صادرات طلای سیاه در سال 98/ نگاه خوش‌بینانه بودجه به صادرات نفتی/ عدم هوشیاری دولت در فروش نفت زمینه‌ساز ورود فرادولتی‌ها

به گزارش بورس نیوز، سال هاست که طبق اظهارنظرهای دکترین اقتصادی، اقتصاد تک محصولی مورد نقد قرار گرفته و ناکار آمدی آن بر همگان ثابت شده اما سیاست های اقتصاد تک محصولی همچنان در ایران رواج دارد.

وابستگی بودجه کشور به درآمدهای نفتی تاکنون عوارضی از جمله فساد را به همراه داشته که باتوجه به وجود عواملی همچون تحریم‌ها می توان حدس زد که عوارض ناشی از این نوع فساد در سال آینده نیز گریبانگیر اقتصاد کشور خواهد بود اما برخی از اعداد و ارقام قید شده در بودجه 98 از جمله افزایش 43 درصدی سقف منابع صادرات نفتی در سال آینده نسبت به سال جاری تعجب همگان را برانگیخته زیرا باوجود تحریم‌ها صادرات طلای سیاه با مشکلاتی روبه رو است.

در این خصوص بورس نیوز میزگردی با حضور هدایت الله خادمی عضو کمیسسون انرژی مجلس و محمود جامساز اقتصاددان برگزار کرده است که مشروح آن را در ذیل می خوانید.

آیا افزایش سقف منابع  صادرات نفتی در سال آینده امکان پذیر خواهد بود؟

خادمی: براساس بودجه سال آینده باید روزانه حدود 1 میلیون و 500 هزار بشکه نفت با نرخ 54 دلار برای هربشکه نفت در نظرگرفته شده است.

تحقق این میزان صادرات نفتی در سال آینده به شرایط پیش‌روی کشور بستگی دارد و باتوجه به اعمال تحریم ها، رفتارهای آمریکا و خریداران سنتی نفت ایران در مقابل صادرات نفت به دیگر کشورها در این زمینه تاثیر گذار خواهد بود اما مدیریت داخلی در میزان صادرات نفت به دیگر کشورها نیز موثر بوده و براساس شرایط فعلی صادرات 1 میلیون و 500 هزار بشکه ای این محصول بسیار سخت به نظر می‌رسد.

آمریکا و متحدانش در تلاش برای به صفر رساندن میزان صادرات نفتی ایران هستند به همین دلیل به خریداران سنتی این محصول نیز فشار‌هایی را اعمال می‌کنند بنابراین میزان صادرات نفتی در چندماه اخیر نیز روندنزولی را در پیش گرفته اما شاخص تعیین شده ای برای پیش بینی وضعیت صادرات این محصول در آینده وجود ندارد و موضوعات سیاسی نیز در این زمینه نقش مهمی ایفا می کنند.

میزان صادرات نفتی کشور در سال‌های آینده بستگی به رفتار کشورهای متخاصم دارد اما باید ببینیم که ایا این کشورها فرصت دریافت مجوز را خرید نفت را به خریداران خواهند داد یا خیر.

جامساز، افزایش 43 درصدی سقف منابع صادرات نفتی در سال آینده نسبت به سال جاری کمی خوش بینانه به نظر می رسد چون براساس لایحه بودجه صادرات نفتی کشور در سال آینده 1 میلیون و 500 هزار بشکه خواهد بود در حالی که قبل از توافق برجام تولید نفت کشور حدود 800 هزار بشکه بود اما اکنون با توجه به اعمال تحریم ها فروش نفت ایران نیز با مشکلات زیادی بیشتری مواجه خواهد شد.

 آمریکا قصد به صفر رساندن صادرات نفت ایران را دارد و در این زمینه اقداماتی را نیز انجام داده و به 8 کشور 6 ماه فرصت خرید نفت از ایران را داده که پس از آن امکان اینکه بتوانند 1.3 خرید کنند وجود دارد البته پالایشگاه‌های آن ها باید برای نفت‌های غیر از ایران سازگار شوند که این امر نیاز به گذر زمان است.

دریافت وجوه حاصل از فروش نفت یکی دیگر از مشکلات ایران در زمینه صادرات نفتی محسوب می شود زیرا  این امر ورود ارز به کشور را با مشکلاتی مواجه می کند و بانک‌های بین‌المللی از ترس آمریکا مبادلاتی با ایران نخواهند داشت و اروپا نیز با وجود اینکه بارها حمایت خود را از ایران را اعلام کرده اما هنوز اقدامی در این زمینه انجام نداده است.

از سویی دیگر پیشنهاد اتحادیه اروپا در خصوص تصویب FATF و CFT در ایران هنوز به نتیجه نرسیده که این امر عاملی برای منصرف شدن اروپا از تصمیم خود در خصوص همکاری با ایران محسوب می‌شود.

سازوکار موسوم به FTB (اقدام برای یک هدف ویژه) نیز هنوز به نتیجه نرسیده و هیچ کشوری برای راه اندازی و استقرار صندوقی برای ورود درآمدهای نفتی و خرید نفت از ایران دیگر اقدامات لازم را انجام نداده است.

خادمی: قیمت نفت در بودجه عربستان 80 دلار پیش بینی شده که این امر افزایش قیمت نفت ایران را به همراه خواهد داشت که به تبع آن میزان صادرات این محصول با کاهش مواجه خواهد شد.

در حال حاضر روزانه  3 میلیون و 900هزار بشکه نفت در کشور تولید می شود که از میزان حدود 2 میلیون بشکه در داخل کشور مصرف و مابقی آن به دیگر کشورها صادر خواهد شد اما کاهش میزان صادرات نفت در سال آینده به صورت تکلیفی خواهد بود زیرا به دلیل اعمال تحریم ها دیگر کشورها تمایلی به خرید نفت از ایران نخواهند داشت که در نتیجه میزان تولید کشور نیز کاهش خواهد یافت.

جامساز، براساس لایحه بودجه قیمت 57 دلار برای فروش نفت ایران در نظر گرفته شده که در حال حاضر بیشتر از قیمت‌های جهانی محسوب می شود اما باتوجه به اینکه آمریکا سعی دارد که قیمت نفت ایران را پایین نگه دارد پس امیدی به افزایش قیمت نفت و جبران کمبودهای صادراتی ایران درآینده وجود ندارد.

مشکل کمبود ارز در کشور نیز مدیریت شناور دولت را در مورد ارز به چالش می کشد زیرا کاهش قیمت دلار زمانی امکان‌پذیر خواهد بود که دولت درآمدهای خود را تزریق کند اما در غیراینصورت قیمت ارز نیز افزایش خواهد یافت که به تبع آن شاهد کاهش ارزش پول ملی و قدرت خرید مردم خواهیم بود که در سطح بین الملل نیز تبعاتی همچون اختلال در سیاست‌های منطقه‌ای ایران را نیز به همراه خواهد داشت . 

آیا عرضه نفت در بورش انرژی راهکار موثری در زمینه جبران کاهش درآمدهای نفتی کشور محسوب می شود؟

در صورت عدم وجود این مقررات خود دولت نیز می توانست نفت را به فروش برساند بنابراین برای صادرات نفت باید شاخصه‌هایی همچون کشور خریدار و چگونگی صادرات این محصول مشخص باشند.

دولت باید در این زمینه بسیار هوشیار باشد زیرا عوامل بسیار هوشمند فرادولتی می توانند این محصول را صادر و مبلغ هنگفتی را دریافت کنند که دراینصورت شاهد تکرار تجربه‌های تلخ گذشته در خصوص خرید نفت توسط بخش خصوصی وابسته به رانت‌های دولتی خواهیم بود.

کدام درآمدها بهترین جایگزین برای درآمدهای نفتی محسوب می شوند؟

جامساز، درآمدهای مالیاتی و گردشگری بهترین جایگزین برای درآمدهای نفتی محسوب می شوند البته زیرساخت‌های لازم برای پذیرش گردشگر در کشور باید فراهم شود و محدودیت‌های موجود در این زمینه نیز باید برطرف شوند.

تاکنون در راستای اصلاح نظام مالیاتی کشور اقداماتی انجام نشده و  طیف مودیان مالیاتی نیز توسعه نیافته و همچنان مالیات‌دهندگان طیف آسیب پذیر هستند و شرکت های بزرگ فرادولتی مالیات پرداخت نمی کنند یا معاف از مالیات هستند لذا دولت باید سیاستی در خصوص ایجاد تغییرات بنیادین در نظام مالیاتی در نظر گیرد که به تبع آن مالیات بخش خصوصی نیز کاهش یابد.

خادمی، به دلیل معضلات ناشی از درآمدهای نفتی بودجه سال آینده 27 درصد به نفت وابسته بوده بنابراین به تبع کاهش درآمدهای نفتی توان پرداخت مالیات توسط شرکت ها نیز کاهش می یابد که این امر کاهش درآمدهای مالیاتی کشور را به همراه خواهد داشت بنابراین می توان گفت که واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی بهترین جایگزین برای کاهش درآمدهای نفتی کشور محسوب می‌شود.