از دنده معکوس ایران خودرویی‌ها تا چتر سوراخ بخش‌خصوصی/ خواب خرگوشی شورای رقابت برای شفافیت ادامه دارد
مطابق با ماده 133 قانون تجارت "مدیران و مدیرعامل نمی‌توانند معاملاتی نظیر معاملات شرکت که متضمن رقابت با عملیات شرکت باشد انجام دهند؛ هر مدیری که از‌مقررات این ماده تخلف کند و تخلف او موجب ضرر شرکت گردد مسئول جبران آن خواهد بود. منظور از ضرر در این ماده اعم است از ورود خسارت یا تقویت منفعت."
از طرف دیگر در ماده 129 قانون تجارت آمده است " اعضاءهيات مديره ومديرعامل شركت وهمچنين موسسات و شركت هائي كه اعضاي هيات مديره و يا مديرعامل شركت شريك يا عضوهيات مديره يا مديرعامل آنها باشند نمي توانند بدون اجازه هيات مديره در معاملاتي كه با شركت يا به حساب شركت مي شود بطورمستقيم ياغيرمستقيم طرف معامله واقع و يا سهيم شوند و درصورت اجازه نيزهيات مديره مكلف است بازرس شركت را ازمعامله اي كه اجازه آن داده شده بلافاصله مطلع نمايد وگزارش آن رابه اولين مجمع عمومي عادي صاحبان سهام بدهد و بازرس نيزمكلف است ضمن گزارش خاصي حاوي جزئيات معامله نظرخود را درباره چنين معامله اي به همان مجمع تقديم كند.عضوهيات مديره يا مديرعامل ذينفع درمعامله در جلسه هيئت مديره و نيز در مجمع عمومي عادي هنگام اخذ تصميم نسبت به معامله مذكورحق راي نخواهدداشت. "
درخواست سهامداران برای حسابرسی ویژه
در همین راستا مطابق با ماده 276 قانون تجارت قریب به 20 درصد از سهامداران در مجمع عادی سالیانه منتهی به پایان اسفند ماه 96 نامه‌ای را به هیات رییسه مجمع ایران خودرو قرائت کردند که بر اساس آن افشای معاملات با اشخاص وابسته و در عین حال حسابرسی ویژه صورت‌های مالی را خواستار شده بودند.
خودزنی شورای رقابت
به تازگی نیز رضا شیوا، رئیس شورای رقابت از شاپور محمدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران‌خودرو خواسته بود که از برگزاری مجمع فوق العاده 28مرداد‌ماه ایران‌خودرو جلوگیری شود تا موضوع احتمال ایجاد انحصار شرکت کروز در بازار بررسی شود.
اما گویا شورای رقابت در خواب خرگوشی می برد چرا که طبق قانون شورای رقابت، این شورا نمی تواند در مهلت زمانی یک هفته‌ای اقدام به لغو این مجمع کنند بنابراین مجمع گروه ایران خودرو حتی با حضور تعداد کمی از سهامداران تشکیل و انتخابات هیات مدیره برگزار خواهد شد.
نکته قابل تامل در این زمینه حضور شرکتی مهم‌تر از قطعه سازی کروز در بین فهرست 16 نفری سهامداران عمده گروه ایران خودرو بوده که امکان دادوستد ضربدری سهام را نه تنها زنده می‌کند بلکه از طریق این شرکت زیر مجموعه، می توان در راس تصمیم‌گیری‌ها حضور داشت.
بدون شک انتقاد برخی سهامداران از حضور گروه قطعه سازی کروز در ترکیب هیات مدیره گروه ایران خودرو می تواند بر حضور سرمایه گذاری سمند و نگارنصر نیز در این ترکیب دلالت کند اما نهادهایی همچون شورای رقابت، قسم حضرت عباس را نمی‌بینند و تنها به دم خروس متوصل شده‌اند.
کوتوله های ماشین سوار در پای غول خودرو
شورای رقابت گویا تاکنون زیرمجموعه های سرمایه گذاری سمند که متشکل از ايران خودرو، بانك‌پارسيان، قطعات اتومبيل ايران، مهركام‌پارس، محورسازان ايران‌خودرو، نهادهاي مالي بورس اوراق بهادار و ليزينگ خودرو غدير می شوند را به نظاره ننشسته و تنها ذره‌بین خود را به سرلیست این گروه خودروسازی انداخته است.
قدر مسلم شورای رقابت باید در راستای مبارزه با انحصارگرایی گام بردارد اما این بار اصل قضیه رقابت‌پذیری قربانی سیاست‌های حاشیه‌ای شده و این مسیر به جاده فرعی فرو رفته است؛ این شورا با محوریت مبارزه با افزایش مالکیت بنگاه‌ها گام در میدانی گذاشته که موضوعات وخیم‌تری نظیر سیاست‌‌گذاری و مدیریت یک بنگاه از دل زیرمجموعه بنگاه دیگر به نوعی عملکرد ضد رقابتی انجامیده که گویا از قلم شیوای شورای رقابت جا مانده است.
بر اساس این گزارش، در این مدت در بین سهامداران عمده ایران خودرو ظهور گروه قطعه سازی کروز و خرید 18درصد از سهام گروه ایران خودرو بر خلاف قانون نبوده چرا که خریداری سهم از نظر قانونی مشکلی در بر نداشته است.
بازی گروه کروز و دنده معکوس ایران خودرویی ها
با این حال، برخی برآوردها نشان می‌دهد شرکت قطعه سازی کروز احتمالا در روز 28مرداد و در پایان مجمع عادی به‌طور فوق العاده ایران‌خودرو دست‌کم صاحب 2کرسی از 5 صندلی هیأت مدیره ایران‌خودرو شود و حالاپرسش اصلی آن است که صندلی سوم هیأت مدیره ایران‌خودرو به دست کروز خواهد افتاد یا اهالی طرفدار ایران‌خودرو مانند سمند و نگارنصر آنرا صاحب می شوند؟
با وجود اینکه شرکت کروز در مقابل ایدرو و صندوق بازنشستگی کشوری یک شرکت خصوصی تلقی می‌شود اما برخی قطعه‌سازان بخش خصوصی با مالکیت و حضور کروز در هیأت مدیره ایران‌خودرو مخالفند در این میان نظر شورای رقابت هم تا حد زیادی با آنها همسو است زیرا شورای رقابت به‌دلیل ساختار مالکیت عمودی، با حضور کروز در هیأت مدیره و ترکیب سهامداری ایران‌خودرو مخالفت کرده است.
البته شنیده‌ها حاکی از آن است که انحصارگرایی ایران‌خودرویی‌ها چندان بی‌ربط به احتکار خودرو در انبارها نبوده زیرا با تغییر تفکر مدیریتی یک غول بی شاخ و دم ، احیانا بسیاری از سیاست‌های کلان این مجموعه نیز دستخوش تغییر می‌شود.
در چنین برهه‌ای اگر ترکیب چینش صندلی‌های هیات مدیره بزرگ‌ترین خودروساز کشور با تغییری مواجه شود شاید انقلاب خودروسازی در کشور رقم بخورد زیرا تغییر رویه و منش در این بنگاه تولیدی که در دهه 60 گرفتار شده ضروری است .
تفکر احتکار در جاده مخصوص
تفکر احتکار و بستن درب کارخانه به منظور افزایش قیمت محصولات کماکان در صدر بیزینس پلن این مدیران قرار دارد اما اگر سیستم و تفکر مدیریتی با چرخش در این بنگاه رو به رو شود احتکار خودروسازان برای تمام مردم علنی می‌شود.
شورای رقابت در نشست شصت و سوم خود که در فروردین سال 90 برای بررسی وضع سهام و ترکیب هیات مدیره شرکت های ایران خودرو، سایپا و رنا برگزار شد با رای موافق اکثر اعضا تصویب کرد از آنجا که این 3 شرکت در گروه یک فعالیت های اقتصادی بر اساس ماده 2 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی قرار دارند و بر اساس بند الف ماده 3 این قانون، مالکیت سرمایه گذاری و مدیریت برای دولت در این دسته از بنگاه های اقتصادی به هر نحو و میزان ممنون است؛ همچنین به استناد مورد 6 بند ط ماده 45 این قانون ، تملک سرمایه و سهام شرکت ها به صورتی که به اختلال در رقابت منجر شود، ممنوع است.
نکته جالب‌تر آنجاست که در بند 2 این مصوبه آمده که با استناد به مواد 46 و 47 قانون که مقرر می دارد در متن ماده 46 هیچ یک از مدیران یا سایر کارکنان شرکت یا بنگاه مجاز نیستند تا با هدف ایجاد محدودیت یا اخلال در رقابت در یک یا چند بازار به طور همزمان متصدی سمتی در شرکت یا بنگاهی مرتبط یا دارای فعالیت مشابه باشند و در صدر متن ماده 47 نیز تاکید شده که هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نباید سرمایه یا سهام شرکت ها یا بنگاه های دیگر به به نحوی تملک کند که موجب اخلال در رقابت در یک یا چند بازار شود.
هر چند رئیس شورای رقابت و مدیر عامل گروه ایران خودرو تاکنون پاسخی درخصوص پشت پرده مبهم این مجمع نداده و روزه سکوت گرفته اند اما شاید با تصمیم سلبی در وقت اضافه یا حتی با حکم قضایی به توان مانع برگزاری رسمی این مجمع شد.
آن چه مسلم است تاکنون زور شورای رقابت به گروه قطعه سازی کروز نچربیده و این شرکت تامین کننده قطعات و لوازم یدکی با قدرت بر سر حرف خود ایستاده و از موضع شرکت کوتاه نمی‌آید.
