بازار متشکل ارزی کارایی ندارد/ بازار ارز در مشت اهالی میرداماد

میثم رادپور در گفت‌وگو با بورس‌نیوز پاسخ به این سوال که تشکیل بازار متشکل ارزی در بورس نتیجه بهتری خواهد داشت یا از طریق بانک‌مرکزی و صرافی‌ها صورت گیرد، عنوان کرد: اینکه در کجا این عمل صورت گیرد مهم نیست بلکه این ساختار آن است که از اهمیت برخودار می شود.

وی ادامه داد: بورس برای انجام معاملات این بازار یک سامانه ایجاد کرده و در اختیار بانک مرکزی قرار داده است؛ اما مقام ناظر بازار ارز به حساب نمی‌آید و قطعا نمی‌تواند دخالتی داشته باشد.

این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی با بیان اینکه در انجام معاملات در بازار متشکل ارزی قطعاً بانک مرکزی نقش برتر را خواهد داشت، افزود: از آنجا که بانک مرکزی متولی بازار است، کسی نمی تواند تغییری در روند آن ایجاد کند و این مرکزی کار خود را انجام می دهد.

به گفته وی، در مقایسه دو بازار متشکل و غیر متشکل ارزی این بازار چیز جدیدی برای عرضه کردن ندارد و همان امکانی را به متقاضیان می‌دهد که قبلاً نیز وجود داشت.

رادپور تضیح داد: بازار جهانی ارز همان بازار غیرمتشکل است و عملکردش چیزی شبیه به سبزه میدان ماست، یعنی غیرسازمان یافته و کمتر نظارت پذیر است و قوانین مدون ندارد.

وی با اشاره به این‌که موضوع معامله ارز است که به برای آن بازار متشکل راه اندازی کرده‌اند، اظهار کرد: در دنیا بازاری تحت عنوان بورس اسکناس و بورس ارز نداریم بلکه برای معاملات آنها بازار اوتی‌سی یعنی بازار غیرمتشکل وجود دارد که به اندازه کافی بزرگ است.

این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی گفت: از آنجا که اتاق پایاپای نمی‌تواند نقل و انتقالات را انجام دهد و باید این عمل توسط بانک‌ها صورت گیرد، پس نمی‌توان بازار حواله راه‌اندازی کرد و در صورت انجام معاملات در اتاق پایاپای نیز با توجه به شرایط بین‌المللی باید سازوکار ویژه خود را داشته باشد.

وی با اشاره به وجود اتاق پایاپای در بورس، عنوان کرد: اگر بخواهیم بگوییم که بازاری به بخش اقتصاد کمک می‌کند یا نه ناچاریم به کارآیی آنها بپردازیم. کارایی در سه حوزه اطلاعاتی، تخصیصی و عملیاتی قابل بررسی است.

رادپور توضیح داد: کارایی اطلاعاتی یعنی اینکه هرچقدر بازار با سرعت بیشتری اخبار قیمت ها را منعکس کند می‌گویند به لحاظ اطلاعاتی کاراتر است و این یک ویژگی خوب محسوب می‌شود. اما این شرایط در بازار متشکل وجود ندارد. در بازار متشکل ارزی بانک مرکزی حضور دارد و انواع و اقسام قید ها را هم می‌گذارد.

وی ادامه داد: حضور یک بازیگر انحصاری با این همه قدرت عمل در بازارهای متشکل که این میزان قدرت را در بازار غیر متشکل نخواهد داشت، باعث می شود که اخبار با سرعت در قیمت‌ها منعکس نشود؛ چراکه بانک مرکزی در روزی که قیمت دلار جا بجا می‌شود به هر روش ممکن جلوی این کار را خواهد گرفت. این موضوع نیز به خاطر انحصارگری است که خود بازیگر اصلی بوده و قواعد بازی را تعیین می کند.

این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی با اشاره به اینکه دخالت در بازار توسط بازیگران آن روند مناسبی نیست، افزود: بحث این است که وقتی شرایط دچار مشکل شود، بانک مرکزی وارد عمل می‌شود تا اوضاع را تحت کنترل درآورد.اصرار بانک مرکزی باعث می شود که این بازار نیز مانند بازار غیرمتشکل که در مقابل اخبار، نوسان جدی نشان می‌دهد، خوابیده یا کنترل شود.

وی اظهار کرد: بخش تخصیصی نیز به این معنی است که بازار به هرکسی که کمک بیشتری به اقتصاد می‌کند تخفیف می‌دهد. اکنون سیستم سفارش گذاری می‌گوید که شما به صراف سفارش می‌دهید و صراف هم به اسم خودش و به نفع شما در سیستم می نشیند. فرض کنید، اکنون دلار 13 هزار تومان است، اما پس از سفارش به ۱۶هزار تومان می‌رسد. صراف می‌تواند به شما بگوید که معامله انجام نشده چراکه می تواند اوراق معامله را به نام خود خریداری کند. این موضوع مانند همان کدی است که قبلاً در کارگزاری ها وجود داشت و به شدت فسادانگیز بود.

رادپور با بیان اینکه قرا است تمام معاملات صرافی‌ها اینگونه انجام شود، افزود: این روند برای صرافان یک موقعیت بسیار خوب ایجاد می‌کند که اگر هر وقت قیمت‌ها افزایش داشت آن را برای خود بردارند و اگر روند قیمت رو به کاهش گذاشت به گردن مشتری بی‌اندازند.

وی تشریح کرد: فرض کنید، کسی نیاز به ارز دارد و این نیاز به اقتصاد کشور کمک می کند؛ اکنون در بورس به اسم شما سفارش ثبت می‌شود و معامله چه صورت بگیرد و چه نگیرد این سفارش به نام شماست و کسی نمی‌تواند آن را از شما بگیرد؛ اما برای کالایی مانند ارز با انتظار نقدشوندگی، جابجایی و سرعت گردش معاملات فیزیکی متمرکز چه معنی می دهد.

این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی بیان کرد: در معاملات بازار متشکل ارزی فرد باید دلار خود را به صورت نقد به اتاق پایاپای ببرد و آنجا تسویه کند، این همان روشی است که اکنون در بازار فیزیکی بورس‌کالا در حال انجام است و به عنوان مثال تسویه 10روز طول می کشد که باعث می‌شود، روان بودن عملیات بازار از بین برود.

وی با بیان اینکه بازاری که هزینه معاملات را افزایش دهد به لحاظ عملیاتی کارا نیست، تاکید کرد: در بازار متشکل معاملات دو صراف در یک ساعت انجام می شود، در حالی که او ارز می فرستد و طرف مقابل ریال آن را انجام می دهد.