تشدید جنگ بر سر تحریم‌ها

كاخ سفيد در واكنش به دعوت كنگره از نخست‌وزیر رژیم صهيونيستي: اين اقدام خلاف عرف ديپلماتيك است و اوباما با نتانياهو ديدار نمي‌كند

سعيده‌سادات فهري: پس از آنکه باراک اوباما، رئيس‌‌جمهوري ايالات‌متحده در ششمین سخنرانی سالانه خود در کنگره برای چندمین بار هشدار داد که هرگونه طرح تحریمی جدید علیه ایران را وتو می‎کند، جمهوری‌خواهان در واکنش به این سخنان، از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهيونيستي دعوت کردند تا در جلسه مشترک مجلس نمایندگان و سنای آمریکا که ماه آینده برگزار می‌شود، شرکت و سخنرانی کند. به نظر می‌رسد در این ماجرا جمهوری‌خواهان، کاخ سفید را دور زده‎اند، زیرا فقط کمی پیش از انتشار بیانیه خود، مقامات دولت را در جریان تصمیم خود گذاشته‌اند. ظاهرا قرار است نتانیاهو درباره برنامه‌های انتخاباتی خود، تهدیدهای هسته‎ای ایران و گرو‌ه‌های بنیادگرای اسلامی علیه اسرائيل سخنرانی کند. جمهوری‌خواهان که نتانیاهو را دعوت کرده‌اند، می‌کوشند طرحی را برای اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران به تصویب کنگره برسانند. این در شرایطی است که باراک اوباما، بارها گفته است که در صورت تصویب این طرح آن را وتو خواهد کرد. کاخ سفید در واکنش به این اقدام کنگره اعلام کرد که اوباما با نتانیاهو دیدار نخواهد کرد.

بنیامین نتانیاهو اعلام کرده است که کمتر از دو ماه دیگر به دعوت رئیس مجلس نمایندگان آمریکا به واشنگتن می‌رود تا در کنگره درباره اختلاف‌نظرهای دولت آمریکا و اسرائیل در زمینه برنامه هسته‌ای ایران صحبت کند. همزمان کاخ سفید در واكنش به اين اقدام اعلام كرد که دعوت جمهوری‌خواهان کنگره بدون هماهنگی با دولت آمریکا بوده و این کار نقض پروتکل‌های دیپلماتیک محسوب می‌شود.

پس از این تحولات بود که جان کری، وزير امور خارجه ايالات‌متحده در کنفرانس خبری با فدریکا موگرینی در پاسخ به پرسشي درباره درخواست برخی از نمایندگان آمریکایی برای افزایش تحریم‌ها علیه ایران و درخواست برای سخنرانی نتانیاهو در کنگره گفت: «درباره سفر نخست‌وزیر اسرائیل باید بگویم ما هر زمانی از صحبت نخست‌وزیر اسرائیل در آمریکا استقبال می‌کنیم. مسلما دعوت از طرف دفتر رئیس مجلس مقداری غیرمعمول است. هر کسی می‌داند موضوع ایران اذهان بسياري را مشغول كرده‌است. ما در هدف خود اختلافی نداریم. ما اختلافاتی در تاکتیک برای رسیدن به آن هدف داریم اما مصمم هستیم ایران به سلاح هسته‌ای دست نیابد.»

اين در شرايطي است كه ايران همواره اعلام كرده‌است كه به دنبال دستيابي به سلاح هسته‌اي نيست و برنامه هسته‌اي خود را تنها با اهداف صلح‌آميز دنبال مي‌كند. بيش از 50 گزارش آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم تاكيد كرده‌اند كه مدركي در دست ندارند كه بتوانند قاطعانه بگويند ايران به دنبال دستيابي به سلاح هسته‌‌اي است.

به گزارش «انتخاب» به نقل از رویترز، وزیر خارجه آمریکا تاکید کرد: «ما تلاش کردیم همکاران سابق را متقاعد کنیم اقدام یکجانبه آمریکا همیشه بهترین اقدام نیست.» کری همچنین به نقل از یکی از اعضای هیاتی از کنگره آمریکا که اخیرا به فلسطين اشغالي رفته بودند، گفت: «او از یکی از پرسنل ارشد اطلاعات اسرائیل که نمی‎خواهم نامش را بگویم پرسید تاثیر این تحریم‎ها (جدید) چه خواهد بود و این شخص پاسخ داد که مانند پرتاب کردن نارنجک روی این روند است، بنابراین ما از افراد می‎خواهیم مسوول باشند و اجازه دهند گفت‌وگوی مسوولانه درباره بهترین راه برای پیشبرد این موضوع انجام شود. ما مانند همیشه متعهد هستیم از تولید تسلیحات هسته‎ای در ایران جلوگیری کنیم.»

جن ساکی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم روز جمعه در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که واشنگتن به رغم اصرار بعضی‎ها، همچنان مخالف وضع تحریم‌های جدید، تشدید و حتی ادامه آن علیه ایران است. او افزود: «گرچه تحریم‌ها، مذاکرات را به این مرحله رسانده است، اما دولت آمریکا برخلاف تل آویو، راه رسیدن به هدف را ادامه تحریم‎ها نمی‎داند.»

تکذیب مخالفت موساد با تحریم‏های جدید

همزمان با این تحولات، شامگاه چهارشنبه خبرگزاری بلومبرگ گزارش داد که «کارمندان بلندمرتبه موساد» در تماس با این خبرگزاری گفته‌اند که تصویب تحریم‌های تازه علیه جمهوری اسلامی را درست نمی‌دانند. بلومبرگ نوشت كه کارمندان موساد هشدار داده‎اند که تشدید تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند به شکست مذاکرات هسته‌ای منتهی شود. به گزارش خبرگزاری فارس، این هشدار بر‌خلاف موضع «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی درباره مذاکرات هسته‌ای است. اما یک روز پس از انتشار گزارش بلومبرگ درباره اعلام مخالفت کارمندان بلندپایه سرویس امنیت خارجی اسرائيل (موساد) با اعمال تحریم‌های تازه آمریکا علیه ایران، موساد این خبر را تکذیب کرد. موساد روز پنج‌شنبه با صدور بیانیه‌ای درباره گزارش‌های منتشره در آمریکا نوشت: «تامیر پاردو رئیس موساد روز ۱۹ ژانویه با هیاتی از سناتورهای آمریکایی دیدار داشت. بر‌خلاف گزارش‌های منتشر شده رئیس موساد در این دیدار نگفت که تحریم‌های تازه علیه ایران را رد می‌کند.»

در این بیانیه ادعا شده است: «برخلاف این گزارش‌ها، پترو به سناتورهای آمریکایی گفته است، این تحریم‌ها بوده‌اند که ایران را مجبور به مذاکره کرده‌اند. بدون آنها، ایران حاضر به پذیرش تعهداتش نبود»

انتقاد سیاستمداران اروپایی از کنگره

از سوی دیگر روز پنج‌شنبه لوران فابیوس، وزير خارجه فرانسه، فیلیپ هاموند، وزير خارجه بريتانيا، فرانک والتر اشتاین مایر، وزير خارجه آلمان و فدریکا موگرینی، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا با انتشار مقاله‌ای از طرح جدید تندروهای آمریکا برای تشدید تحریم‎ها علیه ایران انتقاد کردند و آن را گامی به عقب خواندند. به گزارش «ایسنا» این ديپلمات‌هاي بلندپایه اروپایی در نامه‎ای خطاب به کنگره آمریکا، توقف تصویب طرح اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران در صورت به نتیجه نرسیدن مذاکرات را خواستار شدند. این مقامات در نامه خود که در سرمقاله روزنامه واشنگتن پست منتشر شده است، تاکید کردند: «باید به مذاکرات هسته‌ای شانس بیشتری داده شود.» در ادامه این نامه آمده است: «وظیفه ما این است که اطمینان حاصل کنیم بهترین شانس ممکن به مسیر دیپلماسی برای رسیدن به موفقیت داده شده است. به علاوه حفظ فشار بر ایران از طریق تحریم‎های موجود ضروری است.» اين ديپلمات‌هاي بلند‌پايه اروپايي، هشدار داده‌اند که قانون تحریم‎های جدید علیه ایران در این لحظه بیش از آنکه موضع آنها در مذاکرات را تقویت کند، موجب تضعیف‎شان خواهد شد.

مخالفت هیلاری کلینتون با تحریم جدید

همچنین هیلاری کلینتون وزیر سابق امور خارجه آمریکا و کاندیدای احتمالی ریاست جمهوری در انتخابات سال 2016 یک روز پس از آنکه باراک اوباما رئیس‌جمهور این کشور در نطق سالانه خود هشدار داد ‌تحریم‌های جدید علیه ایران را وتو خواهد کرد، گفت: «من نیز با طرح اخیر کنگره برای تحریم جدید ایران مخالفم.» کلینتون ادامه داد: «چرا ما می‌خواهیم عامل شکست مذاکرات باشیم. اگر ما به دلیل اقدامات کنگره عامل شكست مذاكرات باشيم، بنابراین ایران و دیگران دلیل کافی برای ادامه ندادن مذاکرات خواهند یافت که از نظر من یک خطای استراتژیک بسیار جدی است.»

مخالفت برژینسکی و اسکوکرافت

از سوی دیگر، نشریه هیل از مخالفت برنت اسکوکرافت و زبیگنیو برژینسکی با تصویب تحریم‎های جدید علیه ایران خبر داد. به گزارش «انتخاب»، کفه مخالفت با تصویب طرح تحریم‌‍‌های جدید علیه تهران با پیوستن دو مشاور برجسته پیشین امنیت ملی آمریکا در دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات، که سنگین‌وزن‌های امنیت ملی آمریکا هستند، سنگین‌تر شد. برنت اسکوکرافت و زبیگنیو برژینسکی، با حضور در جلسه روز چهارشنبه کمیته نیروهای مسلح سنا گفتند مخالف وضع تحریم‌های جدید علیه ایران هستند زیرا این تحریم‎ها موجب تخریب مذاکراتی خواهد شد که هدف آن محدود کردن و تحت کنترل آوردن برنامه اتمی ایران است. اسکوکرافت که در دولت‌های جمهوری‌خواه جرالد فورد و جورج بوش پدر مقام مشاور امنیت ملی را برعهده داشت، در این جلسه گفت: «باید به مذاکره‌کنندگان فرصت داد راهشان را ادامه دهند و نباید گامی برداشت که موجب تخریب مذاکرات شود و تصویب تحریم‎های جدید همین کار را انجام خواهد داد. پایان مهلت مذاکرات نزدیک است. من معتقدم که می‎توانیم استراتژی‌مان را تغییر دهیم اما نه در این مرحله از مذاکرات.»

دور تازه رایزنی‏ها در زوریخ

همزمان با این تحولات، گفت‌وگوهای هسته‏ای میان ایران و آمریکا نیز شدت بیشتری گرفته است و با گذشت کمتر از یک هفته از پایان مذاکرات هسته‎ای در ژنو، روز گذشته دور جدید گفت‌وگوهای هسته‌ای میان مذاکره‌کنندگان ایران و آمریکا به ریاست عباس عراقچی معاون حقوقي و بين‌الملل وزير امور خارجه و وندی شرمن، معاون وزير امور خارجه آمريكا در شهر زوریخ سوئیس از سر گرفته شد. در این دور از مذاکرات که تا امروز شنبه ادامه خواهد داشت بار دیگر همه موضوعات مورد اختلاف بررسی و مرور خواهد شد. مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزیر‌ امور خارجه، حمید بعیدی‌نژاد مدیرکل سیاسی و امنیت بین‌الملل وزارت امور خارجه، داوود محمد‌نیا مشاور وزیر خارجه، محمد امیری مدیر کل امور پادمان‎های سازمان انرژی اتمی و نیز پژمان رحیمیان از سازمان انرژی اتمی سایر اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی در زوریخ هستند. نمایندگی اتحادیه اروپا در این دور از گفت‌وگوها را نیز هلگا اشمید، معاون فدریکا موگرینی مسوول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا به عهده دارد.

همچنین محمد‌جواد ظریف که برای شرکت در مجمع جهانی داووس در سوئیس به‌سر می‎برد، با «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا درباره آخرین تحولات مذاکرات هسته‏ای گفت وگویی تلفنی انجام داد. به گزارش «ایرنا»، در این گفت وگوی تلفنی که به درخواست موگرینی انجام شد، طرفین درخصوص آخرین تحولات مربوط به مذاکرات هسته‎ای رایزنی‎هایی داشتند.

لغو دیدار ظریف با جان کری

قرار بود ظریف با جان کری، همتای آمریکایی خود نیز در حاشیه نشست داووس دیدار کند اما این دیدار لغو شد. پيگيري‌هاي «دنياي اقتصاد» درباره علت لغو اين ديدار تا لحظه تنظيم اين گزارش به نتيجه نرسيد اما گفته مي‌شود شركت ظريف در مراسم خاكسپاري عبدالله، پادشاه عربستان مهم‌ترين دليل لغو ديدار ظريف و كري است.

امير‌علي ابوالفتح، متخصص مسائل آمريكا و كارشناس ارشد مسائل‌ بين‌الملل درباره تحولات اخير و تشديد اختلافات ميان كنگره و كاخ سفيد به «دنیای اقتصاد» گفت: «پيش از آغاز به کار کنگره جدید نیز می‎شد پیش‌بینی کرد که با مسلط شدن جمهوری‌خواهان بر هر دو مجلس سنا و نمایندگان، اختلافات میان دو حزب اصلی آمریکا بر سر مسائل حساسی چون پرونده هسته‎ای ایران افزایش یابد.» این کارشناس ارشد مسائل آمریکا معتقد است اختلاف میان دو طرف تنها به بحث هسته‌ای ایران محدود نیست و هر آنچه به دموکرات‎ها یا جمهوری‌خواهان برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 کمک کند به عرصه جنگ و رقابت طرفین تبدیل خواهد شد. ابوالفتح در توضيح اين مسائل‌ می‎گوید: «اگر مذاکرات فعلی میان ایران و 1+5 به نتیجه برسد و توافقی میان طرفین امضا شود، از دید آمریکا، خطر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از میان می‌رود و این مساله دستاورد و موفقیت بسیار بزرگی برای دولت اوباما و دموکرات‎ها خواهد بود.» به گفته این کارشناس همان اندازه که دموکرات‎ها از توافق با ایران برای نشان دادن کارآمدی دولت اوباما استفاده می‎کنند، جمهوری‌خواهان نسبت به این مساله نگران هستند و از هر ابزاری برای جلوگیری از توافق هسته‏ای بهره خواهند برد. ابوالفتح در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در رابطه با دعوت کنگره از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژيم صهيونيستي برای سخنرانی در کنگره گفت: «دعوت از نتانیاهو یکی از ابزارهایی است که کنگره برای سنگ‌اندازی در روند مذاکرات هسته‎ای ایران به کار گرفته است و نمایندگان کنگره با دعوت از نخست‌وزیر اسرائیل بدون اطلاع کاخ سفید درواقع مغایر با پروتکل‎های دیپلماتیک عمل کردند.» او افزود: «این اقدام کنگره به نوعی دور زدن دولت و دهن‌کجی به کاخ سفید قلمداد می‎شود و به همین دليل نیز کمی پس از آن کاخ سفید اعلام کرد که اوباما با نتانیاهو دیدار نخواهد داشت.» ابوالفتح در ادامه با اشاره به اینکه تا سه، چهار سال پیش ائتلاف گسترده‎ای علیه ایران در داخل آمریکا وجود داشت و جناح‎ها چه در قالب تحریم‎ها و چه استفاده از دیگر ابزارها علیه ایران یکدست بودند، تاکید کرد: «با گذشت زمان و روی کار آمدن دولت حسن روحانی در ایران، تغییراتی را در روند مذاکرات از جانب تیم ایرانی شاهد بودیم که این مساله منجر به امضای بیانیه ژنو 3 و برخی بازرسی‎ها از تاسیسات ایران شد.» ابوالفتح با تاکید بر اینکه این روند ناشی از دیپلماسی موفق دولت روحانی است، ادامه داد: «اکنون جناح طرفدار مذاکره درون آمریکا، اروپا و حتی اسرائیل تقویت شده است و در مقابل جریان‎‏های سختگیر علیه ایران روز به روز تضعيف می‌شوند. همچنان‌که اخیرا سران اروپایی در نامه‎ای با تشدید تحریم‎ها علیه ایران مخالفت کردند.» اين کارشناس ارشد امور آمریکا افزود: «یکی از دلایل این روند، به نوع بازی و تعامل ایران در مذاکرات مربوط می‎شود زیرا ایران با سیاست‎های جدیدش این امیدواری را ایجاد کرده‌است که راه رسیدن به توافق از طریق میز مذاکره وجود دارد.»