تحلیل صنعت متانول در ایران

صنعت متانول در ایران

مجموع ظرفیت‌های اسمی پتروشیمی‌های بورسی ایران ۰۴۴.۵ میلیون تن بوده که شامل زاگرس، فناوران، خارک و شیراز است. در تاریخ ۲۶/۰۵/۹٧، پتروشیمی مرجان با ظرفیت تولید ۰۰۰، ۶۵۰، ۱ تن متانول به بهره برداری تجاری رسیده است. مرداد ۱۳۹۹ پتروشیمی‌های متانول کیمیای پارس خاورمیانه ( ۰۰۰، ۶۵۰، ۱ تن) کاوه (۰۰۰، ۳۰۰، ۲ تن) و بوشهر (۰۰۰، ۵۶۰، ۱) تن به ترتیب در خرداد، مرداد و شهریور ۹۹ به بهره برداری رسیده اند؛ بنابراین کل ظرفیت اسمی تولید متانول ایران در سال ۱۳۹۹ به ۰۰۰، ۲۰۴، ۱۲ تن رسیده است. سهم ایران از ظرفیت اسمی متانول جهان معادل ۳.٨ درصد است.

در جدول زیر، جایگاه هر شرکت در میزان ظرفیت و تولید متانول، بر مبنای آخرین اطلاعات دریافتی از آخرین گزارشات مالی شرکت ها، به تفکیک زیر نشان داده شده است. اطلاعات ارائه شده دقیقی از حجم تولید پتروشیمی‌های غیربورسی منتشر نشده؛ لذا اعداد جدول زیر تخمین کارشناسی است.

در طول سال‌های اخیر و با اعمال تحریم ها، به دلیل هزینه پایین خوراک گاز، خرید تکنولوژی تولید متانول قبل از تحریم‌ها، تخصیص زمین‌های کنار دریا و سرمایه گذاران چینی چهار عامل هدایت صنعت پتروشمی کشور به سمت پروژه‌های متانول است. به طوریکه با توجه به طرح‌های در دست، پیش بینی می‌شود ظرفیت تولید متانول ایران در طی پنج سال آینده به ۲۵ میلیون تن خواهد رسید. طرح‌های پتروشیمی آپادنا، آرین پلیمر، سیراف، فاز دوم خارک و الوان بین ۲۵ تا ۴۴ درصد پیشرفت داشته اند. هر چند طرح متانول آرمان با ۲۲ درصد پیشرفت و ارگ شیمی پارسا با ۱۲ درصد پیشرفت متوقف شده اند.

در حال حاضر متانول جزء محصولات با ارزش افزوده پایین در صنعت پتروشیمی کشور است و تنها ۵ درصد از متانول تولیدی در داخل مصرف می‌شود و مابقی صادر می‌شود. همچنین قبال توسعه صنعت پتروشیمی به دلیل فراوانی اتان، بر اساس محصولات بر پایه اتیلن بوده است. اما امروزه به دلیل کاربرد پروپیلن در زنجیره وسیعی از محصولات، ایران به دنبال برنامه ریزی برای تبدیل متانول به پروپیلن است. طرح‌های GTPP فاتح صنعت کیمیا و GTX چابهار نمونه‌هایی از این قبیل می‌باشد. در ادامه خلاصه ‌ای از طرح‌های متانول صنعت پتروشیمی کشور ارائه شده است.

صورت‌های مالی تولیدکننده‌های متانول

مجموع دارایی‌های این سه شرکت بورسی تولید کننده متانول ۶٨٨،٨۴٧، ۱۳۴ میلیون ریال می‌باشد که حدود ۶۹ درصد آن را دارایی‌های جاری و مابقی آن را دارایی‌های غیر جاری تشکیل می‌دهد. کل بدهی این شرکت‌ها ۰۴٧، ۶۵۹، ۴٨ میلیون ریال است که حدود ۳۶ درصد از دارایی بوده و بقیه دارایی‌ها یعنی حدود ۶۴ درصد از دارایی‌ها از حقوق صاحبان سهام تامین مالی شده است. بیشترین سرمایه مربوط به شرکت زاگرس با ۲۴۰۰ میلیارد ریال می‌باشد. مجموع سرمایه سه شرکت ۳۵۰، ۹ میلیارد ریال است.

در سال ۱۳۹٨، مجموع درآمد حاصل از فروش این سه شرکت بورسی تولید کننده متانول در سال ۱۳۹٨، ۴۴۲، ۶۲۳، ۱۳۳ میلیون ریال است. بهای تمام شده کل حدود ۴۴ درصد از مبلغ فروش را تشکیل می‌دهد که این نسبت برای پتروشیمی خارک کمتر از متوسط صنعت می‌باشد. هر سه شرکت در سال ۹٨ سودده بوده اند و در مجموع حدود ۶۹۵.۶۴ میلیارد ریال سود خالص ایجاد کرده اند.

درآمد عملیاتی سه شرکت بزرگ تولید کننده متانول در نه ماهه ۹۹ نسبت به ۱۲ ماهه ۱۳۹٨، به طور متوسط ۲۳ درصد افزایش یافته است. بیشترین افزایش درآمد عملیاتی مربوط به پتروشیمی زاگرس است که ۳۳ درصد افزایش نسبت به ۱۲ ماهه ۹٨ نشان می دهد.  در مجموع سود خالص ۹ ماهه ۱۳۹۹ این سه پتروشیمی بیش از دو برابر ۱۲ ماهه ۱۳۹٨ است. این افزایش قابل توجه بیشتر مربوط به درآمد غیرعملیاتی پتروشیمی فن آوران) سود حالص از فروش سرمایه گذاری در سهام بوده است.

نسبت های تولیدکننده های متانول

کمترین نسبت "بهای تمام شده به فروش" مربوط به پتروشیمی فن آوران بوده است. در مجموع، مجتمع‌های پتروشیمی متانول سود دهی مناسبی دارند به طوریکه متوسط حاشیه سود خالص در سال ۹٨ و نه ماهه ۹۹، به ترتیب ۵۶ درصد و ٨۶ درصد می باشد. در بین سه شرکت مورد بررسی، پتروشیمی زاگرس کمترین حاشیه سود خالص و پتروشیمی فن آوران بیشترین حاشیه سود خالص را داراست. بیشترین بازده دارایی و حقوق صاحبان سهام متعلق به پتروشیمی فن آوران است.



در نه ماهه ۹۹، پتروشیمی زاگرس کمترین نسبت بدهی کل را دارد به تبع پایین بودن شاخص بدهی کل، نسبت مالکانه بالا است. در مقایسه پتروشیمی خارک، کمترین نسبت مالکانه را دارد. حجم تسهیلات مالی کوتاه مدت شرکت پتروشیمی فن آوران معادل ۹۰۰، ۱۵ میلیارد ریال بوده که تقریبا حدود ۴٧ درصد از بدهی‌های جاری آن را تشکیل می‌دهد.



با توجه به متوسط نسبت جاری و آنی، می‌توان گفت که پتروشیمی‌های تولیدکننده متانول از نظر نقدینگی، تقریبا در شرایط مناسب هستند، چراکه استاندارد نسبت جاری و آنی به ترتیب ۲ و ۱ می‌باشد. در بین ۳ شرکت مذکور، پتروشیمی زاگرس بزرگترین نسبت جاری و آنی را دارد که ناشی از سهم زیاد حساب‌ها و اسناد دریافتنی و موجودی نقد و پایین بودن بدهی جاری می‌باشد. با توجه به نسبت آنی سه پتروشیمی، می‌توان گفت که آن‌ها توان بازپرداخت بدهی‌های جاری خود را در کوتاه مدت دارند.

به طور متوسط میزان درآمد سالانه پتروشیمی‌های متانول حدود ۶۶ درصد از دارایی‌های کل است. این نسبت برای پتروشیمی زاگرس بیش از یک و معادل ۲.۱ کل دارایی‌ها و ۳، ۱۰ برابر دارایی ثابت است و برای پتروشیمی خارک این مقادیر به ترتیب معادل ۴٧.۰ و ۳ مرتبه است. متوسط نسبت گردش موجودی نشان میدهد که به طور متوسط موجودی کالا و مواد، تقریبا ۵۵.۴ بار به فروش رسیده و جایگزین شده است. در مقایسه با میانگین صنعت؛ گردش موجودی کالا پتروشیمی خارک، پایین بوده که دلالت بر فروش ضعیف و افزایش موجودی کالا دارد. از سوی دیگر گردش موجودی کالای پتروشیمی زاگرس، نسبت به میانگین بالاتر است که حاکی از توان بالای فروش شرکت است.


فاطمه گرامی نیا
با همکاری زینب سرایی شاد

بخش اول این گزارش را اینجا بخوانید.