چاه عمیق زیان‌دهی به‌زودی پُر نمی‌شود/ تحمیل هزینه‌های سربار خودرویی‌ها به جیب مشتریان

به گزارش بورس‌نیوز، اگرچه اهالی بازار سرمایه از مدت ها قبل چشم به راه خبر افزایش قیمت خودرو بودند؛ اما واکنش بازار به افزایش قیمت رسمی خودروها، منفی بود. 

به نظر می رسد گروه خودرویی جهت رشد نیازمند دلیل بنیادی محکمی همچون سودآور شدن شرکت ها است. به همین بهانه خبرنگار بورس‌نیوز در گفت‌وگوی مفصلی با حسن کریمی سنجری کارشناس صنعت خودرو در خصوص وضعیت خودروسازان، تاثیر افزایش قیمت خودروها بر روند سودآوری شرکت ها و نیز تحلیل روند قیمت سهم های گروه خودرو و قطعه سازی انجام داده که بخش اول این گفتگو را می خوانید.

 

 

کریمی سنجری: به رغم آنکه بخش عمده بازار خودروی کشور، در اختیار دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران خودرو است ولی این دو شرکت به دلایل متعددی زیان ده هستند. یکی از موانع سودآوری خودروسازان، بهره‌وری پایین منابع مالی، انسانی، تجهیزات و حتی دارایی‌های فیزیکی و به‌طورکلی هزینه‌های سربار بالا در این شرکت‌ها است.

به‌عنوان مثال هزینه حقوق و دستمزد در شرکت‌های خودروسازی در دنیا کمتر از 4 یا 5 درصد بهای تمام شده محصول است؛ اما درصد واقعی آن در برخی از شرکت‌ها چیزی در حدود 15درصد است حتی با وجود آنکه در صورت‌های مالی 5درصد نشان داده شود. 

این درحالی است که میانگین حقوق و دستمزد پرداختی در صنعت خودروسازی ایران از میانگین شرکت‌های خودروسازی دنیا کمتر است. در واقع علت را باید در بهره‌وری پایین نیروی کار در این شرکت‌ها جستجو کرد که تحت عنوان هزینه‌های جذب نشده مطرح می‌شود و گاهی آن را به‌عنوان هزینه‌های سربار در صورت‌های مالی معرفی می‌کنند؛ به‌عبارت بهتر به دلیل آنکه خودروسازی ایران از نظر حقوق و دستمزد در کنار سایر پارامترهای موثر در تولید نظیر هزینه‌های انرژی و لجستیک درمقایسه با کشورهای توسعه یافته از رتبه مناسبی برخوردار است جزو ۱۰ کشور دارای پتانسیل دنیا در کاهش بهای تمام شده خودرو محسوب می‌شود ولی بدلیل روش‌های نامطلوب بنگاه‌داری در کنار محدودیت سیاسی تاکنون نتوانسته بدرستی از این مزیت استراتژیک بهره ببرد.

از طرف دیگر باید بدانیم اگرچه افزایش قیمت خودرو به سودآوری خودروسازان کمک می‌کند اما در کوتاه مدت نباید انتظار تحول چشمگیر در روند سودآوری آنها داشت چراکه از یک سو چاه زیان این شرکت‌ها بسیار عمیق شده به‌طوری‌که در کوتاه مدت قابل جبران نیست و از سوی دیگر قدرت خرید مردم کاهش یافته و طبیعی است که افزایش قیمت باعث می شود تقاضای خرید بیش از گذشته کاهش یابد و این در روند تولید و سودآوری شرکتها تاثیرگذار است.

 

 

کریمی سنجری: وقتی از ظرفیت کامل منابع در یک بازه زمانی مشخص استفاده نشود هزینه بیکاری پرداخت شده به‌عنوان هزینه جذب نشده مطرح است. 

به‌عبارت ساده‌تر به مقادیر استفاده نشده از ظرفیت منابع در یک خط تولید و یا فراتر از آن در یک بنگاه اقتصادی اصطلاحا هزینه جذب نشده اطلاق می‌شود و از آنجایی‌که هزینه‌های جذب نشده در قیمت تمام شده محصول لحاظ نمی‌شود لذا هر چه این هزینه افزایش یابد سود بنگاه کاهش یافته و در موارد حاد حتی تبدیل به زیان خواهد شد. 

در حال حاضر شرکت‌های خودروسازی داخلی به‌ویژه در برخی از شرکت‌های زیر مجموعه بدلیل آنکه ظرفیت استفاده نشده زیادی در منابع انسانی و مالی و حتی تجهیزاتی خود دارند هزینه جذب نشده در این شرکتها از رقم بالایی برخوردار است. 

شرکت های خودروساز بابت دقایق کارکرد نیروی انسانی در شرکت‌های خود هزینه می‌پردازند در حالی که از ظرفیت کامل آنها استفاده نمی‌شود؛ دلیل این کم کاری یا بهره‌وری پایین نیز خیلی چیزها ممکن است باشد مانند عدم آموزش کافی نیروی کار گرفته تا تعریف نادرست یا ناکافی کار تخصیص یافته به نیروی انسانی و مهم‌تر از همه تراکم نیروی انسانی در شرکت‌های خودروساز به‌ویژه در زمان‌های رکود تولید مثل الان.

در دنیا شرکت‌های تولیدی بر اساس کارسنجی‌های استاندارد نیرو جذب می‌کنند و اگر یک شرکت بخشی از بازارهای خود را از دست دهد به همان میزان به تعدیل نیرو و منابع خود می‌پردازد درحالی‌که شرکت‌های خودروساز داخلی بدلیل ماهیت دولتی خود هیچگاه قادر به تعدیل نیرو نبوده‌اند. 

در تحریم قبلی شرکت پژو مجبور شد چندین هزار نیروی استخدام شده برای تولید سی‌کی‌دی‌های بازار ایران را تعدیل کند در حالی که ایران خودرو اجازه تعدیل نیرو را نداشت و حقوق و دستمزد پرسنل خود را تمام و کمال مانند روزهای پرکاری پرداخت کرد و همین موضوع در بهره‌وری سایر منابع به‌ویژه منابع مالی هم وجود دارد. 

به‌عنوان مثال در کنار ساعت‌های بیکاری نیروی انسانی و توقفات تولید، سرعت پایین گردش کالا و سرمایه همگی از جمله هزینه‌هایی هستند که به‌نوعی در ردیف سربار جذب نشده شرکت‌های خودروسازی لحاظ می‌گردند و هیچ‌گاه در بهای تمام شده کالا محاسبه نمی‌شوند در حالیکه واقعا این هزینه‌ها برای تولید یک محصول پرداخت شده است. در نتیجه این هزینه‌ها در قالب زیان انباشته شرکت‌ها خود را نمایان می‌سازند.

 

 

کریمی سنجری: کمبود قطعات در هر شرایطی، روند تولید را مختل خواهد کرد و واقعیت این است که تحریم‌ها در این دوره بسیار سختگیرانه‌تر از دوره تحریم‌های قبلی اعمال می‌شود. 

به دلیل نقش پررنگ آمریکا در اقتصاد جهانی و نیز حساسیت دولت آمریکا بر تحریم‌های این دوره، بسیاری از بانک‌ها و شرکت‌های بین‌المللی حاضر به همکاری با شرکت‌های ایرانی نیستند.

ولی نکته حائز اهمیت این است که شرکت‌های خودروساز تجربیات خوبی در عبور از تله تحریم دارند اگر چه دور زدن تحریم‌ها با افزایش هزینه تامین همراه است، بنابراین چنانچه با افزایش قیمت خودرو، جریان نقدینگی در شرکت‌های خودروساز بهبود پیدا کند و خودروسازان انگیزه و توان مالی بیشتری جهت تحمل هزینه‌های بالاتر داشته باشند؛ قطعا روند تامین قطعات وارداتی تسهیل خواهد شد.

"پایان بخش اول"