تصمیمات یک شبه عامل بی‌نظمی در روند عرضه محصولات پترویی/ تعاونی‌ها نیازمند ایجاد سازوکارهای لازم

در حال حاضر حتی باوجود بازگشت ثبات به بازار محصولات پتروشیمی بازهم برخی از تولیدکنندگان همچنان در زمینه تامین محصولات پتروشیمی با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند.

در این خصوص میزگردی با حضور عبدالرسول دشتی کارشناس پتروشیمی، مهران جورابلو کارشناس تعاون، منصور لیاقت مهر کارشناس صنعت پتروشیمی در بورس نیوز برگزار شد که مشروح آن را در ذیل می خوانید.

باتوجه به شرایط فعلی اقتصاد کشور وضعیت عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا را چطور ارزیابی می کنید؟

دشتی: استفاده از خدمات بورس کالا در جهت تامین نیاز داخلی یکی از بهترین راهکارها محسوب می شود .

در سال های قبل از تاسیس بورس کالا تولیدکنندگان باید ابتدا نیاز بازار داخلی را تامین می کردند تا از این طریق بتوانند مجوز صادرات به دیگر کشورها را از طریق نهادهای مربوطه دریافت کنند .

حمایت از بورس کالا برای عرضه محصولات پتروشیمی امری ضروری به نظر می رسد زیرا نتایج مثبتی را درآینده به همراه خواهد داشت اما عرضه محصولات با حجم زیاد عمده ترین مشکل فعلی بورس کالا محسوب می شود زیرا تولیدکنندگان کوچک قدرت زیادی ندارند بنابراین شرکت ها و افرادی که قدرت مالی زیادی دارند کل محصول را خریداری می کنند و سپس با قیمت بالاتر در اختیار تولیدکنندگان خرد قرار می دهند که ایجاد تعاونی ها یا ارائه کمک های مالی راهکاری برای رفع این مشکل محسوب می شود.

اگر شرایطی ایجاد شود که تولیدکنندگان بتوانند محصولات را به میزان کمتر و به طور مستقیم از بورس کالا دریافت کنند بسیاری از مشکلات مربوط به کمبود محصولات پتروشیمی نیز برطرف خواهند شد.

جورابلو: تعاونی های پتروشیمی به چند دسته تعاونی های تولیدکننده و توزیع کننده محصولات، تعاونی های خدمات پتروشیمی و تعاونی‌های دانش‌بنیان تقسیم‌بندی می‌شوند .

تعاونی‌های سهامی عام نیز نوع جدیدی از شرکت‌های تعاونی محسوب می شوند که در راستای تکمیل فرآیند عملیات صنایع پتروشیمی تشکیل شده اند و هزینه تولید، توزیع و خدمات تعاونی‌های پتروشیمی نیز نسبت به بخش خصوصی و دولتی بسیار کمتر است.

ورود تعاونی ها به صنعت پتروشیمی موجبات تجمیع سرمایه های خرد در این صنعت و کاهش خطر سرمایه گذاری را به همراه دارد.

ایجاد تعاونی های پتروشیمی عاملی برای جذب نقدینگی و هدایت آن در راستای توسعه صنایع بالادستی و پایین دستی این صنعت نیز محسوب می شود و ازسویی دیگر زمینه ای برای ایجاد وگسترش فرهنگ تعاون بین فعالان صنعت پتروشیمی نیز فراهم می شود.

ایفای نقش تعاونی ها در صنعت پتروشیمی زمینه ای را برای ایجاد اتحادیه های مختلف درآینده را نیز فراهم می کند.

کارشناس صنعت پتروشیمی: در حدود 5 سال اخیر صادرات محصولات پلیمری از طریق بورس انجام نمی شود بلکه عرضه این محصولات صرفا در داخل کشور انجام می شود که در زمینه تامین نیاز داخلی نیز با مشکلاتی ماوجه خواهیم بود.

وزیر سابق صمت مخالف عرضه محصولات در بورس بودند و اقدامات متعددی را در خصوص خروج محصولات پتروشیمی از بورس انجام دادند.

تاکنون فروش آمونیاک و سایرفرآورده های پتروشیمی شیراز از طریق بورس انجام می شد اما وز گذشته ویکی پلاس خبری را در خصوص فروش این محصولات در خارج از بورس منتشر کرد که این تصمیمات یک شبه عاملی برای ایجاد بی نظمی در روند عرضه محصولات محسوب می شود.

در دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد اجباری در خصوص عرضه محصولات پتروشیمی در بورس ایجاد شد که این امر موجبات ایجاد شفافیت در این صنعت را به همراه داشت.

علاوه بر عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا باید صادرات این محصولات نیز از طریق این بازار انجام شود.

رانت یکی از مشکلات موجود در زمینه عرضه وخرید و فروش محصولات پتروشیمی محسوب می‌شود که عرضه این محصولات در بورس عاملی برای رفع مشکلات ناشی از رانت در این صنعت محسوب می شود.

قوانین مربوط به عرضه محصولات در بورس کالا زمینه ای برای حمایت از منافع خریدار فراهم نمی‌کند.

جلسات متعددی برای تعیین میزان حداقل عرضه محصولات باتوجه به نیز صنایع پایین دستی برگزار می شود که بازهم این میزان تعیین شده را رعایت نمی‌کنند و کنترلی در این زمینه انجام نمی‌شود.

باتوجه به شرایط تورمی موجود در کشور هرچه قیمت محصولات مناسب تر باشد تولیدکنندگان صنایع پایین دستی راحت تر می توانند نیاز خود را برطرف کنند اما گاهی عرضه با قیمت‌های جهانی با ارز سامانه سنا قیمت گذاری می شود و به همین دلیل برخی از شرکت های پتروشیمی برای عدم معامله کالا در معاملات میزان عرضه را تغییر می دهند بعنوان مثال MFA6 را زیاد عرضه می کنند چون قیمت این محصول بالاست .

قوانینی برای سختگیری نسبت به عرضه کنندگان در راستای حمایت از خریداران وجود ندارد.

کالایی تولید می شود اما آن را به راحتی در موعد تعیین شده تحویل نمی دهند که براساس قوانین بورس می توان شکایت کرد اما تاکنون هیچ یک از شکایات انجام شده به دلیل فرآیندهای پیچیده اداری به نتیجه نرسیده است.

قواعد مربوط به عرضه محصولات در بورس کالا بخصوص از لحاظ تضامینی که از عرضه‌کنندگان دریافت می‌کنند دارای مشکلاتی بسیاری است.

وضعیت عرضه محصولات در بورس کالا راضی کننده نیست و از سویی دیگر عرضه محصولات پتروشیمی در خارج از این بازار نیز امری خطرناک محسوب می شود زیرا موجبات کمرنگ شدن شفافیت و به تبع آن ایجاد فساد را فراهم می کند.

آیا تعاونی هایی که در عرضه پتروشیمی فعالیت می کنند تاکنون در زمینه رفع نیازهای داخلی موفق بوده اند؟

دشتی: ایجاد شرکت های تعاونی بهترین راهکار برای کمک به صنایع بومی محسوب می‌شود زیرا از این طریق نیاز پروژه ها تامین و از سویی دیگر زمینه‌ای برای اشتغالزایی و توسعه مناطق نیز ایجاد می‌شود .

لیاقت مهر: معاملات محصولات پتروشیمی در داخل و خارج کشور انجام می شود که این امر مشکلاتی را برای شرکت های تعاونی ایجاد خواهد کرد بنابراین باید سازوکاری برای فعالیت این شرکت ها در صنعت پتروشیمی فراهم شود.

باتوجه به شرایط فعلی به نظر می رسد که تعاونی ها نمی توانند در عرصه پتروشیمی موفق عمل کنند.

به دلیل تغییر قیمت محصولات پتروشیمی باتوجه به نرخ خوراک آن ها و نیز صادرات محصولات براساس قیمت های جهانی به نظر می رسد که تعاونی ها توانایی لازم در زمینه عرضه محصولات پتروشیمی را نخواهند داشت.

آینده تعاونی های پتروشیمی کشور را چطور ارزیابی می کنید؟

دشتی: ورود و ایفای نقش پررنگ تر تعاونی ها در عرصه پتروشیمی نیازمند همکاری بین وزارت صمت و و وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی بوده زیرا در اینصورت بسیاری از مشکلات صنعت پتروشیمی بخصوص صنایع پایین دستی با سهولت بیشتری برطرف خواهند شد.

جورابلو: ازطریق آموزش و ترویج فرهنگ تعاون در میان صنعتگران و کارشناسان حوزه پتروشیمی می توان زمینه ای را برای تشکیل تعاونی های بیشتر در کشور فراهم نمود که این امر به دلیل بهره مندی از خرد جمعی و همچنین رعایت اصول تعاون موجبات ایجاد هماهنگی فعالیت‌های اقتصادی با فطرت انسانی را فراهم می کند.

تعاونی های پتروشیمی تاکنون در بورس کالا فعال نبوده‌اند اما اتحادیه‌ها و تعاونی‌های پتروشیمی شامل مجموعه ای از خریداران هستند که این شرکت ها وظیفه تامین نیاز آن ها از طریق بورس کالا را برعهده دارند.

به طور معمول شرکت های پتروشیمی،خصوصی خودمختار هستند یا به صورت هلدینگی فعالیت می کنند و عرضه‌ها را در قالب هلدینگ انجام می دهند و تعاونی ای برای فروش محصولات وجود ندارد.

همچنین لازم به ذکر است که احمد صفری عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بورس‌نیوز در خصوص وضعیت عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا گفت: اطلاعات خاصی در این خصوص نداریم.