چگونه سهام عدالت را نقد کنیم؟

آزادسازی سهام عدالت
به گزارش بورس نیوز، ۴۹ شرکت سرمایه‌پذیر به ۴۹ میلیون دارنده سهام عدالت واگذار شده و این واگذاری که از سال ۸۵ تاکنون با فراز و نشیب زیادی مواجه بوده، حالا به مرحله نهایی خود نزدیک می‌شود. یعنی آزادسازی امکان خرید و فروش سهام. 

آزادسازی سهام عدالت همزمان با روز‌های داغ و پررونق بورس مطرح شد، تازه خیلی‌ها را به صرافت انداخت که اصلا سهام عدالت چیست که آزاد شده است؟ آیا شامل همه می‌شود؟ چقدر ارزش دارد و بسیاری سوالات دیگر.

سهام عدالت شامل چه کسانی می‌شود؟
مشمولان یا دارندگان سهام عدالت در سال‌های گذشته در ۱۸ گروه مشخص شدند. خلاصه این گروه‌ها و طبقه‌بندی‌ها که در سال‌های ابتدایی بار‌ها تغییر کرد- می‌شود: افراد تحت پوشش کمیته امداد و مددجویان بهزیستی/ روستاییان و عشایر/ کارکنان دستگاه‌های اجرایی و بازنشستگان دولتی، دستگاه‌های عمومی و بازنشستگان کشوری و لشکری/ کارگران فصلی و ساختمانی/ بخش کوچک و تأییده شده‌ای از اقشار مانند زنان سرپرست خانوار، طلاب، خادمان مساجد. جمع این افراد، می‌شود اندکی بیش از ۴۹ میلیون نفر که بر اساس برآورد‌ها اکنون حدود ۴۶ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر آن‌ها در قید حیات هستند. حالا ببینید چه عدد بزرگی قرار است با آزادسازی سهام عدالت وارد بورس شوند.

نکته: به این تعداد دارندگان سهام عدالت به هیچ‌وجه اضافه نشده و نمی‌شود و تا قبل از این، هرگونه جابه‌جایی سهام (مگر از فوت‌شدگان به وارثان) امکان نداشت.

چگونه بفهمیم سهام عدالت داریم یا نه؟
اگر تشخیص ندادید که در سال ۸۵ تا ۸۸ جزو این دسته‌بندی بالا بوده‌اید یا خیر و خلاصه سهامدار عدالت محسوب می‌شوید یا نه، نگران نباشید. کار ساده‌ای در پیش دارید:

 ابتدا به سامانه اینترنتی سهام عدالت مراجعه کنید. سپس روی دکمه نارنجی رنگ کلیک کنید. در صفحه باز شده، مقررات سامانه سهام عدالت را بخوانید که می‌گوید به شما ۱۰ دقیقه زمان می‌دهد، اشتباه در وارد کردن اطلاعات هویتی باعث مسدود شدن سامانه به مدت ۷۲ ساعت برای شما می‌شود و آخر، رهگیری تمامی رفتار‌های کاربر برای جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده است.

روی دکمه «پذیرفتم» کلیک کنید تا صفحه بعدی برای شما باز شود. در این صفحه با وارد کردن شماره ملی و کد امنیتی، نشان می‌دهد که دارنده سهام عدالت هستید و برای آزادسازی آن باید اقدام کنید یا خیر.

اگر سهامدار عدالت نباشید، این پیام نوشته می‌شود: «شماره ملی وارد شده در فهرست سهام‌داران ثبت نام شده سهام عدالت، موجود نیست. لطفا از سامانه خارج شوید.»، اما اگر سهامدار عدالت باشید، وارد مرحله بعد و ثبت و تأیید اطلاعات فردی از جمله شماره تلفن و شماره شبا می‌شوید.

نکته: اگر باز مسئله حل نشده یا پیچیده‌ای باقی مانده بود، در ساعات اداری، شماره تلفن ۸۳۳۳۸-۰۲۱ پاسخگوی شماست. البته باید حسابی وقت بگذارید تا به اپراتور وصل شوید.

مراحل انتخاب شیوه مدیریت و آزادسازی سهام عدالت برای دارندگان سهام
اگر سهامدار عدالت باشید و بخواهید قبل از آزادسازی سهام عدالت اطلاعات خود رو به‌روز کنید، پس از وارد کردن شماره ملی سهامدار با صفر‌های اول شماره به‌صورت کامل و بدون خط تیره، صفحه‌ای باز می‌شود که در آن از بین سه اسم نوشته شده، باید نام صحیح دارنده سهام را مشخص کنید. پس از مرحله راستی‌آزمایی، اطلاعات سهامدار نمایش داده می‌شود. اگر اطلاعات درست است و نیاز به اصلاح نیست، پس از کلیک دکمه «تأیید و ورود» صفحه بعدی باز می‌شود. داشبود سهامدار شامل این بخش‌هاست؛ صورت وضعیت دارایی سهام و مبالغ واریز شده تاکنون، شماره شبا که تا حالا سود سهام به آن واریز شده و شماره تلفن سهامدار که قابل به‌روزرسانی هم هست به نمایش درمی‌آید. اما آخرین بخش که نیاز به تصمیم سهامدار دارد، آزادسازی سهام عدالت است. هر بخش که قرمز رنگ است و نیاز به اصلاح دارد، باید توسط شما تکمیل شود

نکته: این تصمیم‌گیری درباره نوع مدیریت سهام (مستقیم و غیرمستقیم) در زمان آزادسازی، غیرقابل برگشت است. از اینجا به بعد حواستان خیلی جمع باشد.

روش سهامداری مستقیم در آزادسازی سهام عدالت چیست؟
در این روش از سهامداری و آزادسازی سهام عدالت، مالکیت و مدیریت سهام عدالت با این شکل، به‌صورت مستقیم و بدون واسطه به خودِ فرد منتقل می‌شود: به میزان سهام تخصیص‌یافته به هر فرد در شرکت‌های سرمایه‌پذیر، تعدادی از سهام ۳۶ شرکت بورسی به‌علاوه سهام شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی واگذار می‌شود.

در این روش، مسئولیت حفظ، نگهداری و مدیریت سهام به عهده سهامدار است، قابلیت نقل‌وانتقال سهام به غیر و فروش آن بر اساس محدودیت‌های زمانی و مقداری تعیین‌شده توسط شورای عالی بورس صورت می‌گیرد. البته لازم است مثل هر ایرانی فعال در بورس، در سامانه جامع اطلاعات مشتریان (سجام) ثبت‌نام کنید و احراز هویت شوید.

روش سهامداری غیرمستقیم سهام عدالت یعنی چه؟
همانطور که از اسمش پیداست، در صورت انتخاب آزادسازی به روش غیرمستقیم، مالکیت و مدیریت سهام عدالت با شرایطی توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی ساماندهی می‌شود و سهامدار خود را از حق انتقال به غیر و دخل و تصرف در آن را محروم می‌کند و تنها در سود سهیم خواهم بود نه مدیریت. در این شیوه، سهام عدالت در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (۷۰%) (صندوق ETF) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه استانی (۳۰%) ساماندهی خواهد شد.

مشمولان سهام عدالت یک ماه فرصت دارند تا در سامانه سهام عدالت وارد شوند، اطلاعاتشان را تکمیل کنند، ارزش سهام و شرکت‌های سرمایه‌پذیر خود را ببینند و انتخاب کنند که یا به صورت مستقیم مدیریت و مالکیت سهام خود را بر عهده می‌گیرند یا نه.

به گفته مسئولان سازمان خصوصی‌سازی اگر کسی تا یک ماه وارد سامانه نشود و اطلاعاتش را تکمیل نکند، یعنی پذیرفته که سهامش توسط شرکت‌های سهام عدالت استانی مدیریت شود؛ یعنی برخلاف مدل قبلی که مدیریت سهام را خود فرد به عهده می‌گیرد، در مدل دوم مدیریت غیرمستقیم انجام می‌شود.

با اجازه آزادسازی سهام عدالت، حالا شورای عالی بورس یک ماه فرصت دارد تا تصمیم بگیرد که سهام عدالت به چه شکلی و بر اساس چه مکانیزمی وارد بورس شود. آنطور که پیش‌بینی می‌شود، در ۶ ماه آینده سهامداران عدالت می‌توانند ۲۰ تا ۳۰ درصد سهام خود را در بورس بفروشند. این عرضه قطره‌چکانی به این دلیل است که بازار کشش داشته باشد و ارزش سهام عدالت حفظ شود.
‌
می‌گویند تا پایان تابستان ۹۹ کل دارندگان سهام عدالت چه به صورت مدیریت مستقیم یا مدیریت غیرمستقیم وارد بازار سرمایه می‌شوند. برای همه مشمولان سهام عدالت کد بورسی صادر می‌شود و با شماره موبایل به اطلاعشان می‌رسد.

نکته: با توجه به هجوم و علاقه مردم به بورس برای دریافت واحد در صندوق‌های ETF حالا به این ترتیب تا پیان تابستان حدود ۵۰ میلیون نفر دیگر هم وارد بازار بورس شوند.

ارزش سهام عدالت چقدر است؟
شاید این سوال برای خیلی‌ها به وجود آمده باشد که ارزش کلی سهام عدالت چقدر شده که حالا اجازه آزادسازی آن داده شده و چه تأثیری بر اقتصاد خواهد داشت. بد نیست بدانید سهام عدالت در زمان ارائه به مشمولان در سال‌های ۸۵ تا ۸۸، یک میلیون تومان بود. حالا رئیس سازمان خصوصی‌سازی گفته که این سهام در این سال‌ها بیش از ۱۰ برابر شده و تقریباً به ۱۱ میلیون تومان رسیده است. ارزش کل سهام عدالت که در دست مردم است، چیزی حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.

نکته: این عدد ۱۱ میلیون تومانی شامل کسانی است که سهام کامل دارند. برخی کسر‌ها از جمله تکمیل نکردن ارزش سهام (در همان سال‌های ابتدایی) باعث تغییر این عدد می‌شود.