محمد تقی برخورداری، حق الناس و نفرینی که شرکت‌های مصادر شده را رها نمی‌کند

بورس نیوز:

احتمالا شما هم انتظار این حجم از افشاگری و پرده دری از مسئولین و افراد متصل به حلقه قدرت را در یکی دو سال اخیر نداشتید. اکنون دیگر کار به جایی رسیده که برادران انقلابی به راحتی و بی پروا از اسرار و اشتباهات تاریخی حکومت صحبت می‌کنند تا به نوعی زخم‌های قدیمی و کهنه را تازه کنند.

جناب رفیق دوست با افتخار از ترور‌های بیشمارش پرده بر می‌دارد، عده‌ای از جناب خلخالی و سبک محاکمه و اعدام‌های ایشان خاطره تعریف می‌کنند، برخی از تصمیمات و عملکرد افراد اصلی حلقه قدرت داستان می‌سرآیند و تعدادی از وزرا و مسئولین دولتی سابق نیز از اشتباهات تاثیر گذار و ویرانگر حکومتی می‌گویند.

به جز تاسف عمیق، خیانت‌های صورت گرفته و احساس ندامت بسیاری از این عزیزان و یا بازی‌های سرگرم کننده تبلیغاتی برای انحراف افکار عمومی از وضعیت خجالت آور کنونی، بسیاری از کارشناسان دو دلیل ویژه را برای توجیه افشاگری‌های اخیر مطرح می‌کنند:

۱- ملاقات قریب الوقوع حضرت عزرائیل و مرگ

بی تردید یکی از وجوه تشابه اکثر افشاگران اخیر و حتی برخی از کارشناسانی که صحبت‌های بی پروایشان به تازگی مورد توجه مردم قرار گرفته است، سن بالا، مریضی‌های صعب العلاج و نزدیکی به زمان مرگ و ملاقات با خداست. به قول یک ضرب المثل معروف انگلیسی و ژاپنی:

A dying man discovers the honesty with which he was born.

"یک مرد در حال مرگ متوجه صداقتی می‌شود که با آن متولد شده است"

به عبارتی بسیاری از مسئولین و افراد قدرتمند سال‌های گذشته، ترجیح می‌دهند پیش از آنکه تاریخ آنها را با بی رحمی قضاوت کند، خودشان از دستاورد‌های درخشان و یا ناامید کننده شان سخن بگویند. 

هرچند که حتی افشاگری‌های جامع و با جزئیات نیز بعضا کتمان و سلامت عقل راویانی که روزی از افراد با نفوذ حکومت بوده‌اند، زیر سوال می‌رود.

البته این موضوع در خصوص برخی کارشناسان، منتقدان و اساتید سابق دانشگاه‌های کشور که این روز‌ها با جملاتی شجاعانه سعی در نقد همه جانبه دولت و حکومت دارند هم مصداق دارد. منتقدانی و نخبگانی که پس از گذشت ۷۰ تا ۸۰ سال از عمر خود، یادشان می‌آید که بابت سال‌ها سکوت به جامعه و مردم کشور بدهکارند و لازم می‌دانند حالا که تهدیدی برایشان جدی نیست، به مسئولین کشور هشدار‌های لازم را بدهند. 

۲- فراموش شدگانی که همچنان از انقلاب سهم می‌خواهند

به اعتقاد برخی کارشناسان، افشاگران این روز‌های کشور عمدتا فراموش شدگانی هستند که هنوز نتوانسته‌اند خانه نشینی و بی محلی‌های حکمرانی را هضم کنند. 

از نظر علوم روانشناختی می‌توان برخی رفتار‌های این دوستان را به افراد دارای اختلال شخصیت نمایشی نسبت داد. اختلال شخصیت نمایشی (Histrionic Personality Disorder) یک اختلال روانی است که با الگوی پایدار رفتار‌های اغراق‌آمیز، هیجانی و نیاز شدید به جلب توجه مشخص می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال تمایل دارند که در مرکز توجه باشند و اغلب از روش‌های نمایشی، اغواگرانه یا احساسی برای جلب توجه دیگران استفاده می‌کنند. 

به طور مثال فرض کنیم که تنها بخشی از صحبت‌های جناب رفیق دوست در خصوص ترور افراد شناخته شده درست باشد. بسیار بعید است اشخاصی که در طول زندگی چنین ریسک‌هایی را به جان خریده‌اند، فراموشی و محو شدن را به راحتی بپذیرند و در صدد یادآوری خدمات درخشانشان بر نیایند.

بگذریم ...

احتمالا برای بسیاری از شما مخاطبان عزیز بورس نیوز سوال پیش آمده که مقدمه بالا چه ارتباطی با آخرین گزارش چهارشنبه‌های داغ سال ۱۴۰۳ دارد. شاید برایتان جالب باشد که یکی از معدود موارد اقرار به اشتباه از سوی افراد مرتبط با حلقه حاکمیت که در روز‌های اخیر به ثبت رسیده است، اظهارات قابل تامل جناب کمال خرازی در خصوص اشتباه حکومت در تصاحب اموال و شرکت‌های خصوصی در زمان انقلاب است.

اکنون کمال خرازی، پس از پشت سر گذاشتن ۸۰ سال از عمر خود و عبور از مسئولیت‌های مهم و تاثیر گذار در دولت‌های مختلف، به این درک رسیده که تصاحب اموال و شرکت‌ها از کارآفرینان و بزرگمردان صنعت کشور در زمان انقلاب کار عبث و اشتباهی بوده است.

ما نیز به سهم خود در سلسله گزارشات چهارشنبه‌های داغ به بررسی شرایط ناامید کننده و وخیم بسیاری از شرکت‌های مصادره شده در سال‌های نخست انقلاب ۱۳۵۷ پرداختیم و احتمالا نیاز نیست شرایط پیش از انقلاب شرکت‌های ایران خودور، ایران خودرو دیزل، هلدینگ بهشر، داروگر، تجهیزات مخابرات ایران و ... را با شرایط این روز‌های شان مقایسه کنیم.

بی تردید در خصوص نحوه تصاحب و تقسیم غنایم انقلاب بین سازمان‌های بزرگی، چون بنیاد مستضعفان، بنیاد شهید و ...، هم خوانده و هم شنیده‌اید و نیازی به توضیحات ناقص و خسته کننده ما نیست.

از این رو، گزارش چهارشنبه‌های داغ این هفته را بدون پرداختن به حاشیه، اختصاص خواهیم داد به شرکت‌های نگون بخت کارخانجات لوازم خانگی پارس (لخانه) و شرکت پارس الکتریک (لپارس). ابر شرکت‌هایی که پس از مصادره و واگذاری آن به بنیاد مستضعفان، سال هاست تحت نظارت صندوق تامین اجتماعی رو به نابودی حرکت می‌کنند.

" محمد تقی برخورداری " مردی پاکدست و بزرگ که خودش و میراثش را به نابودی کشاندیم

دور از اخلاق می‌دانیم که در خصوص شرکت لوازم خانگی پارس بنویسیم و چند پاراگرافی را به محمد تقی برخورداری اختصاص ندهیم. علی رغم آنکه سال‌های سال است به انقلاب اسلامی ایران می‌بالیم و هر سال بابت دستاوردهایش جشن می‌گیریم، اما هرگز نمی‌توان چشم بر خدمات و دستاورد بزرگمردان صنعتی و اقتصادی پیش از انقلاب ببندیم.

لازم به ذکر است، برای جلوگیری از هر گونه شائبه، تحریف و یا هر نوع انگ سیاسی به این رسانه، تصمیم گرفتیم برای معرفی ایشان تکه‌هایی از کتاب " سرگذشت ۵۰ کنشگر اقتصادی ایران " و کتاب " موقعیت تجار و صاحبان صنایع در ایران عصر پهلوی زندگی و کارنامه حاج محمد تقی برخوردار " چاپ شده و موجود در کتابخانه‌های ایران استفاده نمائیم.

برخلاف تصوری که در ذهن بسیاری از شما مخاطبان عزیز بابت سرمایه داران و کارآفرینان پیش از انقلاب به وجود آورده و یا آمده است، حاج محمد تقی برخورداری یکی از ۶ پسر حاج محمد حسین برخورداری از امین ترین، پاکدست ترین، مذهبی‌ترین و معروفترین تاجران یزد و کشور بود. 

باورش دشوار است ولی محمد تقی که طلایه دار تجارت خانوادگی سه نسل از خاندان برخورداری‌ها از سال ۱۲۸۰ تا ۱۳۵۷ بود، در سال ۱۳۹۰ در تهران و در حالی که سال‌ها با بیماری آلزایمر دست و پنجه نرم می‌کرد، در خاموشی و سکوتی دلخراش درگذشت.

حاج محمد حسین برخورداری به عنوان پدر محمد تقی از تاجران موفق و به نام ایران بود که تجارت گسترده‌ای در محصولات کشاورزی نظیر چای، قند، بادام و ...، با کشور هند داشت.

خستگی ناپذیر، پشتکار، زیرکی، درستکاری، مکتوب کردن فعالیت ها، حفظ اسناد، امین بودن، اخلاق نیکو و مشارکت در فعالیت‌های خیریه و دینی بخش مهمی از میراث روحی او برای خانواده برخورداری و به ویژه محمد تقی بود.

و، اما حاج محمد تقی برخورداری 

محمد تقی یا پدر صنایع خانگی ایران در مدتی کوتاه موفق گردید تا با پشتکاری مثال زدنی به موفق‌ترین فرزند خاندان برخورداری تبدیل شود. برای دیدن موفقیت‌های عجیب وی کافیست به لیست شرکت‌های ماندگار و تاسیس شده توسط ایشان، تنها در مدت ۳۰ سال و تا سال ۱۳۵۷ نگاهی بیاندازید تا متوجه شوید چه کارآفرینی را از دست داده‌ایم.

شرکت قوه پارس (طرحی مشترک با شرکت "ری اوواک" آمریکا که تا احتمالا بسیاری از شما باطری‌های تولیدی این شرکت را به یاد دارید)، شرکت پارس الکتریک (تولید کننده تلویزیون که این شرکت بزرگ و پیشرو با نماد لپارس در بازار سرمایه فعال و تا حدود زیادی به نابودی کشیده شده است)، شرکت پارس خزر کنونی (این شرکت نیز با نماد لخزر در بازار بورس فعال و با چشم انداز روشن این شرکت فرسنگ‌ها فاصله دارد)، لامپ پارس توشیبا (همان پارس شهابی که با نماد بشهاب یا پارس شهاب در بازار سرمایه کشور فعال است)، شرکت کشت و صنعت جیرفت، شرکت‌های کارتون البرز، سرامیک البرز، کاشی پارس، فرش پارس و ده‌ها شرکت تولیدی و بازرگانی بخشی از خدمات شایسته محمد تقی برخورداری بود.

تاسیس ده‌ها شرکت، تامین بسیاری از لوازم خانگی و ابزار مدرن مورد نیاز کشور، اشتغالزایی برای بیش از ۲۰.۰۰۰ نفر، تربیت تعداد زیادی از مهندیسین، مدیران، کارگران فنی و ...، بخشی از خدماتی بود که بعید است پس از گذشت ۵۰ سال، شخصی توانسته باشد آنرا تکرار یا حتی به آن نزدیک شود.

جالب‌تر آنکه تاسیس شرکت‌هایی مذکور که سال‌ها پس از مصادره، همچنان نامی بزرگ در صنعت کشور دارند حاصل ۳۰ سال فعالیت تجاری ایشان (سال‌های ۱۳۲۷ تا ۱۳۵۷) بود و شاید اگر فعالیت‌های گسترده چنین افرادی ادامه می‌یافت امروز کسی به دنبال خرید محصولات شرکت‌های سامسونگ، ال جی و یا بنجول فروش‌های چینی نبود.

شخصیت محمد تقی برخورداری

با استناد به کتب یاد شده و اشخاصی که از نزدیک با ایشان آشنا بوده‌اند، رمز و راز فعالیت‌های اقتصادی ایشان بر ۳ اصل کار مداوم، صداقت در رفتار و تکیه بر نیروی کارآمد قرار داشت. ۳ اصلی که این روز‌ها تبدیل به افسانه‌ای دست نیافتنی در کشور شده و بعید است با توجه به نهادینه شدن انواع فرهنگ‌های نادرست تا دهه‌ها شاهد ظهور شخصی، چون تقی برخورداری باشیم.

کافیست شرح زندگی ایشان را مطالعه کنید تا ببنید کشور چه شخصیت ویژه و کارآمدی را به راحتی از دست داده است. فردی هوشمند، واقع گرا و حرفه‌ای که هیچگاه پشت در‌های بسته نماند، هیچگاه اخلاق را زیر پا نگذاشت و تا توانست به این کشور و مردمانش خدمت کرد.

سرانجام محمد تقی برخورداری

شرایط روز‌ها و ماه‌های پس از انقلاب برای بسیاری از کارآفرینان از جمله تقی برخورداری، لاجوردی ها، قندچی، خیامی ها، ایروانی ها، خسروشاهی‌ها و ...، چنان عجیب پیش رفت که بسیاری از کنشگران اقتصادی و صنعتی حتی پس از گذشت ۵۰ سال نمی‌توانند آن شرایط را درک و هضم کنند.

عاقبت و سرانجام تقی برخورداری هم چندان تفاوتی با حال این روز‌های شرکت‌های مصادره وی نداشت. وی که در زمان پیروزی انقلاب اسلامی در انگلستان بود، با آمدن امام خمینی و باز شدن فرودگاه‌ها به ایران بازگشت. حتی هنگامی که رهبر انقلاب به مدرسه رفاه آمد، حاج تقی برخوردار تلویزیون مدار بسته‌ای را به رسم یادبود به آنجا هدیه کرد و هیچگاه تصور نمی‌کرد که حاصل ۸۰ سال کسب و کار خانوادگی، صداقت و اشتغالزایی وی روزی مصادره شود.

تا اینکه یک روز بعد از ظهر در اواسط تیرماه سال ۱۳۵۸ از طریق رادیو مطلع شد که اموال و شرکت هایش ملی و مصادره شده است. محمدتقی برخوردار که تلاش ناموفق زیادی برای بازپس‌گیری اموالش داشت، در جلسه‌ای با حضور مهدی بازرگان پرسد: ما چه گناهی کرده‌ایم، جز آنکه تعداد زیادی کارگر تعلیم دادیم، تعدادی مهندس استخدام و مشغول کار کردیم؟

پس از مصادره اموال ایشان توسط بنیاد مستضعفان ایشان از ایران خارج و سال ۱۳۷۰ با دلی خوش برای بازپس گیری اموالش به ایران بازگشت. تنها چند قطعه زمین و خانه وی در تهران به ایشان بازگردانده شد تا وی پس از سکته‌ای خفیف در سال ۱۳۷۴، دچار فراموشی شود و سرانجام در تیرماه سال ۱۳۹۰ خاموشی گزید.

شاید فراموشی و آلزایمر نعمتی خدادادی به وی بود تا از سال ۱۳۷۸ تا انتهای عمر خود، رنج از دست رفتن تلاش هایش را احساس نکند. او روز‌ها و شب‌ها را در میان جمع، اما دور از همه گذراند، کاری نکرد و به کاری هم فکر نکرد، چرا که او حتی نمی‌دانست که حاج محمد تقی برخورداری پدر صنایع لوازم خانگی ایران است. 

در گزارش هفته آینده خواهیم دید که سرانجام شرکت‌های مصادره شده از تقی برخورداری چه شده و احتمالا چه خواهد شد. با بورس نیوز همراه باشید ....