تکاپوی جدید بانک مرکزی برای ساماندهی بازار ارز اقدامی گرچه دیرهنگام، اما شایسته است که می‌تواند بخشی از تقاضاهای سفته‌بازانه و غیرواقعی را از بازار ارز خارج کند. با این حال، اقدام فوق یک واقعیت دیگر را نیز گوشزد می‌کند و آن جای خالی بورس ارز در کشورمان است.
در واقع سفته بازان و معامله گرانی که طی سال های گذشته نبض بازار ارز ایران را در اختیار گرفته و حرف اول و آخر را در تعیین نرخ ارز می زدند، از خلأ چنین ساز و کار سازمان یافته و متشکلی بهره برده و جای خود را در بازار ارز محکم کردند.
بورس ارز محلی است که در آن تمام معامله گران اعم از کسانی که نیاز واقعی به ارز داشته یا کسانی که با انگیزه های کسب سود در این بازار ورود پیدا می کنند، می توانند حضور یافته و اقدام به خرید و فروش ارز کنند.
در چنین بازاری می توان علاوه بر خرید نقدی، برای نیازهای آینده نیز ارز خریداری کرد و به این ترتیب کسی که مثلا سه ماه دیگر نیاز به ارز دارد، می تواند همین امروز با نرخی که در بورس تعیین می شود، نیاز خود را تامین کرده و خیالش از بابت نوسانات نرخ ارز طی سه ماه آینده آسوده شود.
مزیت مهم بورس ارز نسبت به بازارهای غیرمتشکل، تحت نظارت بودن این بازار است که دیگر اجازه نمی دهد افرادی خاص با انگیزه های خاص، قیمت های ارز را تحت تاثیر قرار داده و بازار را دچار نوسانات غیرقابل پیش بینی کنند.
البته با توجه به اهمیت بسیار بالای نرخ ارز و تاثیرگذاری آن در اکثریت قریب به اتفاق فعالیت های اقتصادی، طبیعی است که هرگونه تصمیمی برای راه اندازی یک بازار متشکل ارز که در آن تمام فعالان بازار بتوانند با هر رویکردی وارد شده و نسبت به خرید و فروش ارز برای نیازهای آنی و آتی خود اقدام کنند، با حساسیت های فراوانی روبه روست.
ممکن است بانک مرکزی حاضر نباشد هزینه های اجتماعی چنین کاری را متقبل شود؛ زیرا هرگونه نوسان شدید قیمت در چنین بازاری تمام نگاه ها را متوجه بانک مرکزی کرده و این بانک مسئول تلاطمات ارزش شناخته خواهد شد، اما باید توجه داشت که حتی در نبود این بازار نیز باز هم این بانک مرکزی است که در رابطه با نوسانات و تحولات بازار ارز مسئول شناخته می شود. در چنین شرایطی شاید لازم باشد بانک مرکزی با یک بررسی همه جانبه و با همراهی سازمان بورس و اوراق بهادار، فکری برای راه اندازی بورس ارز در کشور کند.
حمید اسدی - جام جم
