بورس نفت شکست خورد؟!

در حالی که 5 ماه از اولین عرضه نفت خام در بورس انرژی می‌گذرد که این محصول همچنان به دلیل قیمت بالا بدون مشتری مانده و هیچ معامله‌ای روی آن صورت نمی‌گیرد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، روز 17 فروردین ماه بود که برای نخستین بار در تاریخ طلسم فروش نفت خام در بازار سرمایه شکسته شد و این محصول بعد از 14 سال مقاومت در بورس عرضه شد اما وارد شدن این محصول به بورس انرژی مشکلاتی را بر سر راه آن قرار داد و موجب شد تا معاملات بورس نفت با گذشت تنها 5 ماه از تولد با شکست مواجه شود.

در روز 17 فروردین ماه امسال سرانجام شرکت ملی نفت پس از سال‌ها مقاومت به عرضه نفت خام در بورس انرژی رضایت داد و برای اولین بار در تاریخ 2 هزار و 920 بشکه از این محصول را در بورس انرژی عرضه کرد.در این عرضه 12 پالایشگاه به انتخاب شرکت نفت انتخاب و قیمت نیز توسط عرضه کننده تعیین شد به طوری که در روز اول، رقابت از قیمت پایه 306 هزار تومان که از سوی عرضه کننده نفت خام تعیین شده بود، آغاز شد و در نهایت 2920 بشکه نفت خام داخلی برای اولین بار در بورس انرژی به قیمت پایه به فروش رفت.

خرید و فروش نفت خام در روزهای اول به صورت دستوری انجام شد و 13 هزار بشکه نفت نیز از این طریق به فروش رسید اما تعیین قیمت دستوری از سوی شرکت نفت و جلوگیری از رقابتی شدن قیمت این محصول مشکلاتی را برای عرضه آن به وجود آورد به طوری که قیمت‌گذاری ناعادلانه از سوی شرکت ملی نفت، بورس نفت را در آستانه تعطیلی قرار داد.

به این ترتیب در شرایطی که اسما طلسم عرضه نفت خام از طریق بورس انر‌ژی پس از 14سال شکسته شد، اما رسما شرکت نفت با مانع تراشی‌ها خود مانع از ادامه عرضه این محصول شد و با قیمت‌گذاری‌های ناعادلانه خود عملا معاملات نفت خام را متوقف کرد ‌و به مسیر 14 ساله خود ادامه داد.

زیرا یکی از عوامل بی رغبتی خریداران به خرید این محصول این است که بشکه‌های نفتی که از طریق بورس انرژی به پالایشگاه‌های بخش خصوصی و کوچک فروخته می‌شود با محاسبه ارز آزاد است در حالی‌که شرکت ملی نفت همین نفت را به قیمت ارز مبادله‌ای ی و با 5 درصد تخفیف به پالایشگاه‌های بزرگ دولتی می‌فروشد.

علاوه بر این گران‌تر بودن خوراک خریداری شده شرایط رقابت را از بخش خصوصی گرفته است زیرا پالایشگاهی که نفت را گران‌تر خریداری می‌کنند نمی‌تواند محصول بهتری در مقایسه با پالایشگاه‌های بزرگ‌تر تولید کند به همین دلیل نفت عرضه شده از سوی شرکت ملی نفت به دلیل تعیین قیمتهای ناعادلانه و غیر رقابتی بودن، بدون خریدار مانده است.

از دیگر مشکلات جدی بر سر راه معامله نفت خام در بورس انرژی این است که قیمت پایه این محصول را شرکت ملی نفت تعیین کرده و این شرکت اجازه نمی دهد تا قیمت در فضای رقابتی و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود چرا که شرکت نفت حاضر نیست نفت خود را به قیمت‌های پایین‌تر از قیمت تعیین شده عرضه کند که این فرایند با کارکرد اصلی بورس مغایر بوده و مانع شفاف شدن قیمت‌ها می شود.در حالی که یکی از اهداف عرضه نفت خام در بورس انرژی شفاف شدن قیمت این محصول بود ولی قیمت نفت عملا توسط بورس انرژی تعیین نمی‌شود.

بنابراین نگاهی به تابلوی معاملات بورس انرژی نشان می دهد که نفت عرضه شده در این بورس خریداری ندارد و به دلیل قیمت بالا پالایشگاه‌ها تمایلی به خرید این محصول ندارند به طوری که از 17 فروردین ماه تا کنون تنها 13 هزار بشکه نفت خام فروخته شده است.

مشکلات معامله نفت خام در بورس انرژی در حالی همچنان ادامه داشته و راهکاری برای آن تعیین نمی شود که مسوولان مختلف در روز اول از عرضه این محصول حمایت کرده و عرضه نفت خام را نقطه عطفی در بازار سرمایه دانستند تا جایی که معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی در مراسم عرضه نفت خام ضمن اعلام اینکه با عرضه نفت خام در بورس انرژی روز بزرگی در تاریخ بازار انرژی ایران رقم خورد تاکید کرد که وزارت اقتصاد کاملا از بورس انرژی حمایت می کند.

همچنین رییس سازمان بورس نیز با ابراز خرسندی از عرضه موفق نفت در بورس انرژی، اظهار امیدواری کرد که با عرضه نفت خام در بورس انرژی بتواینم در آینده در قیمت‌های نفت در منطقه اثرگذار باشیم!

اما با گذشت تنها 5 ماه از عرضه نفت خام،این محصول بدون خریدار مانده و نتوانسته است که هدف اصلی عرضه را محقق کند تا جایی که مدیر عامل بورس انرژی نیز نسبت به این وضعیت اعتراض کرده و اعلام کرده است که عرضه نفت خام در بورس انرژی عملکرد قابل ‌قبولی ندارد زیرا خریداران قیمت عرضه را نمی‌پذیرند و پالایشگاه‌های کوچک مانند پالایشگاه‌های بزرگ نیز توان خرید ندارند چون شرکت ملی نفت نرخ تسعیر ارز را بر مبنای ارز آزاد حساب می‌کند و پالایشگاه‌های کوچک نمی‌توانند اقدام به خرید کنند.

رئیس سازمان بورس نیز در واکنش به علت معامله نشدن بورس نفت در بورس انرژی به اصلاح شدن قیمت این محصول تاکید کرد و گفت: به دلیل بالا بودن قیمت نفت خام عرضه این محصول صورت نگرفته و باید قیمت نفت خام اصلاح شود که این کار به وزارت نفت ارتباط داشته و از اختیارات بورس انرژی خارج است.

به این ترتیب در شرایطی طلسم عرضه نفت خام در بورس انرژی بعد از یک دهه شکسته شده است که ادامه عرضه این محصول در بورس انرژی با ابهامات و چالش های فراوانی مواجه شده است تا جایی که کارشناسان معتقدند که وزارت نفت، اعضای کمیسیون انرژی و نمایندگان مجلس باید برای خروج از این چالش راهکاری اندیشیده و از شکست بورس انرژی جلوگیری کنند.