افزایش خطر کمبود نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران طلا آنلاین

به گزارش بورس‌نیوز: در تاریخ ۲۴ فروردین ۱۴۰۴، قیمت طلا با کاهش بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شد. سکه امامی بیش از ۱۳ درصد و طلای ۱۸ عیار نزدیک به ۱۰ درصد افت قیمت را تجربه کردند. این کاهش ناگهانی در حالی رخ داد که در هفته‌های اخیر، روند صعودی قیمت‌ها به جذب سرمایه‌گذاران جدید منجر شده بود. عواملی چون کاهش انتظارات تورمی، نوسانات نرخ ارز و سیگنال‌های سیاسی مثبت از جمله دلایلی بودند که موجب تغییر ناگهانی روند شدند.

زیرساخت‌های فروش آنلاین؛ آسیب‌پذیر در برابر شوک‌های ناگهانی

کاهش ناگهانی قیمت طلا، بسیاری از کاربران فعال در پلتفرم‌های فروش آنلاین را با شوک مواجه کرد و آن‌ها را به سمت فروش فوری دارایی‌هایشان سوق داد. این موج فروش نه تنها ناشی از ترس سرمایه‌گذاران خرد از ادامه روند نزولی بود، بلکه به شدت به اعتماد نداشتن به توانایی پلتفرم‌ها در مدیریت بحران وابسته بود. تجربه‌ای که نشان داد زیرساخت‌های فعلی این پلتفرم‌ها، با وجود ظاهر فنی و تجاری، در عمل قادر به پاسخگویی به تقاضای بالای فروش و نقدشوندگی هم‌زمان نیستند.

در روزهای اخیر، گزارش‌های متعددی از جانب کاربران در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد که از مشکلات جدی در عملکرد سامانه‌ها خبر می‌دادند؛ از تأخیر در تسویه‌حساب‌های مالی گرفته تا بسته‌شدن ناگهانی حساب‌های کاربری، توقف ثبت سفارش فروش و حتی قطع کامل دسترسی به پنل‌های کاربری. این مشکلات، به همراه عدم شفافیت در وضعیت موجودی طلای واقعی یا نحوه نگهداری دارایی‌های مشتریان، موجی از بی‌اعتمادی مضاعف ایجاد کرد. نکته نگران‌کننده‌تر این است که بسیاری از این پلتفرم‌ها اساساً پشتوانه فیزیکی کافی برای عرضه طلای فروخته‌شده به کاربران ندارند و تنها بر اساس مدل‌های گواهی سپرده یا وعده‌های تحویل آینده فعالیت می‌کنند. این مدل در دوره‌های ثبات بازار ممکن است کارآمد باشد، اما در شرایط بحران که فشار نقدشوندگی و نیاز فوری به خروج سرمایه افزایش می‌یابد، این سازوکارها کارایی خود را از دست می‌دهند. در چنین شرایطی، آنچه روی کاغذ یا در اپلیکیشن‌ها نشان داده می‌شود، لزوماً با دارایی واقعی فیزیکی پشتیبانی نمی‌شود و این تضاد می‌تواند به بحران‌های جدی‌تری منجر گردد. همچنین، اکثر این پلتفرم‌ها نه تنها مجوز فعالیت از اتحادیه طلا و جواهر را ندارند، بلکه تحت نظارت مستقیم هیچ نهاد مالی مشخصی نیز قرار ندارند. بنابراین، در صورت بروز ضرر برای کاربر یا تعطیلی پلتفرم، پیگیری حقوقی برای جبران خسارت با موانع جدی مواجه خواهد بود. نداشتن نهاد پاسخگو، ضعف شفافیت مالی و فقدان تضامین اجرایی برای تحویل طلا، این بازار را به ویژه در دوره‌های نوسان قیمتی به بستری پرریسک تبدیل کرده است.

این عوامل نشان می‌دهند که بازار آنلاین طلا در ایران هنوز آمادگی لازم برای مواجهه با شوک‌های بزرگ و رفتارهای هیجانی سرمایه‌گذاران را ندارد. این بازار نوپا نیازمند تدوین استانداردهای فنی، شفافیت حقوقی، پشتوانه‌های مالی واقعی و همچنین نظارت چندلایه نهادهای صنفی و مالی است تا بتواند نقش مکملی در معاملات سنتی طلا ایفا کند؛ نقشی که بدون چنین زیرساخت‌هایی نه تنها به پایداری بازار کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند به محرک جدیدی برای بحران‌های آتی در حوزه اعتماد مالی تبدیل شود.

نبود مجوزهای رسمی، بزرگترین مشکل بسیاری از پلتفرم‌های خرید آنلاین طلا

مطالعات نشان می‌دهد که ۹ پلتفرم در حوزه طلای آب‌شده و ۴ پلتفرم در طلای تزئینی به صورت آنلاین فعالیت می‌کنند، اما بسیاری از آنها فاقد مجوز معتبر صنفی هستند. اتحادیه طلا و جواهر تهران تأکید کرده که تنها کسب‌وکارهایی که از این نهاد مجوز رسمی دارند، می‌توانند به‌درستی در این حوزه فعالیت کنند. عدم ضمانت اجرایی و پاسخگویی حقوقی در شرایط بحرانی، ریسک فعالیت در این بازار را به شدت افزایش می‌دهد. تجربه «سکه ثامن» نمونه روشنی از آسیب‌پذیری بازار دیجیتال در غیاب نظارت است که در آن بیش از ۳ هزار نفر فریب خوردند و ضرر بیش از ۵۰۰ میلیارد تومانی به جا ماند. در حال حاضر نیز بسیاری از پلتفرم‌ها با تبلیغات گسترده و وعده‌های بی‌ضمانت در حال تکرار همین الگو هستند، بدون آنکه نهاد یا سامانه‌ای بر اجرای تعهدات آنها نظارت داشته باشد.

در شرایط کنونی، صندوق‌های بورسی طلا (ETF)، گواهی سپرده سکه و خرید فیزیکی از فروشندگان دارای جواز رسمی، سه مسیر پیشنهادی کارشناسان برای سرمایه‌گذاران محتاط است. این ابزارها ضمن برخورداری از شفافیت قیمتی، تحت نظارت نهادهای رسمی هستند و امکان پیگیری حقوقی برای خریدار را فراهم می‌کنند. استفاده ترکیبی از ابزارهای فیزیکی و بورسی می‌تواند علاوه بر ایجاد تنوع، ریسک سرمایه‌گذاری را نیز مدیریت کند.

چه چیزی فراتر از قیمت در حال ریزش است؟

اگرچه کاهش قیمت طلا از نظر تعدیل انتظارات تورمی می‌تواند مثبت ارزیابی شود، اما تکرار چنین شوک‌هایی بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم می‌تواند به بحران اعتماد در کل اکوسیستم سرمایه‌گذاری منجر گردد. بازار طلا در ایران نه تنها جایگاه سنتی در میان دارایی‌های امن دارد، بلکه به دلیل ارتباط آن با بازار ارز، بازار سرمایه و حتی بازار مسکن، از موقعیت راهبردی در تحلیل کلان اقتصادی برخوردار است. اگر این بازار دچار آشفتگی شود، سایر بازارها نیز دیر یا زود تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.

در نهایت باید گفت؛ بازار آنلاین طلا در ایران هنوز در حال آزمون و خطاست و این آزمون تا کنون چندان موفق نبوده است. ریزش اخیر می‌تواند یک هشدار جدی برای سرمایه‌گذاران و نهادهای ناظر باشد. اگر قانون‌گذاری، مجوزدهی و زیرساخت‌های فنی این بازار تقویت نشود، بحران بعدی ممکن است نه فقط چند پلتفرم، بلکه کل سازوکار اعتماد عمومی به فناوری‌های مالی را به چالش بکشد. برای پیشگیری از این سناریو، لازم است تصمیم‌گیران، فعالان بازار و کاربران در بازتعریف استانداردهای این حوزه مشارکت کنند. بازار طلا در ایران ظرفیت تبدیل شدن به یک ابزار سرمایه‌گذاری مدرن، شفاف و ایمن را دارد، اما این هدف بدون زیرساخت‌های نظارتی محکم هرگز محقق نخواهد شد.

انتهای پیام/