تقسیم ابزارهای مالی به دوبخش نقد و مشتقه

وی توضیح داد: قرارداد آتی سکه برای فعالان بازار سرمایه ما شناخته شده است؛ همچنین قرار داد آتی زعفران در بورس کالا یا قرار داد آتی تک سهم از جمله قراردادهای آتی هستند که روی ابزارهای مالی قابل لمس استفاده می‌شوند؛ اما برخی قراردادهای آتی در جهان روی مجموعه ای از متغیرها و شاخص‌ها مثل نرخ بهره یا آتی شاخص معامله می‌شوند؛ لذا در ایران زمانی که بحث آتی شاخص مطرح می‌شد به این نتیجه رسیدند که برای عملیاتی کردن آن باید برخی الزامات فقهی اعمال شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، یکی از مهمترین الزامات را در این قراردادها قابلیت تحویل دانست و گفت: از آنجا که شاخص یک مفهوم انتزاعی است و قابلیت تحویل ندارد، باید در ایران معادل‌سازی می‌شد تا بازدهی آن مانند بازدهی شاخص در نظر گرفته و روی این سبد معامله شود.

پیمانی با بیان اینکه سبد آتی سهام کشور از نظر کارکردی هیچ تفاوتی با کارکردهای این آتی در دیگر مناطق جهان ندارد، افزود: کارکردهای قرارداد آتی بسیار زیاد بوده و یکی از مهمترین کارکردهای آن مدیریت ریسک است.

وی ادامه داد: فرض کنیم شما سهامی را شناسایی کرده‌اید که زیر ارزش قیمت‌گذاری شده و قصد دارید آن سهام را خریداری کنید ولی از یک جهت نگرانی دارید که مبادا زمان خرید علیرغم اینکه پیش‌بینی شما درست بوده، به خاطر کاهش و افت کلی بازار دچار زیان شوید.

پیمانی توضیح داد: بنابراین آتی "سبد سهام" در کشور ما که معادل آن در کشورهای دیگر آتی "شاخص" است این امکان را به شما می‌دهد که از فرصت شناسایی شده استفاده کنید و سهام زیر ارزش را خریداری کنید و در صورتی که پیش‌بینی‌های شما درست بود بازدهی کسب کنید بدون آنکه با ریسک کلی یا ریسک افت بازار مواجه باشید.

وی افزود: یکی دیگر از کارکردهای آتی این است که سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از آتی به جای روند تک سهم یا یک پورتفوی محدود از سهام، روی روند کلی بازار پیش‌بینی و سرمایه‌گذاری کنند.

پیمانی در پاسخ به این سوال که آیا کد سهامداری یا کد آتی کالا در قراردادهای آتی سبد سهام قابل استفاده است یا خبر گفت: از آنجا که آتی سبد سهام در بورس تهران معامله می‌شود و نه در بورس کالا، ربطی به کدهای آتی سکه یا زعفران ندارد و سهامداران می‌توانند با کد سهامداری معمولی معاملات خود را انجام دهند؛ البته این معاملات به صورت آنلاین انجام می‌شود.

وی توضیح داد: از آنجا که فقط یک شرکت برخط تاکنون درخواست راه اندازی قرار داد آتی سهام را مطرح کرده و سیستم‌های آن کنترل شده و مورد تایید قرار گرفته است، فقط از کارگزاری‌هایی می‌توان استفاده کرد که از آن سیستم بر خط استفاده می‌کنند و در حال حاضر سایر کارگزاری‌ها نمی‌توانند استفاده کنند.

عضو هیات مدیره شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، همچنین به موضوع مارجین یا ودیعه در قراردادهای آتی سبد سهام اشاره کرد و گفت : در این قراردادها هم مثل قرار دادهای آتی سکه، زعفران و تک سهم از مشتری‌ها ودیعه گرفته می‌شود و در آخر معاملات روزانه هنگام سازی می‌شود تا در صورتی که در سود و زیان باشند، پول جابه جا شود.

به گفته پیمانی، مارجینی هم که فعلا از مشتریان دریافت می‌شود، تقریبا دارای اهرم 5 در سرمایه‌گذاری است (20 درصد). به عبارت دیگر با یک پنجم پول می‌توان موقعیتی گرفت که دارای اهرم 5 باشد.