نباید از سیل و توفان در تهران غافل ماند

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران گفت: موضوع آمادگی شهر در برابر حوادث و سوانح اهمیت زیادی دارد اما در این شرایط شهر از آمادگی کامل برخوردار نیست.

به گزارش مهر،احمد صادقی بیان این مطلب افزود:اگرچه با توجه به اقدامات انجام شده طی سال های اخیر و بهبود شرایط ساخت و ساز و رعایت استانداردها اگر برش زمانی زده شودوضعیت نسبت به گذشته بهتر است اما تا وضعیت مطلوب فاصله داریم.

جانشین شهردار تهران در ستاد مدیریت بحران پایتخت با اشاره به ویژگی های شهر تهران و نحوی مدیریت بحران در این کلانشهر ادامه داد: تهران طی سال‌های اخیر رشد سریع ونامتوازنی داشته است. به همین دلیل ما امروزه با مجموعه‌ای از مشکلات در این کلانشهر مواجه‌ایم ، از جمله این که بافت‌های فرسوده حجم زیادی از شهر را شامل می شود، یا آنکه در حریم مسیل‌ها ساخت و ساز انجام شده، معابر قدیمی و شبکه شریان‌های حیاتی تا مقداری قدیمی و فرسوده‌اند. در عین حال شهر تهران بر روی بستری لرزه‌خیز قرار دارد و اطراف شهر را گسل‌های قابل توجهی احاطه کرده و همزمان شهر مسائل دیگری چون ترافیک، مشکلات زیست محیطی و آلودگی هوا دارد.

تهران با شهر ایده آل در مدیریت بحران فاصله دارد

صادقی با اشاره به شرایط ایده آل برای مدیریت بحران و پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار در پایتخت بیان کرد: زمانی می‌توان گفت شهر آماده است که از یک طرف سازمان‌های مدیریت شهری این آمادگی و ظرفیت را داشته باشند که علاوه بر پاسخگویی مناسب به نیازهای روز بتوانند پیش‌بینی‌های لازم را برای شرایط بحرانی هم داشته باشند.

به گفته وی خدماتی مثل برق، گاز ، مخابرات و ... در حال حاضر که بحرانی رخ نداده با کمبودهایی دست به گریبان است و در نتیجه در شرایط بحران نیز مشکلات بیشتر می شود. بنابراین بحث شهر و آماده ‌نبودن آنها مطرح است و این موضوع تنها به یک سازمان یا نهاد مربوط نمی شود، بلکه مردم هم باید آمادگی داشته باشند.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به نقش سازمان مدیریت بحران در مدیریت سوانح یادآور شد: وقتی می‌گویم شهر چقدر آمادگی دارد ، شهر به دو بخش تقسیم می شود. یک قسمت مردم و یک قسمت سازمان‌های دولتی و عمومی. آمادگی هر دو بخش ضروری است و هنوز آن گونه که باید و شاید فرهنگ ایمنی و توجه به راه‌های پیشگیری شکل‌نگرفته است.در نتیجه شهروندان نیاز به آموزش دارند و از طرف دیگر ، سازمان‌ها و نهادهی مدیریت شهری هنوز در ساخته های خود خیلی سازو کارهای پیشگیری از بحران یا واکنش مناسب را پیش‌بینی نکرده‌اند.

لزوم مشارکت سازمان های متولی در مدیریت حوادث در پایتخت

صادقی در ادامه با اشاره به تاثیر هم افزایی مدیریتی در مدیریت سوانح و اتفاقات ناگوار در کلانشهر تهران تاکید کرد: باید در شرایط عادی آسیب‌ها و مخاطرات حوزه فعالیت خود را شناسایی کنند و توان و برنامه خود را طی سناریوهای فرضی مثل یک زلزله، توفان و ... ارزیابی کنند.

وی ادامه داد: به عبارت دیگر هر مجموعه در شهر تهران باید در وهله نخست با نگاه آینده‌نگرانه، فرض کند که اگر حادثه‌ای اتفاق افتاد اعم از انسان‌ساز یا طبیعی و حتی یک  آتش‌سوزی چقدر از قبل برای راه‌های پیشگیری و طرح‌های آمادگی  در برابر آن برنامه اجرا کرده است. بنابراین همه سازمان‌ها باید سناریوهای مختلف را در برابر مخاطرات محتمل حوادث و سوانح تهیه کنند.

به اعتقاد صادقی باید تمام سازمان‌ها اعم از دولتی و عمومی سامانه فرماندهی حادثه برای خودشان تعریف کنند. یعنی ساختاری که در مرحله بحران وارد شود.  براساس این سامانه یا ساختار خدمات هر واحد یا هر فرد و اقدامات مناسب از قبل پیش‌بینی شده باشد.اقدام دیگر پیش بینی تمهیدات لازم برای مرحله مقابله با بحران است. تمرین و مانورهای آمادگی هم اهمیت زیادی دارد و باید مرتب انجام شود.

جانشین شهردار تهران در ستاد پیشگیری و مدیریت بحران شهر با اشاره به نقش پیشگیری در کاهش خطرپذیری در زمان وقوع حوادث بیان کرد: تجربه سوانح طبیعی به ویژه زلزله نشان داده است که پیشگیری و کاهش‌خطر‌پذیری نقش مهمی در پایین آوردن خسارات و تلفات دارد و در شرایطی که خطر ثابت است و نمی‌توان آن را کاهش داد، خطر‌پذیری یا ریسک با اقدامات پیشگیرانه تا حد بسیار زیادی قابل کاهش است.

صادقی افزود: قوانین و نکاتی که رعایت آن در بخش‌های پیشگیری منجر به کاهش ریسک و خطر‌پذیری می‌شود و ضریب آسیب‌پذیری را کاهش می‌دهد. عمده اقدام در بخش پیشگیری، ساخت‌و‌ساز مقاوم ساختمان‌ها و ابنیه اعم از اماکن عمومی همچون مراکز جمعیتی، بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، ورزشگاه‌ها... و اماکن مسکونی و دیگر ابنیه شهری است.

بافت فرسوده پاشنه آشیل شهر تهران در مدیریت بحران

وی با اشاره به نقش کلیدی ساخت‌وساز مقاوم بافت‌های شهری به عنوان اقدامی اساسی در کاهش ریسک مخاطرات ادامه داد: عمده تلفات و خسارات ناشی از وقوع زلزله به تخریب ساختمان‌ها و ریزش آوار روی ساکنان آن مربوط می‌شود.

صادقی با اشاره به دومین عامل در پیشگیری و کاهش خطر‌پذیری تاکید کرد: مقاوم‌سازی و تثبیت اشیا در اماکن عمومی و مسکونی است که در اثر شتاب احتمال پرتاب و سقوط دارند و علاوه بر خسارات مادی می‌تواند به جراحت یا مرگ انسان‌ها منجر شود. طی سال‌ها تجربه مشاهده شده که ساختمان‌های مقاوم در برابر زلزله آسیب‌ندیده یا کمتر آسیب‌دیده‌اند اما اجزای غیرسازه‌ای یا به عبارتی مجموعه اسباب و اثاث خانگی و اداری، تجهیزات، دیوارها و سقف‌های کاذب و موارد مشابه در صورتی که مهار یا تثبیت نشده باشند، خطر‌آفرین است یا دست‌کم خسارات مادی آن لطمات قابل توجهی به زندگی وارد می‌سازد.

رئیس سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران ارتقاء فرهنگ شهروندان را در مواجهه با حوادث و اتفاقات ناگوار ضروری دانست و گفت: یکی از برنامه‌های سازمان هم توجه به همین فرهنگ است و در همین راستا به نظرم مرحله دیگر بعد از به کار بستن اقدامات پیشگیرانه، افزایش توان و ظرفیت آمادگی جامعه برای مرحله مقابله با حادثه است چراکه به هر حال هیچ‌گاه پیشگیری،خسارات و تلفات احتمالی را به صفر نمی‌رساند و همیشه باید برای احتمال باقیمانده رویارویی با خرابی و تلفات آمادگی مقابله داشت.

وی ادامه داد: آمادگی داشتن بعد از اقدامات پیشگیری یعنی برخورداری جامعه از تجهیزات امداد و نجات، امکان اسکان اضطراری و موقت، امکانات و تجهیزات درمانی و بهداشتی، ذخیره مواد غذایی و آب، تامین اماکن اسکان مجهز به برق اضطراری، آموزش مردم و ایجاد آمادگی در آنان برای اقدام سریع، صحیح، حرکت فردی و جمعی در نجات، یاری‌رساندن به دیگران و در مجموع هر آنچه توان پاسخگویی جامعه اعم از شهروندان و مدیریت شهری را در برابر زلزله افزایش می‌دهد، شامل می‌شود.

آمادگی سازمان ها برای زمان تشخیص وقوع حادثه

صادقی با اشاره به اقدامات انجام شده در حوزه پیشگیری در وقوع سوانح و اتفاقات ناگوار در شهر تهران به ویژه حادثه توفان اخیر پایتخت یادآور شد: در خصوص توفان اخیر تهران نیز واقعیت آن است که در کنار پیامدهای تلخ این حادثه باید از درس‌های کسب شده این حادثه بهره گرفت و راه را بر تکرار حوادث مشابه تا حد توان محدود و مسدود ساخت.‌کالبد شکافی این حادثه و یافتن ریشه‌های کمبودها و کاستی‌ها خود امری ارزشمند است چه آنکه از این طریق می‌توان شاخص‌های آمادگی سازمان‌ها و نهادهای دولتی و عمومی و نیز آمادگی شهروندان را ارتقاء بخشید.

وی تاکید کرد: یکی از درس‌آموزی‌های حادثه اخیر آن است که حوادث طبیعی را نباید محدود و منحصر به پدیده زلزله دانست. گرچه زلزله از میان 33 مخاطره تهدید کننده قابل وقوع در کشور و پایتخت، عمده‌ترین مخاطره به شمار می‌آید و رخ دادن آن به لحاظ حجم تلفات و خسارات قابل مقایسه با سوانح دیگر نیست اما نباید از سوانح و حوادث دیگر از جمله توفان و سیل غافل ماند. گرچه سوانح و حوادث طبیعی نادر رخ می‌دهند و معمولا وقوع آنها در بازه‌های زمانی با دوره های بازگشت طولانی برخوردار است، اما در عین حال آنی بودن و ناگهانی بودن حوادث و عنصر غافلگیری نباید از نظر دور نگاه داشته شود کما این که در حوادثی مانند سیل، طوفان، زلزله و یخبندان همیشه به نادر بودن حادثه و طولانی بودن دوره‌های بازگشت آن اشاره می‌شود.بنابراین امروزه در چشم‌اندازهای توسعه شهری، به ایجاد ساختارهای نوین در حوزه‌های پیشگیری، آمادگی و مقابله در برابر تمامی سوانح و حوادث مورد توجه است.

تاب آوری شهرها مرهون تعامل مدیریت شهری و سازمان های متولی در زمان بحران است

رئیس سازمان پیگشیری و مدیریت بحران شهر تهران با اشاره به مفهوم تاب آوری شهرها در برابر حوادث و سوانح بیان کرد: تاب آوری شهرها مفهومی عمیق، چند جانبه و فراگیر است که به میزان اجرای طرح‌های پیشگیری ، آمادگی و مقابله در برابر سوانح و حوادث باز می‌گردد. تاب‌آوری شهرها نظر به جامعه اعم از مردم، نهادهای دولتی، نهادهای عمومی و نهادهای غیر دولتی دارد.

وی  ادامه داد: از یک سو نظر به فرهنگ ایمنی و آموختن واقعیت زندگی با طبیعت و پذیرش قوانین آن دارد و از طرف دیگر ساختارهای مدیریت شهری و توان ایستادگی آنها در برابر سوانح را مورد توجه قرار می دهد. دفتر اسکان بشر سازمان ملل متحد تاب‌آوری شهری را به معنای توانایی هر نوع نظام و ساختار شهری برای ایستادگی، مقاومت و بازتوانی سریع در سوانح، بحران ها و خطرات محتمل می داند. در عین حال امروزه، مباحث پیشگیری و کاهش خطرپذیری در سوانح مورد توجه است. به میزانی که طرح های پیشگیری و آمادگی اجرا شود از یک سو میزان ریسک و مخاطره کاهش می یابد و از سوی دیگر برای ریسک باقی مانده آمادگی لازم فراهم می شود. به این ترتیب درس آموزی از سانحه توفان اخیر تهران آن است که به تجهیزات، امکانات و پرسنل متخصص مورد نیاز سازمان هواشناسی متناسب با دانش روز جهانی توجه شود ، نظام هشدار سریع و اطلاع رسانی در رسانه های جمعی به خصوص صدا و سیما و هشدارهای پیامکی  تقویت شود و در عین حال نگاه تصمیم سازان و تصمیم گیران به حوادث محدود به زلزله نباشد.

احمد صادقی با اشاره به میزان آمادگی تهران در مواجهه با زلزله در این کلانشهر توضیح داد: اکنون در 22 منطقه پایگاه مدیریت بحران داریم و در هر ناحیه هم امکانات و تجهیزات لازم را داریم.همچنین از دو سال قبل در374 محله تهران مدیریت بحران را به مردم آموزش دادیم. اکنون نقشه مدیریت بحران مناطق و محلات تهیه شده. ما هماهنگی خوبی با سازمانها داریم. هر سال هم مانورهایی برای نهادینه کردن آموزش بحران و شناسایی نقاط قوت و ضعف داریم. تا کنون حدود 800 گروه دوام تشکیل شده که هر گروه 55 نفر هستند و آموزش دیدند که در زمان بحران چگونه اقدام کنند. در اماکن مهم  تهران مانند اماکن تجاری و عمومی گروه مدیریت بحران تشکیل داده‌ایم . طرح موزه زلزله هم در دست مطالعه است.

وی در ادامه با اشاره به نقش محوری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در زمان وقوع بحران تاکید کرد: ستاد مدیریت بحران در هر منطقه بازوی سازمان و ستاد مدیریت بحران شهر تهران به شمار می‌آید که علاوه بر شناسایی مخاطرات منطقه به برنامه‌ریزی و اجرای برنامه‌های متنوع آموزشی،ارتقای آمادگی و پیشگیری در منطقه می‌پردازد و نهاد‌های مدیریت شهری و خدمات اضطراری در منطقه در ستاد مدیریت بحران مناطق عضو هستند. این ستاد‌ها به صورت فصلی با اعضای اصلی ستاد مدیریت بحران منطقه تشکیل جلسه ‌می‌دهند. شهردار منطقه به عنوان رئیس ستاد مدیریت بحران منطقه با حضور در این نشست‌ها با برنامه‌ها و چالش‌های پیش‌روی سازمان‌ها و نهاد‌های عضو ستاد آشنا می‌شود و طرح‌ها و راهکارهای بهبود ایمنی بررسی و ترسیم می‌شود.

وی یادآور شد: ستاد‌ها همچنین برای توانمندسازی شهروندان برنامه‌های متنوعی را بر اساس هماهنگی با سازمان اجرا می‌کنند، برنامه‌هایی مثل آموزش‌های کوتاه مدت کمک‌های اولیه، اطفای حریق، خود امدادی و دگر امدادی که به توانمند‌سازی مردم می‌انجامد. از سوی دیگر ایجاد و پایدار‌سازی گروه‌های دوام در محلات توسط این ستاد‌ها انجام می‌شود.ستاد‌ها همچنین در حوادث محدود مثل ریزش ساختمان حضور می‌یابند. در ساختمان اصلی هر ستاد‌ که در پایگاه ویژه مدیریت بحران منطقه برپا شده  نزدیک به 52 قلم از وسایل مورد نیاز امداد و نجات نگهداری می‌شود و در عین حال دوره آموزش نحوه استفاده از این وسایل به نیرو‌های عملیاتی  و داوطلبان در همین ستاد‌ها برگزار می‌شود.ستاد‌ها همچنین پایگاه‌های مدیریت بحران نواحی را تحت پوشش خود دارند.

دکتر صادقی در بخش پایانی این گفت و گو در خصوص شایعات اخیری که پیرامون وقوع زلزله در تهران در شبکه های اجتماعی منتشر شده بود ، گفت: اخیرا پس از زلزله استان ایلام در برخی شبکه های اجتماعی به احتمال وقوع زلزله در تهران اشاره شده که در این خصوص باید بگویم تهران کمپلکسی از مخاطرات مختلف از جمله خطر لرزه ای ناشی از وجود گسل های فعال است که باید همیشه آماده و منتظر رخداد مهمی در این خصوص باشیم.که در این زمینه آمادگی همه دستگاه ها و آحاد مکردم ضروری است.

وی افزود: مطالب مندرج در سایت ها و شبکه های اجتماعی غیررسمی و شایعه است ، زیرا زلزله مورموری ایلام هیچ ارتباطی به گسل های تهران ندارد.