جهش های بورس هسته ای است؟/ عوامل رشد پایدار شاخص

مریم یعقوبی

طی ماه های اخیر کارشناسان دائما بر این نکته تأکید داشته اند که عامل اصلی افت شاخص، رکود حاکم بر فعالیت های اقتصادی و انتظاری است که در فضای عمومی در مورد نتایج مذاکرات وجود دارد.

شاید محکم ترین شاهد بر درستی این تحلیل جهش 1000 واحدی شاخص در هفته گذشته پس از انتشار اخبار مثبت در مورد مذاکرات است. این رشد پس از مدت ها بازدهی بازار را مثبت کرد و به دو درصد برای یک هفته رساند. معاملات بورس در هفته گذشته به میزان ۱۶۰ میلیارد تومان نشان دهنده این است که تا حدودی روند بازار تعدیل شده است و سرمایه گذاران نسبت به آینده آن امیدوار شده اند.

حمید فاروقی، مدیر سرمایه‌گذاری کارگزاری پارسیان در تحلیل چرایی جهش هزار واحدی شاخص پس از افزایش امیدواری ها نسبت به نتایج مذاکرات می گوید: «روند نزولی اخیر بازار سهام منجر به تخلیه هیجان فروش شده بود به طوری که قیمت سهام شرکت ها برای پایین تر از سطح فعلی فروشنده ای نداشت. از طرف دیگر رشد اخیر بازار به دلیل افزایش احتمال توافق با توجه به اظهارنظرهای مثبت و امیدوارکننده از سوی طرفین و کارشناسان سیاسی و از سوی دیگر نزدیک شدن به موعد مقرر اعلام نتایج گفت وگوهاست که این شرایط با ایجاد انتظاراتی مثبت در فعالان بازار در کنار افت قابل توجه قیمت سهام اغلب شرکت ها منجر به شکل گیری روند مثبت طی روزهای اخیر شده است».

در چنین شرایطی باید این واقعیت را پذیرفت که در صورت حصول توافق هسته ای طبیعتا ریسک سیستماتیک بازار سرمایه کاهش خواهد یافت و با بهبود چشم انداز در مقطعی کوتاه مدت پس از مذاکرات، بازار سرمایه رشد خواهد کرد.

نکته مهم تر اما میزان پایداری این روند است. تجربه نشان داده است که جهش های ناگهانی متأثر از عوامل غیر بنیادین مانند فعل و انفعالات سیاسی،به همان سرعت و میزان هم می توانند جهت معکوس را طی کنند و به سقوط تبدیل شوند.

تقریبا جمیع کارشناسان بازار سهام، قیمت شرکت‌ها را کمتر از ارزش ذاتی آنها می‌دانند، بنابراین، اگر حتی انتظارات سهامداران محقق نشود، انتظار بازگشت قیمت‌ها به سطوحی کمتر از وضعیت فعلی دور از انتظار است.

مشابه این امر را در شوک تفاهم بیانیه لوزان در فروردین ماه شاهد بودیم؛ به طوری که پیش از شروع موج خوش‌بینی، شاخص کل حول 62 هزار واحد قرار داشت و پس از آن نیز، ابهامات به وجود آمده هرچند باعث ریزش قیمت‌ها شد، اما هیچگاه سطوحی کمتر از کانال مزبور را شاهد نبودیم.

حسین عبده تبریزی، دبیرکل اسبق بورس در این باره معتقد است « چنانچه مذاکرات هسته ای به توافق برسد آثار واقعی آن در سال جاری نمایان نخواهد شد بلکه آثار انتظاری آن قابل انکار نیست. بدون اینکه اثرات توافق هسته ای در بخش واقعی اقتصاد به وجود آید، بازار سرمایه تحت تاثیر این خبر مثبتی را در پیش بگیرد. قیمت های موجود سهام بورسی به ارزش ذاتی خود نزدیک شده اند و در کلیت بازار حباب قیمتی وجود ندارد».

ورود سرمایه های خارجی به اقتصاد ایران به ویژه بازار سرمایه کشور یکی دیگر از عواملی است که انتظار می رود در صورت تحقق آن، مشکل کمبود نقدینگی در بازار تا حدودی کاهش یابد.

عبده تبریزی معقتد است: «به نظر می رسد در شرایط فعلی در مقابله با سهامداران خارجی آمادگی بیشتری وجود دارد. در بدنه بازار سرمایه افراد جوان فعال هستند و نسبت به گذشته مذاکرات خوبی بین شرکت های داخلی و خارجی در حال انجام است».

در چنین شرایطی به نظر می رسد دو اقدام به صورت همزمان برای پایدارسازی روند رو به رشد شاخص باید دنبال شود؛ منطقی کردن انتظارات سهامداران از توافق هسته ای و دیگری افزایش استفاده از ظرفیت های فعلی بازار سرمایه.

یکی از مسائلی که در حال حاضر به عدم اقبال صاحبان نقدینگی به بورس دامن می زند، جو روانی منفی نسبت به این بازار است. طی یکی دو سال اخیر خصوصا ماه های گذشته به علتقطع حمایت های غیرکارشناسی از بازار و توقف تنفس مصنوعی به بورس، اینبازار شرایط واقعی خود را بازیافتهو تبدیل بهآئینه بازتاب دهنده شرایط اقتصادیکشور شده است.

همین مسئله بازدهی سهام را کاهش و گاه منفی کرده است. طبیعی است که صاحبان سرمایه خصوصا سرمایه های خرد در چنین شرایطی از حضور در بازار استقبالی نمی کنند. از این رو شاید مهم ترین اقدام در راستای بازگرداندن این سرمایه های به بورس، ایجاد اعتماد نسبت به شرایط اقتصاد کشور است.