بازی با قراردادهای آتی سکه طلا در میان فریب و غافلگیری برای سهامداران خرد توجیه ندارد

آمار های اقتصادی نشان می دهند روند تغییرات قیمت ارز (منحصراً نرخ دلار) و طلا در ایران بر خلاف روند بازارهای جهانی، همواره همسو و هم جهت بوده است. به عنوان مثال با تضعیف نرخ دلار در دنیا، بانک مرکزی به دلیل تکیه مصارف بودجه دولت بر پایه نرخ دلار، با کاهش عرضه آن در بازار اقدام به جبران کمبودهای درآمدی از طریق بازار سکه و ارز می نماید و حال آنکه عکس این قضیه نیز همیشه وجود دارد.

بنا بر گزارش بورس نیوز طی ماههای اخیر عده ای از سرمایه گذاران با تمرکز بر فرآیند مذکور و انتظار از تداوم روند افزایشی نرخ دلار در بازار ارز ایران اقدام به جابجایی بخشی از نقدینگی خود از بازار سهام به بازاری جذاب و البته پر ریسکی به نام بازار معاملات قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا نموده اند تا به این ترتیب بتوانند بازدهی از دست رفته خود در بورس را از طریق این بازار جبران کنند.

این سرمایه گذاران معتقدنددر حال حاضر می توان با خرید نقدی سکه در بازار آزاد و فروش آن از طریق بازار آتی این کالا، با یک حساب سرانگشتی یک بازدهی 30 درصدی بدون دردسر را در زمان سررسید قرارداد از این بازار کسب کرد.

· دلایل تمرکز در بازار آتی سکه

در همین زمینه مدیر امور بورس های سازمان بورس اوراق بهادار در گفتگو با خبرنگار بورس نیوز با اشاره به استقبال عده ای از سرمایه گذاران برای تمرکز وجوه خود در بازار آتی سکه طلا، اظهار کرد: با توجه به رشد فزاینده قیمت سکه و ارز در ماههای اخیر، برخی سرمایه گذاران به دنبال یافتن ابزاری که بتواند نسبت به این تغییرات بویژه در برابر نوسان های نرخ ارز به عنوان یک عامل تأثیر گذار بر معیشت مردم ، واکنش مثبتی در بر داشته باشد به تکاپو افتاده اند.

در این زمینه غیر متشکل بودن بازار ارز و از سویی دیگر همسویی نرخ سکه طلا از تغییرات این بازار و نیز ارزیابی تحلیلگران از دورنمای مثبت آنها، باعث شده تا سرمایه گذاران به بازار نظام یافته و دارای قدرت جذب نقدینگی مناسبی به نام بازار معاملات قرار دادهای آتی سکه طلا ، روی بیاورند.

ضمن آنکه برخی با فرض اینکه فضای ساده سرمایه گذاری در این معاملات می تواند بازده قابل توجه و کم ریسکی را نسبت به سایر بازارها داشته باشد، وارد بازار قراردادهای آتی سکه طلا شده اند.

· نگاهی متفاوت به بازار آتی سکه

محمودرضا خواجه نصیر در ادامه با اشاره به لزوم ارزیابی دقیق ریسک های این بازار از سوی سرمایه گذاران خاطرنشان کرد: بنا بر ادبیات مالی، همواره بین ریسک و بازده یک سرمایه گذاری رابطه ای مستقیم و متناظر برقرار بوده و تغییرات آن می تواند تمامی شئونات یک بازار را نیز در بر گیرد .

این در حالی است که برخی سرمایه گذاران در تصمیم گیری های خود درجه ریسک سرمایه گذاری نسبت به بازده مورد انتظار در بازار آتی سکه طلا را ارزیابی نکرده و بی پروا به بازاری ورود می کنندکه معتقدند با نوسان 10 درصدی قیمت سکه طلا می توانند، 100 درصد بازدهی کسب کنند.

حال آنکه با گرفتن چنین تصمیمی ، براحتی احتمال از دست رفتن تمامی سرمایه و خروج از بازار با زیان عمده نیز وجود دارد که متأسفانه برخی به این بخش از قضیه توجهی نمی کنند.

· وقتی تخصص فدای طمع می شود

وی بابیان اینکه معامله گران بازار آتی با ایجاد موقعیت های ( پوزیشن ) خرید و فروش به ترتیب کاهش و افزایش قیمت ها در آینده را دارند، تصریح کرد: قراردادهای آتی سکه طلا ، قراردادهای پیشرفته ای بوده که بکارگیری آن ها باید با استراتژی مشخص صورت گیرد از اینرو به سود رسیدن در این قراردادها کار ساده ای نبوده و عدم استفاده از تخصص در این بازار می تواند به تحقق زیان بیانجامد .

· پشت پرده بازار آتی بورس کالا

این مقام مسئول در بیان دلایل پر مخاطره بودن معاملات قراردادهای آتی سکه طلا توضیح داد : در حال حاضر تفکر برخی معامله گران حاکی از وجود فرصتی آربیتراژگونه در بازار آتی سکه طلا بوده بطوریکه این افراد معتقدند به لحاظ پیش بینی افزایش شکاف قیمتی بوجود آمده میان نرخ کنونی و آینده سکه طلا، در بازار آتی هر فردی با خرید این کالا از بازار نقدی و اقدام به فروش از طریق بازار آتی بورس کالا می تواند به سود 30 درصدی بدون ریسکی در سر رسید قرارداد، دست یابد .

فاصله مذکور نیز از تنزیل نرخ بهره دوره سرمایه گذاری انجام شده تا تاریخ سررسید، ناشی شده که در واقع سرمایه گذار با پرداخت 10 درصد از کل مبلغ سرمایه گذاری در مکانیزم معاملات آتی، انتظار کسب چنین سودی را دارد.

اما باید دانست که سیستم محاسباتی معاملات آتی بر اساس نمایی از نرخ بهره در مدت زمان باقی مانده تا سررسید قرار داد، نرخ سکه را معین کرده و لزوماً اینکه مثلاً سرمایه گذاران انتظار داشته باشند که یک عدد تمام سکه 840 هزار تومانی تحویل در پایان تیرماه سال آینده در تاریخ سر رسید بطور ثابت با همین قیمت روبرو باشد ، وجود ندارد .

به دیگر سخن اینکه سرمایه گذاری انجام شده در طول دوره زمانی 8 ماهه مثال فوق شامل صرف بهره ای معادل نرخ سود 17 درصدی اوراق مشارکت بوده که برخی افراد با تأمین مالی این میزان و انتقال آن در بازار آتی سکه ، کسب منفعت 30 درصدی از این بازار را توجیه پذیر می دانند .

· نکته ای که هیچ کس به آن توجه نمی کند

اما در واقع فرد علاوه بر وجوه سرمایه گذاری شده ، باید 10 درصد از کل مبلغ سرمایه گذاری را به عنوان وجه تضمین در حسابی مشخص نزد کارگزار خود در بورس کالا بسپارد.

بر همین اساس به دلیل آنکه در طول قرارداد آتی ، سکه با نرخ های بالاتری فروخته می شود با نزدیک شدن به موعد سررسید به آرامی قیمت ها به بازار نقدی همگرا شده و بطور مرتب کاهش می یابد بطوریکه سکه 830 هزار تومانی در موعد سررسید به قیمت 630 هزار تومان نزدیک می شود .

· شارژ کردن مارجین بزرگ ترین ریسک بازار آتی

وی ادامه داد : طی دوره سر رسیدها معاملات آتی سکه طلا در بورس کالا رابطه ای به نام جریان وجه نقد مر بوط به سپرده سرمایه گذار وجود داشته که طی این مدت ناگزیر است به اندازه 100 درصد ارزش کل قرارداد ، پی در پی مانده این حساب را مثبت و یا به اصطلاح مارجین در گردش تا پایان قرارداد را نزد کارگزار خود شارژ کند. از اینرو با احتساب کل هزینه های انجام شده در این سرمایه گذاری، عملاً سود سرمایه گذاری 30 درصدی مورد انتظار به نیم تقسیم شده که حتی از بازدهی اوراق مشارکت نیز پایین تر خواهد بود.

· یادآوری دو نکته فراموش شده

خواجه نصیر با اشاره به نبود دو نکته اساسی در ارزیابی قراردادهای آتی سکه از سوی سرمایه گذاران، یادآور شد : اول آنکه این افراد انتظار از کسب سود بدون ریسک از بازار آتی را بدون لحاظ هزینه های جانبی این بازار در نظر گرفته و از سوی دیگر به این بخش از معاملات توجه نمی کنند که ورود بدون علم به این بازار و تنها تکیه بر تحلیل نرخ ارز و اونس طلا درجهان، در حالیکه تغییر انتظارات آتی جامعه نسبت به امروز همواره وجود دارد می تواند هزینه های هنگفتی را برجای گذارد .

· پرش با یک اهرم

به گفته وی انتظارات مختلف از جمله رشد آتی نرخ ارز در نرخ های کنونی سکه بازار آتی در نظر گرفته شده و حال آنکه به محض هر گونه تغییر قیمتی، به لحاظ اهرمی بودن مکانیزم این بازار، واکنشی سریع تر و شدیدتر را نسبت به بازار نقدی نشان می دهد.

این مقام مسئول در برابر این سوال که آیا برخی از سرمایه گذاران که لزوماً "خواهان" تداوم سرمایه گذاری خود تا موعد سر رسید قرارداد نیستند، می توانند بطور روزانه منافع خود را حفظ نمایند، پاسخ داد: انجام یک معامله طی یک صبح تا بعد ازظهر با توجه به ریسک های عنوان شده ، عملاً می تواند با 3 درصد نوسان ، زیانی 30 درصدی را برجای گذارد. حال چطور می شود سرمایه گذارانی که طی دوماه تحمل کاهش چند درصدی شاخص بازار سهام را ندارند، از پس این زیان تنها در یک روز بر می آیند .

سرمایه گذار در بازار آتی علاوه بر وجه مورد نیاز برای سرمایه گذاری، باید حداقل دوبرابر آنرا برای گردش در جریان های آتی کنار گذاشته زیرا در غیر اینصورت مجبور است در شرایط منفی بازار با ضرر خارج شود.

· سرمایه گذاری در بازار آتی سکه توجیه ندارد

به گفته این کارشناس تصور ایجاد فرصت آربیتراژی در بازار آتی درحالیکه سرمایه گذاران ارزیابی دقیقی از حاشیه سود بدون ریسک این بازار ندارند و از سویی دیگر با تحمیل هزینه های جانبی ، دیگر مواجه می کند باعث می شود نرخ سود بدون ریسک بازار آتی در مقایسه با سایر فرصت های سرمایه گذاری در بازار سرمایه توجیه نداشته باشد.

· یک حساب ساده میان هزینه و فایده

وی درخاتمه با اشاره مجدد به انعکاس انتظارات قبلی سرمایه گذاران در نرخ های کنونی سکه بازار آتی و نزدیک شدن این قیمت به نرخ سکه در بازار نقدی در طول دوره سر رسید، افزود : فرض کنید فردی در بازار نقدی به میزان50 هزار تومان سکه خریداری کند ، در مقابل باید در بازار آتی تنها با 5 هزار تومان موجودی سپرده (به اصطلاح مارجین ) می تواندتا50 هزار تومان سکه خریداری کند.

اگر معادل این میزان را از بازار نقدی خریداری و به آتی انتقال دهد با توجه به اهرم 10 برابری بازار آتی ، رشد قیمت طلا به همراه ریزش تدریجی قیمت تا موعد سر رسید در بازار آتی منجر به زیان 500 هزار تومانی در این بازار و سود 50 هزار تومانی در بازار نقدی می شودکه در نهایت مجموع بازدهی این فرآیند به تحقق زیان 450 هزار تومانی منتهی شود . البته باید توجه داشت که سرمایه گذاری پولی در بازار آتی همیشه باید 10 درصد بازار نقدی باشد.

به هرترتیب بازار آتی بازاری تخصصی و نیازمند دانش بوده و از ریسک فوق العاده ای برخوردار می باشد. از همین رو توصیه می شود سرمایه گذاران در تصمیم گیری های خود به طور حتم ریسک های این بازار را نیز در نظر بگیرند.