۴ بانک ورشکسته‌ای که اقتصاد کشور را نابود کردند!
به گزارش بورس نیوز، تا کی قرار است مردم تاوان تصمیمات غلط مدیران و بانک‌خواران را بدهند؟ اقتصاد کشور که یک شبه پوکیده نمیشود! همه بدبختی و گرفتاری‌های ملت برمیگردد به رانت‌خواری و بی‌سوادی مدیران که سیستم بانکی را آلوده کرده است! میدانید ۵۷۴ همت زیان انباشته ۴ بانک چه معنایی دارد؟ یعنی نابودی فرصت‌ها و طرح‌های توسعه‌ای کشور؛ یعنی آتش زدن ۵۷۴ هزار میلیارد تومان پول مردم؛ یعنی سوء استفاده از اعتماد و حمایت سپرده‌گذاران، آن هم در این شرایط تورمی و معیشت که همه این موارد از رانت، فساد، اختلاس و تصمیمات غلط مدیران نشأت می‌گیرد. باور کنید جای برخی از این بانک‌ها حتی در بازار قرمز فرابورس هم نیستند و باید سریعا بدهی‌ها از محل دارایی‌های تجدید ارزیابی شده تسویه و درب این شرکت‌های از ریل خارج شده را تخته کنند!
مگر سیستان و بلوچستانی‌ها هموطنا‌ن‌مان نیستند؟ به جای آب کردن ۵۷۴ هزار میلیارد تومان پول بی‌زبان، میتوانستند یک پروژه بزرگ آبشیرینکن مانند راس‌الخیر عربستان به ارزش ۷ میلیارد دلار راه‌اندازی کنند تا آب آشامیدنی ۳ میلیون نفر را تامین کرده و علاوه بر تولید ۲۴۰۰ مگاوات برق، حداقل ۳۵۰۰ نفر را هم مشغول به کار کنند، اما این کار را نکردند! اطلاع دارید که سال آینده احتمالا ۲۴ هزار مگاوات کمبود برق خواهیم داشت؟ با همین ۵۷۴ همت پول میتوانستند ۳ نیروگاه بزرگ برق مانند دماوند با ارزش جایگزینی ۶ میلیارد دلار احداث کنند که ۸ هزار مگاوات بیشتر برق تولید کند و سالانه حداقل ۳ همت سود خالص برای سپرده‌گذاران بانکی داشته باشد، اما این کار را هم نکردند! و بسیاری از فرصت‌های دیگر که نابود شدند ...
در حال حاضر سال‌هاست که صحبت از انحلال بانک‌های ورشکسته می‌شود؛ پس چرا این کار را نمی‌کنند؟ اگر نمی‌توانند بانکداری اسلامی و بدون ربا را با مدیریت درست دارایی و فعالیت‌های سالم اجرا کنند، بانک نزنند و برای جذب سپرده‌های کلان، تبلیغات رنگارنگ هم نکنند! هر وقت خواستید از دستاورد‌های بانک مرکزی، رشد و توسعه اقتصادی، بازده بالای دارایی‌های مولد و حمایت از تولید، فرزندآوری یا هر چیز دیگری صحبت کنید، نگاهی به زیان انباشته و کفایت سرمایه بانک‌ها بیندازید و نحوه فعالیت‌شان را بررسی کنید تا متوجه شوید یکی از عوامل درون‌پاشی اقتصاد ایران، همین بانک‌های به ظاهر مظلوم است!
با تورم سالانه بیش از ۵۰ درصد، مردم دیگر طاقت از دست دادن پول‌هایشان را ندارند؛ با نرخ ۱۰ درصدی بیکاری و رشد دو برابری قیمت طلا در هر سال، مردم دیگر نرخ بهره ۲۳ درصد بانک‌ها را قبول ندارند؛ با هزینه ۲۴ میلیون تومانی سبد معیشت، کارگران دیگر نای تعدیل شدن از کارخانجات به خاطر عدم حمایت بانک‌ها از تولید را ندارند و هزار و یک دلیل دیگر که نشان می‌دهد اقتصاد کشور و مردم در حال حاضر، اصلا کشش رانت، اختلاس و فعالیت نادرست بانک‌ها را ندارد! باید هر چه سریع‌تر به فرآیند انحلال بانک‌های ورشکسته رسیدگی کرد تا بیش از این اقتصاد کشور در باتلاق فرو نرود!
۱- بانک آینده؛ مرکز رانت و فساد
بانک تات پر از فساد و تخلفات بود که در سال ۱۳۹۱ با هزار مکافات به پایان رسید، اما این بانک منحل شده با موسسه اعتباری صالحین و آتی ادغام شد و بانک آینده با سرمایه پایه ۸۰۰ میلیارد تومان از دل آن پدید آمد. این بانک در همان ابتدای فعالیت توانست ۱۲۲ هزار میلیارد تومان سپرده جذب کند که معــادل ۱۰ درصــد از کل ســپرده هــای جــذب شــده توســط کل بانک‌های حاضر در کشــور بود؛ اما مدیران و عوامــل شــرکت از اعتمــاد مردم ســوء اســتفاده کــرده و زیان ســنگین به بــار آوردند. بانکی که ۴۲۶ همت زیان انباشته دارد و فقط در ۹ماهه امسال، ۱۰۰ همت زیان خالص میسازد که دیگر بانک نیست، کوره پول‌سوزی دولت است!
آقای بانک آینده، چرا ایران مال ۳۵۶ هزار میلیاردی‌ات را نمی‌فروشی تا مطالبات مردم را پرداخت کنی؟ اگر این مردم نبودند باز هم میتوانستی بزرگ‌ترین مرکز تجاری-تفریحی خاورمیانه را بسازی؟ شما وظیفه داری طبق اصول بانکداری اسلامی به اقتصاد کشور و سودآوری صنعت کمک کنی، نه اینکه با پول هزاران نان آور خانواده پروژه‌های عظیم احداث کنی و خودت مالک ۱۰۰ درصد آن باشی!
دوستان، هیچ می‌دانستید بانک آینده ۵۲۱ همت دارایی تجدید ارزیابی شده دارد؟ اگر همین دارایی‌ها را به فروش برساند به راحتی می‌تواند بدهی‌ها را تسویه و حتی ارزش ویژه شرکت را دوباره شارژ کند. چرا دل‌شان نمی‌آید پروژه ایران مال، فرمانیه مال، مشهد مال و ده‌ها دارایی خود را به فروش رسانده و بدهی‌ها را تسویه کنند؟ چون مدیران و تصمیم گیران بانک می‌خواهند از مردم و سپرده‌گذاران مفت‌کشی کنند! زیان‌انباشته بانک آینده در این ۶ سال ۸ برابر و زیان خالص در همین مدت ۵ برابر شده است. با این مردم چند حساب می‌کنید؟ حداقل با نرخ تورم حرکت کنید تا درد کمتری حس کنند!
معلوم نیست با سپرده‌های مردم از تولید و اقتصاد کشور حمایت می‌کنند یا صرف امورات شخصی مدیران، ساخت املاک و مستغلات و دارایی‌های غیرمولد دیگر می‌شود. این بانک با کفایت سرمایه ۳۶۰- درصد خیلی وقت پیش باید منحل می‌شد، اما، چون منفعت بانک‌خواران به خطر می‌افتد، این کار را نکردند! بانکی که ۳ برابر دارایی هایش بدهی دارد، تقریبا ۶۸ برابر سرمایه، زیان خالص میسازد و فقط ۳۰۰ میلیون تومان ارزش معاملات دارد، هیچ جایگاهی در بازار بورس ندارد و ارزش بازار ۱۳ هزار میلیاردی هم برای آن زیاد است!
۲- بانک ایران زمین؛ بدهکار این سرزمین
احتمالا همه شما داستان تبدیل تعاونی مالی و اعتباری غیرمجاز مولی‌الموحدین به بانک ایران زمین را میدانید که با نقشه‌ای فریبکارانه، دارایی‌های این بنیاد را معادل بدهی ارزشگذاری و منتقل نکردند و ترازنامه بانک همان اول ناتراز شد! در همان ابتدا هزاران میلیارد تومان از پول مردم برداشتند و بانک را با بدهی‌های روزافزون و مدیریت نادرست به حال خود رها کردند. وجدان و انسانیت به ما می‌گوید که اختلاس نکنیم و دانش به ما می‌گوید، اگر تخصص و توانایی نداریم، نباید به فکر ایجاد صندوق یا تاسیس بانکی باشیم که منابع به اشتباه تخصیص داده شود.
۹ بانک در کشور، سال گذشته، مجموعا ۱۵۶ میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان به ۴۴ نفر عضو هیات مدیره خود پاداش داده‌اند! این پاداش دقیقا برای کدام افتخارات و دستاوردهاست؟ ۷۲ همت زیان انباشته، ۱۷ همت زیان خالص سالانه و کفایت سرمایه ۲۱- درصدی که دیگر پاداش ندارد! هر کجای دنیا از افغانستان گرفته تا جزایر مارشال تعریف کنید که در کشور ایران به بانک‌خواران و نابودگران سیستم بانکی پاداش چند ده میلیاردی می‌دهند، به نحوه نظارت و مدیریت می‌خندند.
باور کنید یا نه، بانک ایران زمین هم دقیقا مسیر بانک آینده را طی می‌کند. شاید بگویید چرا نسبت به این بانک‌ها این قدر بدبین هستیم؛ چون موسسه‌ای که زیان انباشته‌اش ۳۰ برابر ارزش بازارش باشد و بازده دارایی (ROA) آن به ۲۵- درصد برسد هیچ ارزش ذاتی برای سرمایه‌گذاری و سپرده‌گذاری ندارد. چرخه عجیبی در فعالیت بانک‌های ایرانی شکل گرفته است؛ به طوری که سپرده‌های جذب شده را صرف امورات شخصی می‌کنند، بازده حاصل شده را به جیب میزنند و برای اینکه بهره این سپرده‌ها را تامین کنند از بانک مرکزی وام می‌گیرند و بدهی‌ها را افزایش می‌دهند!
۳- بانک سرمایه؛ پاتوق ۴۰۰ مفسد اقتصادی
پرونده فساد مالی بانک سرمایه پس از کشف فساد ۱۵ هزار میلیارد تومانی در صندوق ذخیره فرهنگیان، سهامدار اصلی بانک سرمایه، به جریان افتاد و قاضی پرونده بانک سرمایه گفته بود که این پرونده حدودا ۴۰۰ متهم دارد. بازگردانده نشدن ۹۴ درصد تسهیلات پرداخت شده، ثبت ده‌ها شرکت کاغذی و پرداخت وام به نام آنها، دریافت غیرقانونی ۶۰۰ میلیارد تومان تسهیلات بانکی به نام کارتن‌خواب‌ها، گران نمایی وثیقه‌ها، حق مأموریت ۴۸۰ میلیون تومانی، دستمزد ۱.۵ میلیارد تومانی از جمله فسادی است که توسط ۴۰۰ نفر در این بانک اتفاق افتاده است! از بانکی که ارزش معاملات سهام آن ۱۰۰ میلیون تومان و کل ارزش بازارش، ۱۶۰۰ میلیارد تومان است، چه انتظاری دارید؟
چرا باید بدهی یک بانک ۳.۹ برابر دارایی آن باشد؟ آیا هیچ نهاد ناظری نبوده که فرآیند زیان دهی و افزایش بدهی بانک سرمایه را متوقف کند؟ چرا هیچ کس قضیه را جدی نمی‌گیرد؟ نسبت کفایت سرمایه ۳۲۸- درصد میدانید یعنی چه؟ یعنی اوضاع وحشتناک صورت وضعیت مالی و ناتوانی بانک در پرداخت مطالبات! زیان انباشته بانک به ۶۳ همت رسیده که ۴۰ برابر ارزش بازار آن میباشد. بانک سرمایه در سال گذشته ۱۶ برابر سرمایه خود (۴۰۰ میلیارد تومان) زیان خالص به بار آورده است. فرض کنید شما یک وامی بگیرید که قسط سالانه آن ۱۶ برابر درآمد شما باشد؛ آیا از عهده آن بر می‌آیید؟ قطعا نه، اما این بانک بسیار فراتر از دارایی و سرمایه در گردش، زیان میسازد؛ به طوری که P/E ttm آن به ۰.۲- رسیده است!
۴- بانک شهر؛ ابزار رانتی شهرداری
این بانک به دلیل داشتن املاک و مستغلات زیاد، دهمین شرکت برتر بورس از نظر دارایی میباشد که آن را می‌توان یکی از ستون فقرات مالی کشور به حساب آورد، اما مثل اینکه بــه جــای نقش آفرینــی موثــر در تامین منابع مورد نیاز پروژه‌های شهری، بیشتر دست و پا گیر شده و به این بخش آسیب می‌زند. در پــی واگــذاری فروشــگاه‌ها بخشــیدن قطعاتــی از زمین شــهر از ســوی شــهرداری تهران به بانک شهر با عنوان احداث دکــه‌های بانکــداری الکترونیک و اســتقرار نامناســب ایــن دکــه هــا و زد و بند‌های مربوط بــه اعطای زمین، انتقــادات و نارضایــی‌هایی به وجود آمده بود که سهامداری ۷۵ تا ۳۱۶ میلیارد تومانی برخی از نورچشمی‌ها این این زد و بند‌ها را تایید می‌کند!
این بانک با آن همــه تبلیغات مثبت، اسپانســری و حمایت ارگان‌های بزرگ ۱۲.۶ همت زیان انباشته و کفایت سرمایه ۶- درصدی دارد که از همین زد و بند‌ها و رانت‌خواری‌ها حاصل شده است. برخی از افراد بدون توجه به آمار و ارقام، کار‌های این بانک‌ها را توجیه می‌کنند و می‌گویند مثلا بانک شهر هر چه قدر هم زیانده باشد، حداقل به امورات شهری کمک می‌کند و تسهیلات کلان میپردازد. این دوستان اطلاع ندارند که اینگونه بانک‌ها در کشور مرکز رانت، فساد و اختلاس هستند که با مدیریت نادرست سپرده‌ها و فعالیت‌های غیراصولی منجر به زیان سنگین میشوند و خنده‌دار است که با تبلیغات فیک و تسهیلات ناچیز با عنوان حمایت از تولید، ازدواج و فرزندآوری فکر می‌کنند می‌توانند سر و ته قضیه را هم بیاورند و عملکرد نامطلوب خود را پوشش دهند!
پرتفوی سهامداران، غرق در زیان سنگین!
می‌خواهیــد بدانید چه کلاه گشــادی بر ســر ســهامداران گذاشــته‌اند؟ قیمت ســهام بانک آینده بــا رشــد ۳۲۴۰ درصــدی، از شــاخص کل بــورس و صنعــت بانکــداری هم پیشــی گرفــت و با یک حباب عجیب و غریب به اوج خود رسید. در سال ۹۹ این حباب ترکید و قیمت سهم با ۸۲ درصد سقوط مواجه شد که پرتفوی سهامداران را در زیان سنگین غرق کرد! از سال ننگین ۹۹ تا به الان، قیمت سهام بانک ایران زمین ۷۲ درصد و سرمایه ۷۴ درصد سقوط را تجربه کرده است، آن وقت با مردم صحبت از بورس ۴۰۰ میلیارد دلاری می‌کنید؟ چطور می‌خواهید ضرر ۸۰ درصدی سهامداران را بدون احتساب تورم و فرصت‌های از دست رفته جبران کنید؟
چرا می‌گوییم سهام بانکی ارزش خرید ندارد؟
سهام شرکت‌های بانکی برخلاف انتظارات، عملکرد خوبی در بازه بلندمدت نداشتند و ساختار ناسالم بازار سرمایه باعث شده تا نقدینگی فقط به سمت دو سه بانک خاص هدایت شود. اگر بانک ملت، صادرات، تجارت و پاسارگاد را کنار بگذاریم، اوضاع صنعت بانکداری جالب نیست و بازده مورد انتظار سهامداران را نداشته که همین مورد باعث می‌شود معاملات و جذب سرمایه در این صنعت افت کند. مگر مردم عقلشان را از دست داده‌اند که به جای سرمایه‌گذاری بر روی دارایی‌های با ارزش، بیایند بر روی سهام بانکی سرمایه‌گذاری کنند که نه بنیاد خوبی دارد و نه حداقل بازده کف بازاری را نصیب سهامداران می‌کند؟
از اردیبهشت ۱۴۰۲ که بازار بورس ریزش کرد، شاخص صنعت بانکداری که نشان دهنده عملکرد سهام کل بانک‌ها میباشد با کاهش ۲۵ درصدی مواجه شد و ارزش بازار بسیاری از بانک‌ها سقوط کرد. شاخص صنعت پس از طی کردن روند فرسایشی دو ساله و خون دل خوردن سهامداران با هزار سختی توانست ۶۰ درصد رشد کند، اما تابلوی سهام برخی از بانک‌ها این رشد را نشان نمیدهد و بنیاد اکثر آنها نابود شده که بر روی قیمت سهام نیز، تاثیر بشدت منفی گذاشته است. بعد از دو سال کاپیتولاسیون (lower low) حداقل بازده مورد انتظار سهامداران از سهام بانک‌ها با توجه نرخ تورم و فرصت‌های از دست رفته، بیش از ۱۵۰ درصد بود، اما متاسفانه ۶۰ درصد بیشتر رشد نکرد، آن هم فقط بر روی شاخص ساز‌ها تاثیر گذاشت نه بانک‌های متوسط و کوچک!
رانت و فساد بانکی، بلای جان اقتصاد ایران!
چرا خودزنی می‌کنید؟ آسیبی که بانک مرکزی، مدیران و بانک‌خواران در این شرایط اقتصادی و تحریمی به صنعت، مردم و سرمایه‌گذاران میزنند، هیچ کسی حتی ترامپ نمیتواند بزند! بلک راک بــه عنــوان بزرگتریــن شــرکت مدیریــت دارایــی آمریــکا بــا وجــود تــورم ۵۲ درصــدی در ایــن بیســت ســال توانست دارایی تحت مدیریت (AuM) خود را از ۲۰۰ میلیــارد دلار به ۱۱.۵ تریلیون دلار برســاند و یک بازدهی ۱۷۳۷ درصدی برای قیمت سهام ایجــاد کنــد، آن وقت بانک‌های ما با وجود اعتماد مردم، هزاران میلیارد سرمایه نان‌آوران خانواده و حمایت تمام‌قد بانک مرکزی نمی‌توانند درست فعالیت کنند و سود کافی ایجاد کنند!
اتفافاتی که نباید می‌افتاد دقیقا در بدترین شرایط اقتصادی و تحریم‌های ظالمانه افتاد! آیا واقعا بانک آینده باید در این جایگاه باشد؟ بسیار دردناک است؛ بانکی که در ابتدای فعالیتش ۱۰ درصد از کل سپرده‌های کشور را به خود جذب کرده بود، اکنون بزرگ‌ترین بدهکار مردم است! مگر این همه صحبت از بانکداری اسلامی، شفافیت، حمایت از تولید و اخلاقیات نمیشود؟ یک بانک با سرمایه مردم برای خود املاک و مستغلات میسازد؛ یک بانک سر قطعات زمین با شهرداری زد و بند می‌کند؛ مدیران یک بانک رسما سپرده‌های مشتریان را در خارج از کشور بابت امور شخصی هزینه می‌کنند و با سود حاصل شده، سهامدار عمده بانک میشوند و بسیاری از موارد دیگر که مایه آبروریزی است!
هادی بهرامی_پژوهشگر بازار سرمایه