راهی برای حفظ نقدینگی در بازار هست؟/ ضرورت شروع فرهنگ‌سازی از حقوقی‌ها

به گزارش بورس‌نیوز ارزش معاملات بورس در حالی این هفته به ۱۹۶۰ میلیارد تومان رسید که ارزش معاملات بورس و فرابورس در هفته دوم اردیبهشت ماه ۹۷ حدود ۱۲۷۳ میلیارد تومان بود. شواهد حاکی از ورود نقدینگی جدید به بازار سرمایه است. ولی آنچه باید مدنظر قرار بگیرد این است که تجربه نشان داده بازار سرمایه موفقیت چندانی در حفظ نقدینگی تازه وارد ندارد و در دوره های قبل، بخش اعظم نقدینگی تازه نفس بعد از یک موج صعودی از بازار خارج شده و ریزش های شدیدی بر جای گذاشته است. کما اینکه مشابه این اتفاق را در سال ۹۷ هم شاهد بودیم. بنابراین آنچه این روزها از روند صعودی بازار مهم تر به نظر می رسد، تدابیری برای حفظ پول در بازار است. 

خبرنگار بورس‌نیوز به منظور بررسی راهکارهای حفظ نقدینگی در بازار سرمایه و جلوگیری از خروج پول، گفت‌وگویی با میثم رادپور و حسین خسرونژاد؛ کارشناسان بازارهای مالی انجام داده که چکیده ای از آن را میخوانید.

لازم به ذکر است علی صحرایی مدیرعامل شرکت بورس تهران در گفت‌وگویی که چند روز قبل با بورس‌نیوز داشت بیان کرده بود: «بازارسرمایه سال ۹۸ را با روند مثبت آغاز کرد و چنانچه کشور در حوزه بین‌الملل دچار محدودیت‌های جدی نشود و همین شرایط تداوم یابد، به رشد بازار سرمایه خوش‌بین هستم.

 

بخشی از اژدهای نقدینگی در کشور، به واسطه ویژگی‌های بازار سرمایه از جمله شفافیت، نقدشوندگی بالا و امکان دسترسی تمامی اقشار جامعه با هر میزان نقدینگی می تواند جذب بازار سرمایه شود و از این رو به رشد بازار اطمینان وجود دارد البته امیدوارم شرایط بین‌المللی به گونه‌ای باشد که محدودیت جدیدی ایجاد نشود و در سال رونق تولید، گره‌های صنایع تولیدی گشوده شود؛ تولید بیشتر، سودآوری بیشتر و به‌تبع آن رشد نماگرهای بازار سرمایه را به همراه خواهد داشت.

بازارسرمایه، مناسب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاری است و رشد این بازار، آثار تورمی به دنبال نخواهد داشت.

 

یکی از حوزه های نیازمند فرهنگ‌سازی، ورود بدون مشورت و غیرتخصصی در بازار سرمایه بوده و چاشنی این موضوع هم، رفتار توده‌وار سهامداران است. در حوزه فرهنگ‌سازی تلاش‌های فراوانی صورت گرفته؛ اما هنوز فرهنگ‌سازی و ارتقای سواد مالی در کشور نیازمند اقدامات بیشتری است.

 

جهت ارتقای فرهنگ سرمایه‌گذاری در بورس، لازم است دستگاه‌های اجرایی و رسانه‌ها، خصوصا رسانه ملی، وارد عمل شوند. مردم باید در نظر داشته باشند که بورس، بازاری است که سرمایه‌گذاری در آن نیازمند دانش مالی است و اگر از دانش مالی کافی برخوردار نیستند، حتما با مراجعه به متخصصان یا از طریق درگاه‌های تخصصی مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، ریسک‌های احتمالی را پوشش دهند.»

رادپور: افق سرمایه گذاری در کشور بستگی به شرایط اقتصادی کشور، سیاست های دولت و هزینه فرصت و میزان ریسک پذیری سرمایه گذاران دارد و نمی توان سرمایه گذاران را ملزم به ورود یا تداوم حضور در بازار سرمایه کرد.

بخشی از آنچه به عنوان نقدینگی تازه وارد از آن یاد می شود، در حقیقت سرمایه نوسان گیرانی است که از بازاری به بازار دیگر حرکت می کنند و اگر امروز جذب بازار سرمایه شده اند، به دلیل جذابیت مقطعی بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی بوده است. با توجه به افزایش نرخ ارز و جاماندن بازار سرمایه از رشدی متناسب با رشد نرخ ارز، رشد اخیر بازار سرمایه منطقی است. اما ورود نقدینگی به بازار سرمایه یا رشد شاخص ناشی از اتفاق خاصی در بازار سرمایه نبوده است. فراموش نکنید که دولت بارها جهت جذب نقدینگی و جلوگیری از ورود پول به بازار ارز و سکه، اقداماتی از جمله انتشار اوراق بدهی و پیش فروش سکه طلا و... انجام داده و این اقدامات نتیجه ای در بر نداشته است.

حسین خسرونژاد: قبل از پاسخ به این سوال باید مفهوم رشد بازار سرمایه مشخص شود. اگر منظور از رشد بازار، رشد شاخص کل است؛ با رشد بازار سرمایه موافق نیستم. چرا که شاخص کل معیار صحیحی برای ارزیابی وضعیت بورس نیست.

در مورد ورود نقدینگی جدید هم نمی توان بدون مدارک و مستندات اظهار نظر کرد. افزایش حجم معاملات، مهر تاییدی بر ورود نقدینگی جدید نیست. به هر حال شرایط بازارهای موازی بازار سرمایه (بازار مسکن و ارز و طلا) در مقاطع زمانی مختلف بر روند بازار سرمایه هم اثرگذار است. به طور معمول سرمایه گذاران خرد که از نوسان بازارهای مختلف، بازدهی کسب می کنند در صورت بروز رکود در بازار ارز و سکه، جذب بازار سرمایه می شوند. این نقدینگی در بازار سرمایه ماندگار نیست.

در حالی که اقتصاد کشور اوضاع بسامانی ندارد و پیش بینی ها حاکی از رشد اقتصادی منفی و رکود صنایع تولیدی است، نمی توان انتظار بازاری کارا داشت.

خسرونژاد: اگرچه این اتفاق ندرتا در بعضی بورس ها رخ داده و مثلا بورس ژاپن در دهه های گذشته، با هدف ترویج فرهنگ سهامداری و کمک به اقتصاد مولد، قواعدی وضع شده بود که سهامداران پس از خرید سهم، تا مدتی اجازه فروش آن را نداشتند. ولی الزام به نگهداری سهم طبق استانداردهای بورس های جهان نیست. 

حفظ نقدینگی در بازار سرمایه، در گرو بهبود اوضاع بازار سرمایه است. بازار سرمایه دچار مشکلاتی است که معاملات بازار سرمایه را به سمت سفته بازی سوق می دهد و سهامدار ناگزیر پس از شناسایی سود تمایل به خروج از سهم ها دارد. برای مثال با چه منطقی یکبار سهم شرکت های هلدینگ سرمایه گذاری در بازار عرضه می شود و یکبار شرکت های زیرمجموعه هلدینگ، و در واقع از طریق عرضه شرکت های تودرتو و کاغذی، اقدام به جذب نقدینگی بازار می شود؟

در حالی که شناور بسیاری از شرکت های حاضر در بورس و فرابورس اندک است، چطور می توان از سفته بازی ممانعت کرد؟ چرا نباید شرکت های زیان دهی که اوضاع تولید و فروش نامناسبی دارند، لغو پذیرش شوند و به جای سفته بازی روی چنین سهم هایی، سهامداران را به سمت شرکت های بنیادین سوق داد؟

رادپور: وظیفه سازمان بورس فراهم کردن محیطی شفاف برای معاملات است و نمی توان سازمان بورس را متولی آموزش معرفی کرد.

 فرهنگ سرمایه گذاری در بورس، اتفاقی نیست که در کوتاه مدت ایجاد شود. ورود و ماندگاری نقدینگی در بازار بازار سرمایه در گرو ثبات اقتصادی و آرامش بازارهای مالی و شکوفایی تولید است.

خسرونژاد: سازمان بورس به عنوان متولی بازار سرمایه نباید توصیه به خرید و فروش سهم کند. اما سازمان بورس می تواند جهت آموزش سرمایه گذاران و فرهنگ سازی اقدام کند.

اقدام سازمان بورس جهت فرهنگ سازی می تواند از ضرورت آموزش حرفه ای مدیران شرکت های سرمایه گذاری و صندوق ها و اصحاب رسانه و... آغاز شود. واقعیت این است که ضعف دانش تحلیلی در بسیاری از بخش ها ملموس است و مادامی که حقوقی ها و مدیران شرکت ها و... از دانش کافی برخوردار نباشند، صحبت از آموزش سهامداران خرد و تازه وارد مفهومی ندارد.

ضمن اینکه معرفی تحلیلگران دارای گواهینامه های فنی به سهامداران هم اقدام مناسبی است.

علاوه بر این به نظر می رسد جای آموزش فرهنگ سرمایه گذاری از سن نوجوانی و در مدارس و دانشگاه ها و حتی صداوسیما خالی است.

رادپور: ارائه ابزارهای جدید و انتشار اوراق بدهی و... راهکارهای موثری برای جذب نقدینگی نیست. 

گاه ابزارها یا سیاست هایی در پیش گرفته می شود که در اقتصاد بحران زده کشور ما، کارایی نخواهد داشت. یکی از این برنامه ها، عملیات بازار باز ارزی است که ممکن است نه تنها مزیتی به همراه نداشته باشد، بلکه حتی سبب تشویش بیشتر بازار ارز شود.

خسرونژاد: ورود استارت آپ ها و کسب و کارهای اینترنتی به بازار سرمایه، با یک چالش جدی مواجه است. ورود استارت آپ ها به بازار سرمایه به خودی خود اتفاق مثبتی است؛ ولی مشروط بر آنکه شرکت ها به درستی ارزش گذاری شوند و ماندگاری شرکت یا صنعت به درستی بررسی گردد. بنابراین ورود این گونه شرکت ها به بازار سرمایه نباید در مرحله ای انجام شود که استارت آپ در حال افول است.