آموزش و ماندگاری سهامداران

این بازدهی‌ها در بازه‌های زمانی بلندمدت به‌صورت قطعی و در بازه زمانی کوتاه‌مدت بار‌ها در داخل و خارج از کشور تایید و تکرار شده است. به عنوان مثال بورس تهران در ۶ ماه نخست سال ۱۳۹۸ بازدهی مناسب ۷۵ درصدی را کسب کرده به‌گونه‌ای که در مقام مقایسه، مسکن با کاهش حجم معاملات و عدم نقدشوندگی بازدهی حدودا ۱۵ درصدی داشت، سکه بهار آزادی حدودا ۱۳ درصد و دلار ۱۱ درصد کاهش قیمت داشتند، بانک و ابزار‌های درآمد ثابت حدودا ۱۰ درصد بازدهی را ثبت کردند و در نهایت شاخص کل قیمت مصرف‌کننده خانوار‌های شهری یا همان CPI یا تورم در این بازه زمانی حدودا ۱۱ درصد بود.

طبیعتا سهامداران قدیمی و تازه‌وارد به بازار سرمایه تجربه شیرینی از حضور خود در این بازار کسب کردند. در بازه زمانی بلندمدت هم به عنوان مثال گزارشی در آمریکا منتشر شده که بازدهی بازار‌های موازی را در طول ۹۰ سال مبنای مقایسه قرار می‌دهد. در این مقایسه نیز بازار سرمایه در مقام نخست قرار می‌گیرد. مشابه نتایج این دو مقایسه آماری را در همه کشور‌ها می‌توان یافت.

این مقایسه نشان می‌دهد نگرانی از بابت ریزش سهامداران یا خروج چشمگیر نقدینگی به‌صورت دغدغه بزرگ مطرح نیست. به‌ویژه آنکه اکنون با تنوع زیاد ابزار‌های سرمایه‌گذاری در بازار‌های مالی عموما بحث جابه‌جایی پول از ابزاری به ابزار دیگر مطرح است و خروج نقدینگی از بازار سرمایه نمی‌تواند دلایل همه‌گیر و قطعی داشته باشد. همچنین زمانی بازار سرمایه عملکرد ناامیدکننده دارد که رکود عمیق در کشور حاکم شود و در نتیجه سرمایه‌گذاران از خروج از بورس و ورود به هر بازار دیگری عملا عایدی مناسبی کسب نخواهند کرد. 

در حال حاضر حدودا ۱۱ میلیون کد سهامداری وجود دارد که با احتساب دارندگان کد‌های سهامداری، دارندگان واحد‌های صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و دارندگان کد‌های سبدگردانی این رقم از ۱۳ میلیون نفر نیز می‌گذرد؛ فعالیت سهامداران در بازه زمانی کوتاه‌مدت نیز رشد دائمی داشته، به‌گونه‌ای که آخرین آمار مربوط به عرضه اولیه نشان می‌دهد خریداران عرضه‌های اولیه به ۸۲۴ هزار نفر رسیده‌اند که این رقم نیز افزایشی بوده است. مقایسه این آمار در طول سالیان گذشته نشان می‌دهد خوشبختانه ورود سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه همیشه روندی افزایشی داشته و به مرور با شتاب بیشتری مواجه شده است.

درخصوص ماندگار بودن سهامداران در بازار‌های مالی، تنوع خدمات مالی اهمیت دارد. حضور پررنگ شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، سبدگردان‌ها و تامین سرمایه و تنوع ابزار‌های مالی همانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (اعم از صندوق‌های درآمد ثابت، در سهام، مختلط، مخاطره‌پذیر، زمین و ساختمان، قابل‌معامله در بورس و...) و ظهور ابزار‌های نوین مالی همانند آتی سهام، آتی سبد سهام، آتی روی کالا‌های متنوعی همانند سکه بهار آزادی، زعفران، زیره سبز و...، گواهی‌های سپرده کالایی، تنوع‌بخشی در اوراق صکوک و اوراق خزانه اسلامی و... می‌تواند موجب شود سرمایه‌گذاران هیچ وقت از این سوپرمارکت مالی خارج نشوند، زیرا نهاد‌های مالی متنوع طیف وسیعی از خدمات گوناگون را در اختیار سهامداران قرار می‌دهند. برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای‌تر نیز وجود ابزار‌های دوطرفه می‌تواند همواره جذابیت و حضور در بازار را همراه داشته باشد. ابزار‌هایی همانند فروش استقراضی یا تعهدی و اختیار‌های معامله چنانچه در بازار سرمایه همه‌گیر شود، می‌تواند موجب ماندگاری مشتریان در این بازار باشد.

در نهایت نیز آموزش و فرهنگ‌سازی مفاهیم بازار‌های مالی در ماندگاری سهامداران از اهمیت بالایی برخوردار است. هرچقدر سطح سواد مالی در کشور ارتقا پیدا کند این موضوع می‌تواند موجب ارتقای سطح دانش سهامداران بازار سرمایه و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری آن‌ها شود و در نتیجه هم ورورد به بازار‌های مالی تسهیل شود و هم سرمایه‌گذاران و سهامداران در این بازار تجربه‌ای را ایجاد کنند که به فکر خروج از آن نباشند.

*بهنام بهزادفر /مدیر آموزش و فرهنگ‌سازی شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس