سفره صادراتی معادن، گسترده‌تر از سال گذشته/ قانون معادن و نیاز به اصلاح چهره دولتی‌ها

غدیر قیافه فعال صنعت معدن و نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در گفت‌وگویی با خبرنگار بورس‌نیوز اظهارکرد: پس از انقلاب به‌ویژه پس از اتمام جنگ و شروع توسعه در کشور، نگاه مجموعه حاکمیت جمهوری اسلامی ایران به معادن بهبود پیدا کرده و شیب رشد معدن و صنایع معدنی نسبت به‌پیش از انقلاب تفاوت‌های فراوانی را پیدا کرده که اگر میزان استخراج آن زمان را در نظر بگیرید درمی‌یابیم که در آن زمان جزو واردکنندگان سنگ‌آهن نام‌برده می‌شدیم اما الآن جزوی از صادرکننده قرار داشته که گندله و کنسانتره نیز در دست تولید داشته و حتی در حوزه آهن اسفنجی با روش میدرک جایگاه نخست دنیا را در دست داریم.

وی ادامه داد: در حوزه توسعه و تجهیز فرآوری سنگ‌آهن از کنسانتره، آهن اسفنجی تا فولاد به‌یقین ما جزو کشورهای صاحب‌نام قرار داریم امروز می‌توان در کشور تمام عملیات طراحی تا راه‌اندازی را با توسل به متخصصین داخلی در دست‌کار قرارداد اما بازهم باید تأکید کرد که این رشد درشان ایران باوجود پتانسیل و ظرفیت اقتصاد کشور نیست. 

این فعال صنعت معدن با اشاره به اینکه قانون معادن نیازمند بازنگری در بخش وزارتخانه‌ای است، تاکید کرد: قانون معادن یک‌بار در سال 77 و بار دیگر در دهه90 بازنگری شد که چنین اقدامی نشانگر آن است که نگاه کلی جمهوری اسلامی ایران در حوزه معادن نسبت به گذشته متفاوت بوده و اهمیت جایگاه معدن و صنایع معدنی به‌خوبی درک شده اما نباید از این نکته نیز غافل شده که یکسری سیاست‌گذاری‌ها به‌ویژه در بخش وزارتخانه زیاد مناسب با شرایط معدن و صنایع معدنی نیست. 

وی اضافه کرد: به‌صورت کلی پس از انقلاب معدن و صنایع معدنی با نرخ رشد مناسبی مواجه بود اما این کافی نیست و به نظر می‌رسد در بخش معدن در بدنه دولت دچار انفعال می‌شویم زیرا طی دو سال اخیر به‌ویژه در سیاست‌گذاری، چندان عملکرد مطلوبی مشاهده نشده است.

قیافه تصریح کرد: قانون معدن اگر تغییر کرد و به‌عنوان قانون خاص مطرح شد فقط برای توسعه معدن بود و یک قانون کاملاً تسهیل‌گرانه بود اما متأسفانه در کشور ما در حوزه تسهیلگری قانون معمولاً مراکز قانونی توجهی ندارند و هر جا که قانون سختی و دشواری را بر اهالی کسب‌وکار تأکید می‌کند حتماً آن سختی و دشواری را به کار می‌برند اما وقتی موضوع تشویق، همراهی و پشتیبانی است همه سکوت می‌کنند و به آن بخش قانون توجه نمی‌کنند. 

وی گفت: وضعیت فرآوری محصولات معدنی نسبت به گذشته خیلی بهتر شده اما از ثروت خدادادی که در زیرزمین قرار داده‌شده، هنوز نتوانسته‌ایم که به پیشرفت چندانی دست‌یابیم زیرا دلیل آن نیز این بوده که از نیروهای متخصص و کارشناس همیشه در جای خود استفاده نمی‌کنیم؛ دلیل دیگر این‌که درجاهای متفاوتی که مجموعه تصمیم گیر و تأثیرگذار در حوزه معدن و صنایع معدنی هستند از افراد و مدیرانی که سابقه کار و تحصیلات مرتبط دارند استفاده نمی‌کنند؛ این‌ها جفا در حوزه معدن و صنایع معدنی بوده اما در بحث فرآوری با توجه به رشدی که سایر کشورها داشتند نتوانسته‌ایم آن رشد را در کشور به دلیل تحریم‌های ظالمانه مشاهده شود.

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران افزود: یکی از مشکلاتی که تحریم‌ها برای معادن پیش آورده همین حوزه نقل و انتقالات مالی بوده که اجازه نمی‌دهد نقل و انتقالات مالی به‌راحتی صورت بگیرد و اجازه انتقال تکنولوژی را نمی‌دهند اما نباید فراموش کرد که با متخصصین داخلی نیز می‌توان در حوزه‌های معدن و صنایع معدنی اقدامات بزرگی را انجام داد؛ شرکت‌هایی که به تولید کاتالیست وارد شدند بخشی از آن به صنایع معدنی و مواد اولیه برمی‌گردد که ارزش‌افزوده بسیار فوق‌العاده‌ای را در این زمینه ایجاد کردند. 

وی گفت: در مرحله نخست می‌توان اشاره داشت که قوانین مالی و پولی کشور در بحث معدن و صنایع معدنی و فرآوری تسهیل‌گرانه باشد و در دومین بخش باید زمینه جذب سرمایه داخلی یا سرمایه خارجی برای تجهیز و توسعه معادن و واحدهای فرآوری ایجاد شود و حتی در گام سوم نیز می‌توان این‌گونه گفت که باید دانش فنی روز دنیا را برای فرآوری به داخل کشور منتقل شود.

این فعال معدنی اظهارکرد: باید توجه داشت که هیچ‌چیز خامی از سوی معادن صادر نمی‌شود؛ اگر بگویید ارزش‌افزوده پایین‌تری مشاهده می‌شود، موافق هستم. حتی سنگ‌آهن دانه‌بندی خام نیست حتی روی آن  فراوری انجام‌شده و سپس صادر می‌شود؛ به‌طورقطع به‌یقین اگر توانایی ایجاد ارزش‌افزوده مثبت را در کشور نگاه‌داریم، این اقدام کمک می‌کند به توسعه فناوری، اشتغال‌زایی و اقتصاد کشور که هیچ معدنکاری با آن مخالفتی ندارد؛ اما اگر به الزاماتی که گفته شد دست پیدا نشود و آن الزامات محقق نشود، قاعدتاً چاره‌ای برای فعالان این صنعت باقی نمی‌ماند.

قیافه با اشاره به این موضوع اظهارکرد: معدنی‌ها به این مسئله معتقدند و حتی در این مسیر گام برداشتند و طی چند سال گذشته در واحدهای کوچک و متوسط بخش خصوصی با ساخت کارخانه‌های کنسانتره سنگ‌آهن که حتی دنبال گندله‌سازی و آهن اسفنجی هم رفتند و در حوزه سرب و روی عملکرد‌ها مشخص است که ارزش‌افزوده مناسبی ایجاد شد اما مفهوم آن نیست که اگر صادراتی انجام می‌گیرد زیر پرچم صادرات مواد خام است.