بیمه اتکایی پس از سقوط هواپیمای ایران 140چه نقشی ایفا می کند؟

الف:محاسبه و انتقال ریسک در صنعت بیمه، ضرورتی انکارناپذیر است و حادثه تاسف بار سقوط هواپیمای ایران ۱۴۰، ضرورت انتقال و توزیع ریسک در حوزه بیمه را به صورت ملموس برای شرکت های بیمه نشان داد.

روز یکشنبه ۱۹ مردادماه، خبر سقوط هواپیمای مسافربری در شهر تهران از سوی رسانه ها مخابره شد. در ابتدا خبرها عمدتا ناقص و برآمده از شنیده ها و اظهار نظرات برخی مقامات مسئول و غیر مسئول بود! اما با فروکش التهابات اولیه، ابعاد وحشتناک حادثه مشخص شد. «یک فروند هواپیمای مسافربری از نوع «ایران ۱۴۰» متعلق به شرکت هواپیمایی «سپاهان ایر» که از مهرآباد به سمت طبس در حال پرواز بود در شمال فرودگاه مهرآباد سقوط کرد و مسافران آن کشته و مجروح شدند. این هواپیما با ۵۰ نفر سرنشین هنگام بلند شدن از باند فرودگاه مهرآباد در انتهای باند دچار مشکل شده و بر فراز شهرک آزادی و نزدیکی اتوبان فتح دچار سانحه شده است.»

پس از وقوع حادثه، راه های کاهش آلام مصیبت زدگان و جبران خسارت آسیب دیدگان در دستور کار قرار گرفت و صحبت از بیمه ها و وظایف شرکت های بیمه به میان آمد و یکی از سوالاتی که مطرح شد این بود که چه شرکت بیمه ای، هواپیما را بیمه کرده است؟

عبدالرسول عطایی مدیرعامل بیمه کوثر با بیان اینکه هواپیما در پوشش بیمه ای این شرکت قرار داشته است، گفت: «پوشش هواپیما در بخش های بدنه، مسئولیت و سرنشین کامل بوده است. نقش شرکت های بیمه در چنین سوانحی جبران ناپذیری، پوشش خسارت هاست تا در چنین شرایطی باجبران زیان های مالی از تالمات روحی کاسته شود. هواپیما به صورت اتکایی با مشارکت بیمه های ایران و ملت و بیمه مرکزی تحت پوشش بیمه قرار گرفته است و ۷۰ درصد پوشش هواپیما اتکایی است، سهم بیمه مرکزی ۵۰ درصد و سهم بیمه ملت و ایران ۱۰ درصد است و بر اساس برآوردها خسارت این سانحه ۱۵۰ میلیارد ریال است.»

مسئولیت پذیری و اعلام آن از سوی شرکت بیمه در قبال حادثه، نکته مناسب و ارزنده ای است و جبران خسارت آسیب دیدگان بر اساس تعهدات شرکت بیمه امری مهم و ضروری است. اما نکته قابل ذکر دیگر این است که شرکت بیمه کوثر، تمام ریسک را پیش خود نگه نداشته و عملا ۷۰ درصد ریسک را به خارج از شرکت منتقل کرده است و اکنون سه شرکت بیمه به همراه بیمه مرکزی، خسارت را جبران می کنند.

براساس مقررات بیمه ای، هیچ شرکتی نمی تواند بیش از ۲۰ درصد سرمایه و اندوخته خود، ریسک نگه دارد و برای مازاد آن باید اتکایی بگیرد و بیمه مرکزی متناسب با سرمایه و اندوخته آزاد شرکت های بیمه، ظرفیت های مجاز نگهداری ریسک شرکت های بیمه را اعلام می کند و شرکت های بیمه باید برای مازاد بر ظرفیت مجاز خود، بیمه اتکایی بگیرند.

لطف اله نکویی معاون اسبق بیمه مرکزی و عضو انجمن حرفه ای صنعت بیمه، انتقال ریسک از طریق بیمه های اتکایی برای شرکت های بیمه را ضروری می داند و معتقد است که «سرمایه و دارایی شرکت هایی بیمه هرچقدر هم که زیاد باشد در مقابل تعهداتی که شرکتها می پذیرند، ناچیز و اندک است؛ به طوری که یک خسارت بزرگ می تواند ده ها شرکت بیمه را ورشکست کند.»

اساسا انتقال ریسک به صورت کلی به چند صورت انجام می شود؛ انتقال ریسک یک شرکت بیمه به دیگر شرکت های بیمه، انتقال ریسک به بیمه مرکزی و در روش دیگر ریسک به خارج از کشور منتقل می شود. در وضعیت فعلی که متاسفانه کشور در تحریم بیمه ای برخی کشورهای غربی قرار دارد، انتقال ریسک به خارج از کشور به سختی و به مقدار کم صورت می پذیرد.

کارشناسان صنعت بیمه، انتقال ریسک را به دیگر شرکت های بیمه و یا بیمه مرکزی در شرایط فعلی را تا حدودی قابل قبول می دانند، ولی معتقدند که به هر نحو ممکن باید در جهت انتقال ریسک به خارج از کشور اقدام شود و شرکت های بیمه باید ریسک های بزرگ خود را به خارج از مرزها منتقل کنند تا در صورت بروز خسارت های سنگین مانند سقوط هواپیماهای پهن پیکر، حوادث در پالایشگاهها و حوادث و بلایای طبیعی از خطر ورشکستگی و ناتوانی در انجام تهعدات خود، نجات یابند.

هرچند سقوط هواپیما حادثه ای دلخراش بود، ولی درسهای زیادی را برای حوزه هوانوردی و بیمه کشور داشت و در این بین شرکت های بیمه لزوم توجه مناسب به محاسبه و انتقال ریسک را به صورت ملموس لمس کردند.