداز، سهم ایران از کل ارزش تولید محصول های پتروشیمی در خاورمیانه باید تا سال 1404 به 34 درصد و در جهان به 6.3 درصد برسد. از این رو بررسی وضعیت پتروشیمی کشور جهت دستیابی به نقاط ضعف و ارائه راهکارهای متناسب و کاربردی از ضروریات است.

 "طرح های در دست اقدام در ایران طبق آخرین آمار در گزارشات و سایت شرکت ملی صنایع پتروشیمی(NIPC)" حدود 51 طرح پتروشیمی به اضافه 3 طرح پیشتاز در نقاط مختلف کشور در دست اجرا است.

 

جدول 5_ کل طرح های پتروشیمی در دست اقدام

بیشترین طرح های در دست اقدام مربوط به طرح های الفینی و متانولی می باشد. از مجموع 52.6 میلیون تن ظرفیت طرح های در دست اجرا، حدود 64 درصد آن سهم طرح های متانولی و الفینی بوده، که به ترتیب با تکمیل و راه‌اندازی 13 طرح متانول، حدود 19 میلیون تن و 24 طرح مشتقات الفین، حدود 14.6 میلیون تن به ظرفیت تولیدی کشور افزوده خواهد شد.