مکانیسم بورس کالا، سود تولید را به تولیدکنندگان رساند

به گزارش بورس نیوز، ایجاد فضای مثبت، شفاف و به دور از حاشیه برای انجام معاملات اقتصادی همواره یکی از نیازهای اصلی در تمام صنایع اعم از صنایع معدنی و ... بوده است؛ چرا که از این طریق، امکان تجارت و داد و ستدهای شفاف و واقعی به وجود می‌آید و صنایع به راحتی می‌توانند در زمینه توزیع و تخصیص بهینه مواد اولیه فعالیت کنند. در این میان، بورس کالا یکی از نهادهایی است که به عقیده بسیاری از بزرگان صنایع توانسته در این راه به کشور کمک کند و با شفاف سازی قیمت ها، معاملات را بهبود بخشد.

حمیدرضا عظیمیان مدیرعامل فولاد مبارکه اصفهان نیز با اشاره به اینکه بورس کالا راه حلی شفاف و روشن برای کشف قیمت‌ها است، می‌گوید: حمایت از تولید در فضای غیرشفاف امکان‌پذیر نیست و بورس کالای ایران یکی از بهترین مسیرها به منظور ایجاد شفافیت و تقویت بازارهای رسمی در کشور است. در ادامه گفت و گو با مدیرعامل فولاد مبارکه به عنوان بزرگترین شرکت بورسی کشور را می خوانید.  

سال گذشته شاهد شکسته‌شدن رکوردهای ۱۰ ساله بورس کالا در حجم و ارزش معاملات بودیم. به نظر شما دلیل ثبت این رکوردها چیست؟

سال گذشته بر اساس آمار و داده‎ها، بورس کالا توانست بیش از ۱۰۰هزار میلیارد تومان یا نیمی از ارزش معاملات بازارسرمایه را به خود اختصاص دهد که این امر نشان‌دهنده اعتماد صنایع به این بازار است. بورس کالا در طول ۱۱سال گذشته همواره تلاش کرده تا با ایجاد فضایی مثبت جهت انجام معاملات به صورت شفاف، زمینه توزیع و تخصیص بهینه مواد اولیه تولید را فراهم کند و سود خوبی را نیز از طریق حذف واسطه‌ها و استفاده از ابزارهای مالی به تولیدکنندگان برساند. با این اقدام، هزینه‌های تولیدکننده تا حد زیادی کاهش یافته و بهای تمام شده کالای معامله شده در بورس نیز به مراتب کمتر می‌شود؛ چون فرآیند عرضه در بورس مانع از دست به دست شدن کالا میان چند واسطه می‌شود و محصولات به صورت مستقیم در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد که این نتیجه از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است.

اکنون ۱۱ سال از فعالیت بورس کالا می‌گذرد؛ آیا امروز نگاه صنایع به بورس، به عنوان حامی و تکیه‌گاه بوده است؟

حمایت از تولید در فضای غیرشفاف امکان‌پذیر نیست؛ یکی از بهترین مسیرها به منظور ایجاد شفافیت، تقویت بازارهای رسمی در کشور است. فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران می‌دانند که حضور در بازارهایی که براساس قانون ایجاد شده‌اند، براساس قواعد اقتصادی و شفافیت است برهمین اساس از طریق بورس کالا می‌توان توازن میان عرضه و تقاضا و حمایت از تولید را مهیا کرد. بورس علاوه بر نقشی که در تنظیم بازار دارد، می‌تواند با در اختیار داشتن ابزارهای نوین در راستای تامین مالی شرکت‌ها نیز گام بردارد تا به حمایت از تولید و کالای ایرانی نزدیک‌تر شود.

معاملات سنتی همواره مشکلات زیادی در نحوه انجام معاملات و نظارت بر آنها، کسب تضامین لازم، اطمینان از کیفیت کالا، کشف قیمت عادلانه و واسطه‌گری داشته و همین دلایل موجب شده تا ساز وکاری نظام‌مند برای انجام معاملات کالایی در دنیا به نام بورس‌های کالایی ایجاد شود. بورس کالای ایران نیز بر اساس همین الگو از سال ۸۶ با ادغام بورس فلزات و کشاورزی، مسئولیت تبدیل بازار سنتی کشور به بازاری مدرن و شفاف را برعهده گرفت.

پیش از تاسیس بورس کالای ایران، بازار محصولات صنعتی و فولادی در کشور همواره با محدودیت‌ها و نواقص ساختاری بسیار زیادی مواجه بود. یکی از این مسائل به نوسانات قیمتی، وجود افراد واسطه و نبود نظام قیمت‌گذاری شفاف برای کشف مناسب قیمت براساس تقابل عرضه و تقاضا بازمی‌گردد؛ از این رو، بین عرضه و تقاضا هیچ تعادلی وجود نداشت و افراد واسطه به راحتی این فرصت را در اختیار داشتند که عرضه را در دست بگیرند و با تشنه کردن بازار، قیمت‌ها را تا میزان نامعقولی افزایش دهند، اما با راه اندازی بورس، قیمت کالاها واقعی شد و سود اصلی به جیب تولیدکننده و مصرف کننده رفت.

نقش بورس کالا در حذف زمینه های سوء استفاده در بازارهای کالایی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

سود عده‌ای در آشفتگی بازارهاست که اتخاذ تصمیمات منطقی و براساس اصول اقتصادی به منظور تنظیم بازار، تنها راه جلوگیری از آشفتگی‌ها است. به این ترتیب کشف واقعی قیمت‌ها و براساس میزان واقعی عرضه و تقاضاها در بورس از اصلی‌ترین کانال‌های ایجاد شفافیت و تعادل در معاملات به شمار می‌رود. تجربه چندماه اخیر و نوسانات نرخ ارز به وضوح نشان داد که اگر در بازارهای مختلف دارای شفافیت مناسب بودیم، برخی سودجوها اجازه ایجاد التهاب را پیدا نمی‌کردند.

تمام مسئولان و فعالان بازار فلزات بر این موضوع تاکید دارند که به کمک بورس کالای ایران، کشور از نظام حواله ای و غیرشفاف که برای محصولات فولادی وجود داشت، رها شده است. پیش از تاسیس بورس کالای ایران، توزیع کالاهای اساسی به بهانه کنترل قیمت و تحویل کالای ارزان به دست مصرف کننده، به صورت حواله‌ای و کوپنی انجام می‌شد و در آن سال‌ها، افرادی که به کالاهایی مانند فولاد نیاز داشتند، باید مواد مورد نیاز خود را از بازار آزاد می‌خریدند؛ این در حالی بود که بسیاری از افراد حواله فولاد را با رانت به دست می‌آوردند و بلافاصله پس از خروج بار از کارخانه فولادسازی، آن را به فروش می‌رساندند.

بورس کالا با این فلسفه تاسیس شد که اگر حاشیه سودی در بازار وجود دارد به کارخانه و سهامداران آن واحد تولیدی برسد، نه به جیب دلالانی که سرمایه‌گذاری نکرده‌اند و زحمتی نیز برای تولید متحمل نمی‌شوند. بنابراین، با راه‌اندازی بورس فلزات، نقش واسطه‌ها روز به روز کمتر شد و سود به تولیدکننده و سرمایه‌گذار واقعی رسید. این شفافیت همچنین باعث شده است تا امکان نظارت نهادهای نظارتی و تنظیم‌گر وجود داشته باشد.

تا چه میزان امکان بهره گیری صنایع از ابزارهای مالی بازار سرمایه وجود دارد؟

از یک نظر، اصلی‌ترین کارکردهای بورس، ایجاد شفافیت در روند دادوستد کالاها است و این مزیت در دوران تحریم‌ها می‌تواند نقش تعیین کننده در ایجاد تعادل در بازارهای مختلف داشته باشد. همچنین ظرفیت‌های بورس کالای ایران آنقدر بالا است که این بورس پس از گذشت یک دهه از آغاز فعالیت خود، در ابتدای مسیر قرار دارد. اما از منظر دیگر به ابزارهای مالی بازار سرمایه می رسیم به طوریکه توسعه ابزارهای مالی، ارائه خدمات متنوع به فعالان اقتصادی و سرمایه‌گذاران از جمله پتانسیل‌های بورس کالا است. البته استفاده از این ابزارها نیازمند آشنایی بیشتر صنایع است و باید در این راستا فرهنگسازی لازم انجام شود تا تعداد فعالان اقتصادی این بازار بیشتر شود که در این صورت شاهد استفاده فراگیر صنایع از ابزارهای مالی خواهیم بود.

در پایان در خصوص برنامه‌های فولاد مبارکه برای ۶ماهه دوم امسال توضیح دهید.

مهم‌ترین کاری که قرار است انجام شود، ادامه اجرای طرح‌های مطالعه شده و فنی است که فولادمبارکه در حال اجرای آنها است. چراکه طرح‌های در دست اجرا هزینه‌های بسیاری را به همراه داشته است و بنابراین، قرار بر ادامه و به نتیجه رساندن این طرح ها و همچنین تکمیل زنجیره فولاد از سنگ‌آهن است. حال با توجه به اینکه تکمیل زنجیره فولاد در هیات مدیره فولاد مبارکه اصفهان مورد بررسی قرار گرفته، رسالت این است که همان مسیر ادامه پیدا کند. زیرا طرح‌های تعریف شده هزینه‌های سنگینی را برای فولاد مبارکه به همراه داشته و باید آنها به نتیجه برسند؛ اگر قرار باشد طرح جدیدی ارائه و پیشنهاد شود، ادامه تکمیل زنجیره فولاد و افزایش ظرفیت است. یکی دیگر از برنامه‌های فولادمبارکه اصفهان پیدا کردن بازارهای جدید برای توسعه صادرات محصولات این شرکت به دیگر نقاط است.