فرار سرمایه ها از بورس و کاهش درآمد خزانه دولت مدیریت نیست !

پیمان نوری بروجردی در حالی از اول شهریورماه سال 89 بر صندلی ریاست سازمان خصوصی سازی تکیه زده که فرآیند خصوصی سازی را در یکی از مصاحبه های خود به عنوان هواپیمایی در حال پرواز عنوان نموده که برای رسیدن به مقصد با مشکلات فنی مواجه است .

بنابر گزارش بورس نیوز اظهارات وی اگر چه جای تأمل دارد اما از نگاه کارشناسان و سرمایه گذاران بازار سرمایه برای پرواز این هواپیما در وهله اول به سوخت رسانی مناسب و به موقعی محتاج است که همانا واگذاری و عرضه های سهام مطابق با منویات مقام معظم رهبری در ابلاغ سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی می باشد که بر چیده شدن انحصار در اقتصاد و رشد مناسب اقتصادی را سبب می شود و از طرفی گسترش عدالت اجتماعی با واگذاری مالکیت و مدیریت دولتی به بخش خصوصی را شاهد خواهیم بود .

از همین رو پنجمین رییس سازمان خصوصی سازی در حالی یازدهمین ماه از حضور خود در مسند جدیدش را تجربه می کند که بورس اوراق بهادار طی ماههای گذشته به دلیل میزبانی حجم بالایی از نقدینگی های عمدتاً آزاد شده از سپرده های بانکی و از طرفی برای برون رفت از اتهام حباب قیمتی ، بی صبرانه عرضه سهام شرکت های جدید را انتظار می کشید و این در حالی بود که خلبان هواپیمای خصوصی سازی کشور مراجعه به ایستگاه سوخت رسانی را از برنامه اش حذف کرده است .

در همین راستا غلامرضا حیدری کرد زنگنه که پس از 5 سال ریاست بر سازمان خصوصی سازی حدود 70 هزار میلیارد تومان سهام دولتی را در بورس اوراق بهادار واگذار کرد ، به خبرنگار بورس نیوز می گوید : عملکرد سازمان خصوصی سازی با توجه به موقعیت ویژه ای که در ماههای اخیر ایجاد شده بود جز لطمه وارد کردن به پیکره بازار سرمایه و خزانه دولت چیز دیگری در بر نداشت.

چراکه از یک طرف می توانست با واگذاری سهام و ایجاد تنوع در بورس از لحاظ درآمد زایی به خزانه دولت کمک شایانی نماید و از سوی دیگر بر اعتماد سازی در بازار سهام بیافزاید .

وی ادامه داد : در زمان ریاستم بر سازمان خصوصی سازی تلاش زیادی میان مدیران فعلی و سابق سازمان و شرکت بورس اوراق بهادار به منظور افزایش ضریب اطمینان و اعتماد سرمایه گذاران برای جذب عرضه ها در بازار سرمایه شد ، بطوریکه به محض انتشار آگهی عرضه سهام شرکت های دولتی ، افراد بسیاری خود را آماده حضور در معامله می کردند چرا که همه اعتقاد داشتند منافع خریدار و فروشنده به خوبی حفظ شده است.

سازمان خصوصی سازی سرمایه ها را فراری داد

این در حالی است که با توجه به عطش شدید بازار سهام در اوایل سال جاری نه تنها سازمان خصوصی سازی به افزایش درآمد خزانه دولت لطمه زد بلکه بعضاً به ابهاماتی دامن زد که گویا فرآیند واگذاری ها وارد رکود شده و شاید رشد فعلی قیمت سهام ناشی از حباب احتمالی باشد . لذا سرمایه گذاری با نگرانی نقدینگی خود را از بورس خارج و به بازار های دیگر از جمله سکه طلا و غیره سوق دادند.

کرد زنگنه که اکنون علاوه برسمت مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی ، مدیریت عامل یکی از هلدینگ های ستاد اجرایی فرمان امام (ره) را بر عهده دارد ، تزریق خون تازه بر پیکره بورس را به عنوان نقش بارز سازمان خصوصی سازی اعلام می کند و می افزاید : به رغم برخی مشکلات طی سالهای 84 تا 89 ، آنچنان تنوع سهام شرکت های مختلف در بورس افزایش پیدا کرد که در مجموع 40 صنعت مختلف در آن پدید آمد و وضعیت به گونه ای شده بود که حتی برخی افراد ترجیح می دادند پس اندازهای کوچک خود را در بازار سهام صرف کند اما متأسفانه عملکرد فعلی سازمان خصوصی سازی سرمایه های جذب شده را فراری داد .

چرا عرضه سهام را از بازار دریغ کردند ؟

وی در برابر اظهارات اخیر نوری مبنی بر اینکه واگذاری های دیگری در حجم و ابعاد شرکت مخابرات امکان پذیر نیست و پرتفوی سازمان خصوصی سازی از لحاظ حجم و تعداد شرکت های قابل واگذاری رو به کاهش است ، می گوید : رییس جدید سازمان خصوصی سازی در حالی از عدم تحقق درآمد پیش بینی شده در بودجه سال 90 دولت ابراز تردید می کند که بیش از 50 هزار میلیارد تومان از سهام قابل واگذاری شرکت های مادر تخصصی زیر مجموعه وزارت نفت هنوز عرضه نشده است . در این زمینه به جز پالایشگاههای اصفهان و تبریز سایر پالایشگاههای شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی که در لیست واگذاری ها در زمان ریاست بنده وجود داشت خبری نیست که از این جمله می توان به پتروشیمی بندر امام (ره) اشاره کرد که ارزش آن با پنج شرکت اقماری خود به تنهایی نیمی از ارزش پتروشیمی های کل کشور را در بر دارد .

افزون بر این هلدینگ پتروشیمی خلیج فارس ، شرکت ملی حفاری ، ذوب آهن اصفهان ، فولاد آذربایجان و منطقه ویژه اقتصادی بندرعباس در کنار قسمت اعظم شرکت های وابسته به وزارت نیرو قابلیت عرضه در بورس را دارند که متأسفانه سازمان خصوصی سازی آنرا از بازار سهام دریغ کرد.

350 کارشناس فرآیند عرضه را کوتاه می کردند !

رییس سابق سازمان خصوصی سازی به صراحت می گوید: مدیر کل آماده سازی عدم انگیزه برای واگذاری سهام شرکت های مذکور را در به تعویق افتادن برنامه های عرضه سهام عنوان می کند و حال آنکه در زمان حضورم در سازمان خصوصی سازی چنین واژه ای معنی نداشت . این در حالی است که در آن زمان 350 کارشناس شبانه روز موضوع قیمت گذاری ها را پیگیری و به جمع بندی نهایی می رساندند بطوریکه بیشترین بازده زمانی برای آماده سازی شرکت های بزرگ تنها طی یک تا دو ماه طول می کشید اما در حال حاضر معلوم نیست چرا آماده سازی و واگذاری شرکت های کوچک نیز چندین ماه طول می کشد .

واگذاری را به معنای بازندگی می دانند!!!

وی با اشاره به نگرش برخی مدیران دولتی مبنی بر اینکه واگذاری را به معنای بازندگی می پندارند ، در بخش دیگری از سخنان خود به درآمد حاصل از واگذاری های سازمان خصوصی پرداخت و گفت : مدیریت فعلی سازمان از عدم واگذاری شرکت بزرگی مثل مخابرات در پرتفوی واگذاری ها استناد می کند و حال آنکه پیش از او با سینه سپر کردن در برابر همه تهدیدها و مشکلات و نیز رایزنی با نهادهایی همچون شورای امنیت ملی بالاخره این سهم وارد بورس و سهام آن بطور اقساط 8 ساله فروخته شد بطوریکه سازمان خصوصی سازی هر ساله 1200 میلیارد تومان و یا هر شش ماه یکبار یک فقره چک 600 میلیارد تومانی از سوی خریدار این بلوک دریافت می کند و آنرا از جمله درآمدهای واریزی خود به خزانه دولت به حساب می آورد .

در حال حاضر نیز شرکت های بزرگی همچون پتروشیمی بندر امام ، پالایشگاههای آبادان و تهران به لحاظ حجم و ارزش دارایی ها اگر نگوییم در مقایسه با فولاد مبارکه بزرگ تر هستند ، کمتر از آن نیستند.

با این رویه به هیچ جا نمی رسیم

کرد زنگنه تحقق تمامی برنامه خصوصی سازی در کشور تا سال 1393 با عملکرد فعلی سازمان خصوصی سازی را محال دانست و با اشاره به فرآیند توزیع سهام عدالت گفت : هدف اولیه از توزیع 42 هزار میلیارد تومان سهام عدالت که هفت هزار میلیارد تومان آن تخفیفات در نظر گرفته شده ، ترویج فرهنگ سهامداری میان جمعیت 50 میلیونی ایران و توسعه آن حتی در روستاها و دور افتاده ترین نقاط کشور بود بطوریکه قرار بود با توجه به سهامدار شدن 65 درصدی مردم هشت هزار میلیارد تومان از این حجم در گام اول وارد بورس شده و شروع به معامله کنند اما به رغم اعطای مالکیت ، مدیریت همچنان در دست دولت باقی مانده به گونه ای که با وجود پرداخت اقساط ، سهام تعلق از این پرتفوی به نفع مالکان آزاد نمی شود .

خصوصی سازی یا خصومت سازی؟

وی رویه فعلی سازمان خصوصی سازی را بیشتر شبیه خصومت سازی در کشور اعلام کرد و گفت : تلاش برای ورود نهادها و سازمان های مختلف به بازار سرمایه و امکان بورسی شدن 30 شرکت سرمایه گذاری استانی در راستای گنجاندن مواد 37 و 38 سیاست های اصل 44 قانون اساسی در سالهای قبل صورت گرفته اما متأسفانه رعایت نمی شود . باید بدانید که در آن سالها با هدف ایجاد بازار سهام 300 میلیارد دلاری تلاش های زیادی صورت می گرفت .

در نبود وزیر دستور عرضه سهام دادم !

مشاور وزیر اقتصاد تلویحاً به عدم اختیار خود در کناره گیری از سمت ریاست بر سازمان خصوصی اشاره کرد و با بیان اینکه برخی اقدامات در مسئله واگذاری سهام شرکت پست بانک در مقام مقایسه با واگذاری های بزرگی همچون مخابرات به هیچ وجه پیچیده و دشوار نیست ، یادآور شد : بروز تمامی این مسایل به میزان کارآمدی و پویایی مدیریت سازمان خصوصی سازی بستگی دارد .

به خاطرم دارم در برهه ای از زمان ،وزیر صنایع و معادن وقت مالکیت 1.5 درصدی از سهام دو شرکت گل گهر و چادر ملو را در اختیار داشت که معادل 60 درصد از کل سهام ، دو عضو از ترکیب هیأت مدیره این دو شرکت را انتخاب می کرد .

از همین رو در فرآیند واگذاری سهام این دو شرکت طی سه مرحله صورت جلسه عرضه سهام را با ایجاد موانع مختلف عودت می داد . روزی با خبر شدم وی به مسافرت رفته لذا بلافاصله دستور واگذاری این میزان سهام را در بازار به معاونت خود دادم. می خواهم بگویم با چنین مخالفت ها و مشکلاتی خصوصی سازی تا به اینجا رسیده و نباید آنرا از مسیر خارج کرد.

بازخوانی یک پرونده

بنابر گزارش بورس نیوز سازمان خصوصی سازی در سال 89 ، 28 هزار و 550 میلیارد ريال سهام دولتی را از طریق بورس و فرابورس عرضه کرده و حال آنکه در سال 88 رقم واگذاری ها تنها از طریق بورس 147 هزار و 404 میلیارد ريال بوده که در مقام مقایسه کاهش 80 درصدی واگذاری ها کاملاً مشهود است . هر چند نوری به واگذاری مخابرات مبنی بر علت فاحش میزان واگذاری ها در دو سال گذشته استناد می کند اما باید این نکته را نیز مد نظر داشت که این واگذاری و البته سایر واگذاری های دیگر با اقساط 8 ساله بوده که حجم بالایی از درآمدهای پیش بینی شده را پوشش می دهد.

از طرفی بنا به گفته نوری در بودجه سال 89 ، سازمان خصوصی ملزم به واریز 95 هزار میلیارد ريال پول نقد به خزانه بوده که با کسر 22 هزار میلیارد ريال اقساط پرداختی از بابت فروش مخابرات باید 73 هزار میلیارد ريال از طریق واگذاری سهام انجام شود .

این کجا و آن کجا

این در حالی است که از مجموع واگذاری های بورسی و فرابورسی گفته می شود 14 هزار میلیارد از این بابت در نیمه سال گذشته (یعنی در زمان حضور کرد زنگنه)و 14 هزار و 550 میلیارد ريال مابقی در شش ماهه دوم سال و از زمان حضور نوری در این سازمان بدست آمده که درمجموع رقم 28 هزار و 550 میلیارد ريال را بدست می دهد .

از اینجا معلوم می شود در سال گذشته سازمان خصوصی سازی از برنامه 73 هزار میلیارد ريالی واریزی خود به خزانه ، در حدود 45 هزار میلیارد ريال عقب افتاده و این در حالی است که کل 28 هزار میلیارد ريال واگذاری هایی که در سال گذشته صورت گرفته مطابق با صورت جلسه ها و آنچه پیش از این در لیست واگذاری های سازمان خصوصی سازی در زمان ریاست کرد زنگنه بوده انجام گرفته و از اینرو نوری تنها موفق به استفاده از آمارهای آن به عنوان شاخص عملکردی شده است .

خصوصی سازی خلبانی شجاع می خواهد

در پایان باید گفت اگر چه وظیفه سازمان خصوصی سازی بازار سازی در بورس نیست اما بدون شک در اعتماد سازی و یا تخریب و تقویت آن نقش بسزایی دارد .

باید دانست که هواپیمای خصوصی سازی به خلبانی شجاع ، مقتدر و از خود گذشته دارد تا با سینه سپر کردن در برابر تمامی موانع و مشکلات بر سلامت خود و همانا اقتصاد کشور بیافزاید .

از اینرو به جای بازی با الفاظ و اظهار نظرها و مصاحبه های مبهم به نظر می رسد نگاه به واقعیت های امروز اولویت اصلی مرد اول خصوصی سازی کشور بوده که در این راستا بهره گیری از مشاوران با تجربه و لایقی که فارغ از نگرش مدیریت دولتی هستند می تواند کارساز باشد . در این زمینه بارها از ایجاد مانع و سرعت گیر در مسیر خصوصی سازی حرف به میان آمده و حال آنکه نقش یک مدیر موفق و کارآمد هموارسازی مسیرها برای رسیدن به مقصد است که زمان رسیدن به آن می تواند به عنوان شاخص عملکردی مدیریت مطرح باشد .