تحلیل جدید مرکز آمار از کاهش قدرت خرید خانوارها

به گزارش بورس‌نیوز، مرکز آمار ایران گزارشی تحت عنوان «شاخص‌های کلان اقتصادی و اجتماعی کشور» منتشر کرد. این گزارش شامل آخرین اطلاعات سالانه، فصلی و ماهانه در زمینه‌های مختلفی همچون شاخص‌های قیمت، وضعیت مالی دولت، متغیرهای پولی و اعتباری، بورس، بودجه خانوار و توزیع درآمد، جمعیت و نیروی انسانی، صنعت و معدن، تجارت خارجی، ساختمان و مسکن، انرژی و کشاورزی است و به‌روزرسانی آن در اسفندماه ۱۴۰۳ انجام شده است.

منابع اطلاعاتی این گزارش به نتایج طرح‌های آمارگیری و محاسبات ملی مرکز آمار ایران و آمارهای ثبتی دستگاه‌های اجرایی مربوط می‌شود.

تحلیل رشد اقتصادی همواره نکات قابل توجهی را به همراه داشته و بررسی اجزای این شاخص به سیاست‌گذاران و پژوهشگران اطلاعات مهمی ارائه می‌دهد.

کاهش رشد مصرف خانوار

یکی از بخش‌های مهم این گزارش به بررسی رشد مصرف خانوار، یکی از اصلی‌ترین اجزای رشد اقتصادی، پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که برای دومین فصل پیاپی در پاییز امسال، مصرف خصوصی به حالت منفی درآمده و رشد سرمایه‌گذاری نیز به همین وضعیت دچار شده است. این وضعیت نشان‌دهنده کاهش مصرف و سرمایه‌گذاری خانوارهاست و به‌طور کلی، شرایط مالی خانوار نسبت به سال گذشته به مراتب بدتر شده است.

افزایش این شاخص می‌تواند نشان‌دهنده رفاه بیشتر خانوارها باشد. با توجه به اینکه مرکز آمار این رشد را به صورت حقیقی (بدون تأثیر تورم) ارائه می‌دهد، می‌توان گفت که هرگاه این شاخص مثبت باشد، نشان از افزایش مصرف خانوار دارد. متأسفانه، بررسی‌ها حکایت از آن دارد که این شاخص در پاییز امسال نه تنها افزایش نیافته بلکه به وضعیت منفی رسیده است.

طبق جدیدترین گزارش منتشر شده توسط مرکز آمار، مجموع مخارج انجام شده در اقتصاد ایران در پاییز امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱.۶ درصد افزایش یافته است. به عبارت دیگر، مجموع هزینه‌های انجام شده در سه ماه سوم سال جاری نسبت به سه ماه سوم سال گذشته ۱.۶ درصد بزرگ‌تر است.

مخارج در اقتصاد از سمت بخش‌های مختلفی صورت می‌گیرد و یکی از بخش‌های کلیدی، خانوار و بخش خصوصی است. هر پرداختی که به منظور خرید کالا یا خدمات از سوی خانوارها و بخش خصوصی انجام شود، تحت عنوان «مصرف نهایی خانوار» یا «مصرف نهایی خصوصی» طبقه‌بندی می‌شود.

مرکز آمار اطلاعات مربوط به این شاخص را از بهار ۱۳۸۶ منتشر کرده است. در این مدت، بالاترین رشد مصرف خانوار برابر با ۲۵ درصد بوده که به بهار ۸۶ مربوط می‌شود. این رقم نشان‌دهنده رشد ۲۵ درصدی مصرف خانوار نسبت به مدت مشابه سال قبل است. با این حال، رشد مصرف خانوار از سال ۸۷ به شدت کاهش یافته است. همچنین، داده‌ها نشان می‌دهند که بعد از اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۸۹، رشد مصرف خانوار دوباره افزایش یافته و به نزدیک ۱۶ درصد رسیده است. این رقم بالاترین رشد مصرف خانوار از سال ۸۶ تا ۱۴۰۳ به شمار می‌رود. 

روند مصرف خانوار بعد از اعمال تحریم‌های هسته‌ای کاهش یافت و به حالت منفی درآمد. این وضعیت در پی توافق برجام به تدریج بهبود یافت، اما با خروج ترامپ از برجام، روند نزولی مجدداً آغاز شد و در بهار ۹۸ به منفی ۷.۵ درصد رسید.

قابل توجه است که رشدهای مثبت که پس از دوره‌های منفی به وجود می‌آیند، لزوماً به معنای افزایش واقعی مصرف نیستند، بلکه می‌توانند نشانه پر شدن ظرفیتی باشند که در گذشته خالی شده بود. 

بنابراین، رشد مثبت پس از دوره‌های منفی لزوماً به معنای بزرگ‌تر شدن سبد مصرف خانوار نیست و برای درک دقیق‌تر این موضوع باید به مقادیر واقعی مصرف توجه کرد.

این نکته از این جهت حائز اهمیت است که در سال‌های اخیر، بیشتر رشدهای مثبت مصرف خانوار از این نوع بوده است. به‌عنوان مثال، این شاخص پس از تشدید تحریم‌های نفتی، روند صعودی نوسانی را آغاز کرد و دوباره به حالت مثبت درآمد.

طبق آخرین اطلاعات موجود، رشد مصرف خانوار در پاییز امسال به منفی ۱.۵ درصد رسیده است که نشان‌دهنده کاهش سبد مصرف نسبت به پاییز سال گذشته است.

انتهای پیام/