عبده تبریزی : توافق مذاکرات هسته‌ای قیمت ارز را کاهش نمی‌دهد

پرسش کلیدی درباره ارزیابی سیاست‌های ارزی فعلی کشور توسط حسین عبده تبریزی اقتصاددان و مشاور مالی وزیر راه وشهرسازی در نشست تخصصی کمیسیون اقتصادی امید ایرانیان، پاسخ داده شد.

حسین عبده تبریزی در تشریح سیاست‌های ارزی دولت در جهت تثبیت نرخ ارز و ایجاد تعادل در بازار ارز، اظهارکرد: تثبیت نرخ ارز مخالفان و موافقانی را به همراه دارد. مخالفان معتقدند تثبیت نرخ ارز به معنی یارانه دهی به کالای خارجی است، موجب افزایش نرخ نهاده‌های وارداتی می‌شود و از طرف دیگر با تاثیر افزایشی بر قیمت کالاهای واسطه وارداتی، ‌تولید را درمنگنه قرار می‌دهد.

این کار‌شناس ارشد اقتصادی ادامه داد: طرفداران تثبیت نرخ ارز نیز معتقدند این کار به افزایش واردات و صادرات می‌انجامد و توان تولید ملی را افزایش می‌دهد.عبده تبریزی با تاکید براینکه ارز در اقتصاد نقش مبادله و معیار سنجش دارد، تصریح کرد: به همین علت نرخ ارز پیامدهایی را به همراه دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به نقش موثر آن بر صادرات و واردات، ‌تراز تجاری و تراز پرداخت‌ها، ‌ تعیین سطح عمومی قیمت‌ها و ‌تعیین قدرت رقابتی تولید کنندگان داخلی اشاره کرد.

او با اشاره به اینکه درآمدهای ارزی از فیل‌تر بانک مرکزی نمی‌گذرد، ‌بلکه از مسیر اعمال سیاست‌های دولت بر بانک مرکزی عبور می‌کند. خاطر نشان کرد: در نتیجه این رفتار مشاهده می‌شود که وقتی درآمد دولت بالاست، ‌قدرت مانور دارد، ‌ اما وقتی درآمد دولت پایین است، ‌قدرت مانور در عرصه اقتصادی ندارد. عبده افزود: به عنوان مثال می‌بینیم که در اوایل دهه ۸۰ که درآمد ارزی دولت پایین بود، ‌درآمد ارزی هم واقعی بود.

این عضو شورای عالی بورس تصریح کرد: نرخ تعادلی نرخ بهینه ارز نیست، ‌زیرا درآمدهای نفتی در آن دخیل است. از طرف دیگر انحراف معیار بازده میانگین سالانه در ۲۰ سال گذشته رقم بالایی بوده است که در تعیین نرخ ارز اثرگذاری بالایی دارد. او همچنین تاکید کرد: در اقتصاد ایران همواره طلا جانشین ارز بوده است. هر زمانی که بازار به دلار دسترسی نداشته، ‌به سراغ طلا رفته است. اما مشاهده می‌شود که محرک‌های طلا در بازار ایران به جز اونس جهانی، ‌قیمت دلار را هم شامل می‌شود.

مشاور مالی وزیر راه و راه شهرسازی در این نشست پس از بیان مشکلات نظام ارزی کشور به ارائه راهکار پرداخت و اظهار کرد: سیاست‌های تلاطم ارزی، ‌تورم داخلی را نسبت به خارجی بالا می‌برد. به همین علت باید از تبدیل ارز به وسیله پس انداز جلوگیری شود.او در ادامه به تشریح بحران‌های ارزی پرداخت و گفت: بحران‌های ارزی عوامل متعددی دارند که از جمله آن‌ها می‌توان به سیاست‌های نرخ ارز ثابت با استفاده از ذخایربانک مرکزی، ‌تبعیت سیاست‌های پولی از سیاست‌های مالی و‌کسری بودجه دولتی اشاره کرد.

عبده تبریزی با اشاره به اینکه پیامدهای بحران ارزی که در کشورهای روسیه و مکزیک اتفاق افتاد نیز شبیه پیامدهای بحران ارزی ایران بود، تصریح کرد: معاملات ارزی ایران که به شکل سفته بازی دنبال می‌شود، ‌ به علت سابقه تاریخی خوبی است که در ذهن سفته بازارن به جا مانده و از جمله آن‌های می‌توان به سودهای ۵۶ درصدی در دولت قبلی اشاره کرد.او افزود: علاوه بر آن، ‌احساس سرمایه از ضعف بانک مرکزی و تردید دولت نسبت به حمایت از سیاست‌های تعدیل نرخ و کسری شدید بودجه دولتی، ‌سفته بازی را تقویت می‌کند.

به گفته این کار‌شناس اقتصادی، متاسفانه ما در کشورمان نظام ارزی که همراه با بازیگران فراوان و شرایط رقابتی باشد نداریم.او افزود: این مساله باعث می‌شود که همیشه دولت بر این نظام سلطه داشته است. اما بهتر است که کنترل این بازار با توجه به نرخ شناور انجام شود. چراکه هم اکنون نرخ شناوری که در بازار، قیمت ارز را تعیین می‌ شود، از نرخ ثابت بانک مرکزی بهتر است.

این اقتصاددان با تاکید براینکه عواملی مثل افزایش یا کاهش جریان بازرگانی، تورم و ‌بهره نسبی عوامل اقتصادی هستند که در کنار عوامل سیاسی مثل انتخابات، ‌اقتداردولت و یا دموکرات بودن دولت بر نرخ ارز تاثیر گذار هستند.او همچنین سیاست‌های پولی، ‌ زمان دریافت مالیات و اثرات فصلی را از جمله عوامل فنی دانست که بر نرخ ارز تاثیرگذار هستند.

عبده تبریزی خاطرنشان کرد: تقویت نرخ دلار در سطح جهانی، ‌کاهش قیمت نفت، ‌دخالت دولت و بانک مرکزی، ‌گرایش‌های سفته بازی و بازده تاریخی سوداگری از جمله عوامل بنیادینی هستند که در ارزش واقعی نرخ ارز تاثیر می‌گذارند. به گفته مشاور مالی وزیر راه و شهرسازی، قیمت ارز در ایران همواره پایین‌تر از قیمت واقعی آن است زیرا هزینه مستقیم ارزش گذاری ارز پایین‌تر از ارزش بازار است. او این کاهش ارزش گذاری را عامل اصلی کاهش تولید ناخالص داخلی و کاهش اشتغال عنوان کرد.

این قتصاددان در ادامه به تشریح نظام ارزی مطلوب پرداخت و گفت: نظام ارزی نرخ ثابت ویژگی‌های تشویق تجارت به لحاظ ریسک ارزی کمتر و هزینه معاملاتی اندک، ‌ تقویت سرمایه گذاری به لحاظ کاهش صرف ریسک، ‌ ایجاد تکیه‌گاه اسمی برای سیاست پولی و اجتناب از جنگ ارزی، ‌تضعیف رقابت و اجتناب از حباب‌های سفته بازانه‌ای که در رژیم نرخ شناور شکل می‌گیرد را دارا است. او با تاکید براینکه اگر شوک‌های واقعی و مبادله به نرخ ارز وارد شوند، ‌ نرخ شناور بهتر کار می‌کند، تصریح کرد: به همین علت باید واقع بینانه به این موضوع نگاه کنیم. در حالت واقعی بازار، نرخ ارز ثابت برای اقتصادهای کوچک جوابگو است، ‌در حالی که نرخ شناوربرای اقتصادهای بزرگ مثمر ثمر است. لذا با توجه به نطام اقتصادی متوسط کشور ما باید نرخ ارز حد وسط این دو حالت باشد.

این کار‌شناس اقتصادی افزود: نظام ارزی کشور ما در شرایط فعلی به حالتی نیاز دارد که نظام ارزی شناور مدیریت شده در کنار نرخ ثابت وجود داشته باشد تا حرکت آزاد سرمایه‌ای به وجود بیاید و سیاست‌های پولی مستقل تعریف شود./اقتصاد نیوز