افزایش قیمت سیمان در راه است / یک نقطه ضعف و ده‌ها نقطه قوت در صنعت سیمان/ فرصت‌های جدید پیش روی صنعت سیمان

خبرنگار بورس‌نیوز در میزگردی در خصوص بررسی وضعیت فعلی صنعت سیمان و اوضاع صادرات و... گفت‌وگوی مفصلی با عبدالرضا شیخان دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان، محمد اسعدی مدیرعامل شرکت سیمان سپاهان، اکبر مجید پور مشاور مدیرعامل هلدینگ صنایع معدنی کاوه پارس، و علی‌محمد بد کارشناس صنعت سیمان انجام داده که چکیده‌ای از آن را می‌خوانید.

* سؤال: با توجه به افزایش نرخ اکثر کالاها و خدمات در سال جاری، بهای تمام‌شده سیمان نسبت به سال گذشته، چقدر تغییر کرده است؟

شیخان: از اوایل سال تاکنون نرخ ارز نوسان زیادی داشته و رشد شدیدی تجربه کرده است. اگرچه صنعت سیمان ارزبری زیادی ندارد، ولی برخی هزینه‌های شرکت‌ها تحت تأثیر افزایش نرخ ارز افزایش داشته و بهای تمام‌شده سیمان را نیز افزایش داده است. ازجمله هزینه‌هایی که با افزایش نرخ ارز افزایش‌یافته‌اند می‌توان به هزینه‌های پیمانکاری، حمل مواد اولیه از معادن، قطعات یدکی، تعمیر و نگهداری کوره‌ها و... اشاره کرد. طبق برآوردها قیمت تمام‌شده سیمان در سال جاری رشد حداقل ۳۰ درصدی داشته و با شرایط فعلی، روند قیمت تمام‌شده سیمان صعودی خواهد بود.

اسعدی: تأثیر افزایش نرخ ارزبر صورت‌های مالی سیمانی‌ها هنوز نمایان نشده و باید تأثیر این موضوع را در گزارش‌های ۶ ماهه دوم سیمانی‌ها مشاهده کرد؛ چراکه اثر افزایش نرخ ارز ، بیشتر بهای تمام‌شده ماشین‌آلات و تجهیزات صنعت را افزایش می‌دهد و خرید ماشین‌آلات و تجهیزات در شرکت‌های سیمانی امری هرروزه نیست. ولی هزینه‌های حمل‌ونقل افزایش شدیدی داشته و افزایش کرایه حمل، بهای تمام‌شده مواد اولیه را افزایش داده است. بهای تمام‌شده سیمان، صعودی است و احتمالاً هم نرخ حامل‌های انرژی و هم نرخ حقوق و دستمزد در سال ۹۸ افزایش خواهد یافت و به همین دلیل، بهای تمام‌شده سیمان هم رشد خواهد داشت.

مجید پور: قیمت تمام‌شده سیمان امسال نسبت به سال گذشته، افزایش تقریباً ۲۵ درصدی داشته؛ ولی برخی اقلام مورداستفاده در تولید سیمان رشد قیمت ۴ تا ۵ برابری داشته است.

نمونه‌ای از این اقلام، پاکت سیمان بوده که باوجود افزایش نرخ سیمان بسته‌بندی، افزایش نرخ پاکت پوشش داده نمی‌شود. ظرفیت نصب‌شده تولید سیمان در کشور حدود ۸۵ میلیون تن و مصرف داخلی سیمان حدود ۴۷ میلیون تن است. ظرفیت مازاد سبب شده شرکت‌های سیمانی با ۶۰ درصد ظرفیت خود تولید کنند و اتفاقاً مهم‌ترین علت افزایش بهای تمام‌شده صنعت سیمان، عدم امکان تولید با تمام ظرفیت شرکت‌ها است.

محمد بد: بهای تمام‌شده سیمان از ابتدای امسال نسبت به قیمت تمام‌شده سال قبل افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصدی داشته، و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این رقم به حدود ۳۵ درصد برسد. البته بهای تمام‌شده در شرکت‌های مختلف یکسان نیست و برخی شرکت‌ها اقداماتی همچون تعدیل نیرو جهت مدیریت بهای تمام‌شده انجام‌شده که تا حدودی مؤثر بوده است.

* سؤال: با توجه به افزایش بهای تمام‌شده سیمان، آیا افزایش نرخ فروش 12 درصدی که امسال اعمال شد، برای حفظ حاشیه سود شرکت‌ها کافی بود؟

شیخان: افزایش نرخ ۱۲ درصدی سیمان نسبت به قیمت مصوب سال ۹۵، حداقل افزایش قیمتی بود که امکان اعمال آن وجود داشت؛ ولی به‌طور حتم افزایش نرخ ۱۲ درصدی سیمان، بهای تمام‌شده را پوشش نداده و به‌منظور تداوم فعالیت شرکت‌های سیمانی و حفظ اشتغال صنعت، افزایش نرخ مجدد سیمان متناسب با رشد بهای تمام‌شده ضروری خواهد بود. البته قیمت تمام‌شده سیمان توسط یکی از مؤسسات معتبر در حال بررسی است و قیمت تمام‌شده قطعی سیمان به‌زودی اعلام خواهد شد. پس از اعلام نتیجه بررسی‌های کارشناسی بهای تمام‌شده سیمان، موضوع درخواست افزایش نرخ فروش سیمان در دستور کار قرار خواهد گرفت و امیدواریم این موضوع در سال جاری به نتیجه برسد.

اسعدی: افزایش نرخ فروش سیمان جوابگوی افزایش بهای تمام‌شده سیمان نبوده و آهنگ رشد بهای تمام‌شده سیمان معمولاً از آهنگ رشد نرخ فروش، تندتر است. علت عدم افزایش نرخ سیمان متناسب با بهای تمام‌شده، این است که در کشور ما سیمان را کالایی استراتژیک قلمداد می‌کنند و افزایش نرخ سیمان را عامل افزایش بهای تمام‌شده ساخت‌وساز می‌دانند و مسئولان در تعیین نرخ سیمان بااحتیاط بسیار عمل می‌کنند. درحالی‌که تأثیر سیمان بر بهای تمام‌شده ساختمان چندان پررنگ نیست و ضمناً، بازار املاک هم در این سال‌ها رشد خیره‌کننده‌ای داشته است. البته رقابت منفی شرکت‌های سیمانی هم در عدم افزایش نرخ منطقی سیمان اثرگذار بوده است.

مجید پور: با توجه به افزایش بهای تمام‌شده و قیمت فعلی سیمان، تولید سیمان برای شرکت‌ها توجیه اقتصادی چندانی ندارد و اگر مسئولان به نرخ فروش سیمان نگاه منطقی و واقع‌بینانه نداشته باشند، صنعت سیمان با تهدید جدی مواجه خواهد شد. به‌طورکلی از سال ۱۳۸۴، همواره افزایش نرخ فروش سیمان با مقاومت مسئولان همراه بوده است.

محمد بد: البته افزایش نرخی که به سبب افزایش نرخ پاکت سیمان اعمال شد، اثری بر سودآوری شرکت‌ها ندارد.

* سؤال: وضعیت صادرات سیمان و کلینکر را چطور ارزیابی می‌کنید؟ راهی برای افزایش صادرات هست؟

شیخان:صادرات سیمان در ۶ ماهه ابتدای سال روند مطلوبی داشت؛ ولی در حال حاضر این روند نزولی شده و حجم صادرات سیمان و کلینکر در نیمه دوم سال، کمتر از نیمه نخست سال خواهد بود. تحریم‌های کشتیرانی، هزینه حمل دریایی را افزایش داده و به صادرات ضربه خواهد زد. از سوی دیگر، الزام صادرکنندگان به عراق و افغانستان به پیمان‌سپاری ارزی هم‌دست صادرکنندگان را بسته و اگر برای رفع این مانع تدبیری اندیشیده نشود، صادرات قطعاً کاهش خواهد داشت.

ارزش صادرات سیمان و کلینکر نسبت به ارزش صادرات صنایعی همچون پتروشیمی، رقم بااهمیتی نیست و اصلاح مقررات مربوط به انتقال درآمدهای ارزی از بار مشکلات می‌کاست. انجمن پیگیر رفع محدودیت‌های صادرات سیمان و کلینکر هست؛ ولی کاهش صادرات، بازار داخل را در معرض تهدید مازاد عرضه قرار خواهد داد.

اسعدی: ارزش صادرات سیمان در ۶ ماهه نخست امسال بیش از سال گذشته بوده؛ ولی با توجه به تحریم‌های کشتیرانی احتمالاً حجم صادرات در نیمه دوم سال کاهش خواهد داشت.در این شرایط، صادرات به کشورهای همسایه، مزیت محسوب می‌شود؛ ولی تقاضای سیمان در منطقه هم محدود است.

ضمن اینکه تعهد ارزی به معضلی برای صادرکنندگان تبدیل‌شده است. صادرات سیمان به کشورهای منطقه مثل عراق و افغانستان و پاکستان و... معمولاً ریالی انجام می‌شد، اما با الزام صادرکنندگان به پیمان‌سپاری ارزی صادرات سیمان دچار مشکلاتی شده است. معافیت صادرات کمتر از ۱ میلیون دلار از تعهد ارزی، گره‌گشای صادرات سیمان نیست. حجم صادرات شرکت‌های بزرگ سیمانی معمولاً بسیار بیشتر از ۱ میلیون دلار است. صادرات ۱ میلیون دلاری سیمان یعنی صادرات تقریباً ۵۰ هزار تن سیمان در سال، درحالی‌که مثلاً صادرات شرکت سیمان سپاهان برای امسال حدود ۵۵۰ هزار تن برآورد شده است.

مجید پور: در نظر داشته باشید که در چند ماه اخیر نرخ کرایه‌های حمل رشد شدیدی داشته و حمل سیمان به نقاط دوردست توجیه اقتصادی ندارد. رها کردن صنعت سیمان به حال خود و کاهش ظرفیت تولید سیمان، منجر به تعدیل نیروی شاغل در این صنعت خواهد شد. کاهش هزینه‌های حمل و تغییر مصوبه تعهد ارزی برای کاهش مشکلات سیمانی‌ها الزامی است.

محمد بد: روند صادرات شرکت‌ها بستگی به توانمندی و تجربیات و ریسک‌پذیری مدیران هم خواهد داشت.

* سؤال: باوجود تمامی مشکلات و موانع بر سر راه شکوفایی صنعت سیمان، نقطه قوتی یا فرصتی در این صنعت هست بتوان به آن اتکا کرد؟

شیخان: وجود معادن غنی آهک در کشور و نزدیکی کارخانه‌های سیمان به معادن؛ نیروی انسانی توانمند و کارآمد؛ و در اختیار داشتن تجهیزات و ماشین‌آلات مدرن از مهم‌ترین نقاط قوت سیمانی‌ها است.

نقطه‌ضعف سیمانی‌ها، ایجاد ظرفیت مازاد بر نیاز کشور است که ریشه تمامی مشکلات صنعت سیمان محسوب می‌گردد. تقویت صادرات و افزایش مصرف سیمان در کشور ازجمله راهکارهای پیشنهادی انجمن جهت بهبود وضعیت صنعت سیمان است. جایگزین کردن اسکلت بتنی به‌جای اسکلت فلزی از طریق تشویق سازندگان به این امر و هماهنگی وزارت مسکن و شهرسازی با صنایع سیمانی، هم به استحکام بیشتر سازه‌ها کمک خواهد کرد و هم تقاضای سیمان را افزایش خواهد داد و هم قیمت تمام‌شده ارزان‌تری در بر خواهد داشت. زلزله‌های اخیر و ویرانی‌های برجای‌مانده، ضرورت توجه به استحکام سازه‌ها را نمایان می‌کند و با توجه به اینکه ایران، کشوری زلزله‌خیز است جایگزین کردن اسکلت بتنی از مشکلات احتمالی آتی خواهد کاست.

اسعدی: ایجاد مصارف جدید برای سیمان مانند جایگزین کردن سیمان به‌جای قیر درراه سازی و استفاده از روکش بتنی، عدم افزایش نرخ حامل‌های انرژی، تسهیل شرایط حمل‌ونقل ریلی و دریایی و کاهش تعرفه‌های حمل‌ونقل، تعدیل مقررات پیمان‌سپاری ارزی ازجمله راهکارهای حمایت از صنعت سیمان خواهد بود.

در نظر داشته باشید که تجربه موفق استفاده از سیمان به‌جای قیر در بزرگراه اصفهان_شیراز وجود دارد و می‌توان در جاده‌ها از رویه‌های بتنی استفاده کرد و در مقابل، قیر صادر کرد.

مجید پور: وجود معادن غنی در کشور، بومی بودن صنعت سیمان، ارزبری پایین، تأثیر کمرنگ تحریم‌ها بر صنعت سیمان، و دسترسی به انرژی ارزان، از مزایای صنعت سیمان است. اما این مزایا در شرایطی اثرگذار است که حاشیه سود تولیدکننده حفظ شود.

محمد بد: دسترسی به انرژی و نیروی انسانی ارزان‌قیمت نسبت به قیمت‌های جهانی، مزیت مهمی برای سیمانی‌ها است.