اثر منفی سامانه مدیریت ریسک بر حجم معاملات بازار

به گزارش بورس نیوز، روز دهم بهمن ماه ۹۷ مرحله اول اجرای سامانه مدیریت ریسک برای ۱۵ دقیقه ابتدای معاملات عملیاتی شد. مدت زمان فعالیت این سامانه به تدریج افزایش یافت و از ۲۸ ام خردادماه امسال مرحله سوم اجرا شد و سامانه مدیریت ریسک ۳ ساعت ابتدای معاملات را شامل شده است. بدین ترتیب تا ساعت ۱۱:۳۰ دقیقه عملا امکان ثبت سفارش بیش از اعتبار مشتری یا در واقع margin call وجود ندارد. قرار است مدت زمان فعالیت این سامانه افزایش یافته و تا پایان ساعت معاملات را در بر گیرد.

اگرچه این سامانه با هدف کاهش ریسک کارگزاری ها فعال شده و برخی آن را به نفع بازار می دانند، ولی بسیاری از فعالان اجرایی شدن این سامانه را علتی برای کاهش حجم معاملات می دانند. 

مجتبی معتمدنیا کارشناس و فعال بازار سرمایه در گفتگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: در نظر داشته باشید که موافقان اجرای سامانه مدیریت ریسک ، برخی کارگزاران که با شیوه دولتی کار می کنند هستند. کارگزارانی که به شیوه خصوصی فعالیت می کنند، قبل از هر اقدام نسبت ریسک به ریوارد موضوع را سنجش و در خصوص آن تصمیم گیری میکنند. 

وی افزود: اصولا ثبت سفارش بیش از margin call یا اعتبار تعریف شده، بدون تایید کارگزاری امکانپذیر نبوده است. از این رو هر کارگزار بر حسب ارزش پرتفوی و گردش حساب و شناختی که از مشتریان خود داشته، به سفارشات تلفنی تایید یا عدم تایید می داده است. بنابراین نخستین انتقاد به این سامانه، مداخله سازمان بورس در نحوه تعامل کارگزاران و مشتریان است. سازمان بورس متولی اعتبارسنجی مشتریان نبوده و با این قانون، اختیار از کارگزاران سلب شده است.

معتمدنیا ضمن تاکید بر اثر منفی سامانه مدیریت ریسک بر حجم سفارشات گفت: نکته حائز اهمیت اینجا است که در حال حاضر کارگزاری ها پول سهامداران را T2 پرداخت می کنند (واریز وجه از سوی کارگزار ۲ روز پس از درخواست وجه فروش صورت می گیرد بدون آنکه بهره ای به سهامدار پرداخت شود) ؛ با این حساب چرا باید پول از سهامدار T-1 دریافت شود؟ چرا قبل از اجرای این سامانه، کسی به میلیاردها تومان پولی که هر روز در حساب کارگزاری ها می ماند، توجهی نکرده است؟

وی افزود: فعالیت سامانه مدیریت ریسک تا ساعت ۹ صبح کاملا صحیح و منطقی است؛ چرا که باید اولویت در صف های خرید با سهامدارانی باشد که نقد خرید می کنند؛ ولی فعالیت سامانه مدیریت ریسک بعد از ساعت ۹ صبح از حجم سفارشات خرید به شدت کاسته و اصلا به صلاح بازار نیست. فعالیت این سامانه به معنای حذف سفارشات خرید کاذب نبوده و بالعکس صف های فروش را تقویت می کند. فرض کنید سهامداری با علم به وضعیت بنیادی سهمی، قصد حمایت از سهم در قیمت خاص دارد تا قیمت ریزش نکند؛ حتی به قیمت ورود نقدینگی جدید به بازار سرمایه. ولی مادامی که ثبت سفارش انجام نشده، این حمایت مشخص نمی شود. بنابراین فروشندگان سهم وقتی تقاضایی در بخش خرید مشاهده نکنند، نگران شده و حجم فروش به هر قیمتی تقویت می گردد.

این فعال بازار سرمایه تاکید کرد: فعال کردن سامانه مدیریت ریسک به منظور کنترل تقاضای خرید کاذب، همچون بستن یک خیابان از ترس سرعت غیر مجاز برخی رانندگان است. به جای محدود کردن معاملات سهامداران، می توان تدابیری اندیشید که اشخاصی که با حجم بالا، ثبت سفارش خرید انجام داده اند تا پایان زمان معاملات آن روز، امکان حذف سفارش نداشته باشند. و یا اینکه برای متخلفان تنبیهاتی مثل ممنوعیت معاملات برای کد متخلف در یک دوره چند روزه در نظر گرفت. 

معتمدنیا در خاتمه تصریح کرد: این روزها سازمان بورس با اتخاذ تصمیمات و قوانینی که عکس العمل منفی بازار را به دنبال داشته، شان خود را به عنوان مقام ناظر زیر سوال برده و این ذهنیت را به بازار القا کرده که قرار است با ابزارهای مختلف و تصمیمات خلق الساعه ، جلوی رشد بازار سرمایه گرفته شود. بهتر بود به جای آنکه ابتدا تصمیم بگیرند و پس از اجرا، به دنبال یارکشی و پیدا کردن موافقانی با این تصمیمات باشند، قبل از وضع قوانین، از فعالان بازار نظرسنجی شود. مداخله سازمان بورس در سازوکار عرضه و تقاضای بازار، ریسکی بوده که دامنگیر کل بازار شده است. سازمان بورس متولی نقدشوندگی و شفافیت در معاملات بازار است که البته این دو وظیفه مهم با تصمیمات و اقدامات اخیر سازمان زیر سوال رفته است. در شرایط اقتصادی و سیاسی کنونی که نقدینگی ویرانگر در جامعه میتواند با هجوم به بازارهای کالاهای مصرفی، ارز و ...   ثبات اقتصادی  را مختل نماید ، بورس میتواند محل جذب این  نقدینگی سرگردان بوده و این تهدید را به فرصت تبدیل کند . 

 وی افزود: متاسفانه مدتهاست این ذهنیت در ارکان سازمان  بورس وجود دارد که هر انتقادی که توسط فعالین  بازار در خصوص تصمیمات غیرکارشناسی ، ناپخته و غیر حرفه ای است و این ذهنیت و رویکرد تاثیری مخرب تر از  اتخاذ تصمیم ، بر بازار سرمایه وارد کرده است .

شاید وقت ان باشد که سازمان بورس قبل از اتخاذ چنین تصمیماتی  تعامل بیشتری  با فعالین بازار سرمایه داشته باشد  و بیشتر از پیش نسبت به فرصت ها و تهدیدهای ایجاد شده آن بررسی انجام دهد.