ایران و آمریکا در مسیر تابوشکنی هسته‌ای
حشمت الله فلاحت پیشه:مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 که اکنون در نیویورک در جریان است با تحولات و پیشرفت‌هایی همراه بوده است. آنگونه که بنا به روایت تیم مذاکره کننده کشورمان مذاکرات ایران و غرب در راستای دستیبای به توافق نهایی و نگارش متن توافق جامع پیشرفت 70 درصدی داشته است. هرچند از لحاظ کمی درست است که پیشرفتی در حدود 70 درصد از متن توافقی صورت گرفته و تنها 30 درصد از آن باقی مانده است اما واقعیت موضوع آن است که جدی‌ترین موارد اختلافی میان دو طرف همچنان به قوت خود باقی مانده است؛ به این معنا که کلیدی‌ترین و مهم‌ترین و همچنین اختلاف برانگیز ترین موضوعات در راه دستیابی به توافق نهایی اکنون پیش روی ایران و 1+5 قرار دارد و همین امر باعث شده است تا مذاکرات به سختی پیش برود.
مهم‌ترین اختلافات پیش روی ایران و 1+5 در راه دستیابی به توافقِ نهایی و جامع به دو بخش اصلی که نخست میزان غنی سازی ایران و دوم زمان بندی پایان تحریم‌ها است، تقسیم بندی می‌شوند. بخش نخست که توان و حق غنی سازی ایران است، حقی پایدار و بخشی از حقوق هسته ای مردم ایران است که در توافق ژنو نیز شاهد عقب نشینی غرب و تاکید بر به رسمیت شناختن آن بودیم و ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو ان.پی.تی بر این حق بالامنازع خود تاکید دارد و از آن عقب نشینی نخواهد کرد و میزان غنی سازی اورانیوم در سطح مورد نیاز خود را حفظ خواهد کرد.
دومین بخش اختلافات که در شرایط کنونی از لحاظ عملیاتی بسیار مهم است و بیشترین سطح اختلاف میان ایران و 1+5 را به خود اختصاص داده است زمان‌بندی پایان تحریم‌ها علیه ایران است، بر این اساس، به میزان همکاری که از سوی ایران در زمینه عمل به تعهدات این کشور در خصوص فعالیت هسته ای صورت می‌گیرد زمان بندی لغو تحریم ها نیز انجام خواهد گرفت، این موضوع گرچه میتواند مقدمه ای برای گشایش های تازه ای در زمینه تحریم‌های غرب علیه ایران باشد اما نحوه اجرای آن به شدت مورد اختلاف ایران و غرب است تا جایی که گفته می شود آمریکا به دنبال روندی 15 ساله برای لغو گام به گام تحریم ها علیه ایران است، موضوعی که به احتمال زیاد با مخالفت تیم مذاکرات ایران مواجه خواهد شد.
موضوع قابل توجه در این زمینه اما این است که به محض آن که زمان بندی لغو تحریم‌ها آغاز شود آثار روانی آن بسیار مهم تر خواهد بود و برای اولین بار طی 11 سال گذشته تحریم ها روند رو به عقب خواهند داشت که این موضوع یکی از جنبه‌های کیفی توافق جامع نهایی است؛ موضوع مورد توجه دیگر اما این است که به رغم اختلافات موجود میان ایران و 1+5 زمانی که در عالم دیپلماسی یک توافق 70 درصدی شکل گرفته است دیگه برگشت ناپذیر خواهد بود و هرچند که زمینه های بی اعتمادی میان طرفین بسیار زیاد است اما همین رسیدن به توافق 70 درصدی نیز اتفاقی کم سابقه میان ایران و غرب است و می تواند این امید را ایجاد کند که شرایط توافق میتواند در آینده و پیش از یک سالگی توافق ژنو مهیا شود.
در پایان می توان گفت که ایران و آمریکا اکنون در شرایطی هستند که روند جدیدی از تابو شکنی میان آنان در جریان است و ساعت ها مینشینند و مذاکره می‌کنند، موضوعی که بیانگر آن است که بقیه کشورهای گروه 1+5 در حاشیه هستند و در انتظار آن هستند تا ایران و آمریکا به توافق نزدیک شوند.
*کارشناس مسائل بین الملل و نماینده سابق مجلس
