آیا "اسنپ" به شرایط خروج رسید!

به گزارش بورس‌نیوز، اگر مسیری که بنیان‌گذار هر استارتاپ طی می‌کند را به چهار مرحله «ساخت»، «جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران خطرپذیر»، افزایش مقیاس» و «خروج» تفکیک شود، مرحله آخر یعنی خروج از استارتاپ و دریافت نقدینگی در ازای سهام تحت مالکیت، آخرین مرحله و تعیین‌کننده سهم کارآفرین از ارزش ماجراجویی خود خواهد بود.

گزینه‌های خروج از استارتاپ شامل «تملیک یا فروش سهام به شرکتی بزرگ‌تر در صنعت مورد فعالیت یا صنعتی مشابه در ازای دریافت وجه نقد»، «سهام شرکت خریدار و یا ترکیبی از این دو»، «ادغام و تملیک یا ادغام دو شرکت مشابه و هم‌اندازه (Merger of equals)» و «خرید یا تملیک (Acquisition or takeover) شرکت کوچک‌تر (هدف) توسط شرکتی بزرگ‌تر (خریدار) یا فروش سهام به کارآفرین و شرکتی دیگر»؛ «بازخرید سهام که بیش‌تر در مورد سرمایه‌گذاران در مراحل بلوغ شرکت‌ها و صندوق‌های اختصاصی (Private Equities)» یا در آخر «عرضه شرکت در بازار سرمایه و فروش سهام در بورس» است.

می‌توان نگاه ژوبین علاقبند ، مدیر عامل شرکت اسنپ و ورود به بازارسرمایه را با بورس‌نیوز بخوانید

با توجه به فضای رقابتی بین استارت‌آپ‌ها، به نظر می‌رسد بعضی مدیران استارت‌آپ‌های حوزه حمل‌و‌نقل، فروش‌اینترنتی و... آماده خروج از بازار فعلی و هدف‌گذاری بزرگ‌تری مانند ورود به بازار سرمایه هستند.

شرکت اسنپ از مدت‌ها قبل برنامه خروج را پی‌ریزی کرده و ورود این شرکت به بازار سرمایه، به همین منظور در دستور کار قرار گرفته اما؛ طبق آخرین صحبت‌های مدیران این شرکت، بازار سرمایه هنوز آمادگی پذیرش استارت‌آپ‌ها را ندارد و مدیران اسنپ باید تدبیری دیگر برای خروج شان از این شرکت بیندیشند.

نباید در مقابل استراتژی خروج، مقاومت کرد
رضا الفت نسب عضو هیات مدیره و سخنگوی اتحادیه کشوری کسب‌و‌کار‌های مجازی در گفتگو با بورس‌نیوز در این خصوص بیان کرد: استراتژی خروج جزو استراتژی‌های مدیریتی هر کسب‌و‌کار است که نشانه از بیرون مشاهده نمی‌شود که بتوان تشخیص داد استارت‌آپ قرار است سرمایه‌گذار جدید جذب کند یا ادغام شود یا...؛ این استراتژی درونی هر مجموعه است.

این فعال حوزه استارت‌آپ اظهارکرد: ممکن است شرکتی مانند اسنپ برای توسعه کسب‌و‌کار خود برنامه‌ریزی ۱۰ ساله داشته باشد که فعالیت‌های خود را از تهران آغاز کرده و به تدریج در شهرستان‌ها نیز نفوذ کند و... و برای هر مرحله از این برنامه‌ها بودجه‌ای هم تعیین کند و در یکی از مراحل هم نیاز به جذب سرمایه گذار داشته باشد.

وی افزود: بعضی کسب‌و‌کار‌ها نیز سال‌ها است با سرمایه خودشان کار می‌کنند و قصد جذب سرمایه‌گذار جدید را هم ندارند اما؛ به نظر می‌رسد با توجه به وجود رقبای مختلف و شرایط بازار، کار حساس بوده و اگر کسب‌و‌کار در موقعیت قرار بگیرد باید جذب سرمایه‌گذار کند. این موارد از بیرون نشانه خاصی ندارد، اما این استراتژی از قبل توسط شرکت برنامه ریزی شده است.

الفت نسب در پاسخ به این سوال که «اگر شرکتی مثل اسنپ در فضای رقابتی بازار با ریسک احتمال از دست دادن بخشی از بازار خود مواجه باشد یعنی به شرایط خروج رسیده؟» گفت: بله، این رقابت می‌تواند استارت آپ‌ها را به شرایط خروج نزدیک کند. مثلا «اسنپ فود» به سبب شرایط رقابتی با «بدو فود» نیاز به جذب سرمایه‌گذار را احساس کرد و در این مسیر قرار گرفت.

وی اضافه کرد: تجربه نشان داده اگر فرآیند جذب سرمایه‌گذار به خوبی انجام شود، اتفاق مثبتی خواهد بود؛ اگر شرکتی در مورد استراتژی خروج و جذب سرمایه‌گذار جدید مقاومت کند، احتمالا با مشکلاتی مواجه شده و کار سختی پیش رو خواهد داشت.

الفت نسب در مورد میزان جذابیت استارت آپی که به دلیل رقابت و... به شرایط خروج رسیده گفت: میزان جذابیت یک استارت آپ برای سرمایه‌گذار جدید بستگی به استراتژی‌های سرمایه‌گذاران هم دارد؛ سرمایه‌گذاری که قصد سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها را دارد، ریسک این سرمایه‌گذاری را هم پذیرفته است؛ البته سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپی که تجربه فعالیت در بازار داشته و مشتریان خاص خود را هم دارد، به مراتب کم‌ریسک‌تر از سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپی است که فقط در حد ایده بوده و تازه قصد آغاز فعالیت دارد.

فعال حوزه کسب و کار‌های اینترنتی در خاتمه گفت: راه نجات استارت‌آپ‌ها، ورود حداقل یک استارت‌آپ به بازار سرمایه است؛ پذیرش حداقل یک استارت‌آپ در بازار سرمایه، نقطه عطفی برای استارت‌آپ‌های کشور بوده که می‌تواند آینده بهتری برای استارت‌آپ‌ها و کسب‌و‌کار‌های اینترنتی رقم بزند.

خروجی بدون مشکل مدیران، نخستین تجربه استارت‌آپی در ایران
شایان شلیله بنيانگذار جشنواره وب و موبايل در گفت‌وگو با بورس‌نیوز در این خصوص بیان کرد: بطور کلی دو استراتژی خروج از استارت‌آپ در دنیا به صورت جدی دنبال می‌شوده که بهترین روش عرضه استارت‌آپ در بازار سرمایه و فروش سهام در این بازار است.

وی ادامه داد: دومین روش، بحث ادغام و تملیک استارت‌آپ بوده یعنی یک استارت‌آپ بزرگتر، استارت‌آپ کوچکتر را خریداری کرده و مالکان استارت آپ کوچکتر با فروش تمام سهام خود، از استارت‌آپ خارج می‌شوند.

این فعال حوزه استارت‌آپ ایران افزود: استارت‌آپ‌ها نیز دو نوع هستند؛ نوع اول استارت‌آپ‌هایی که توسط سرمایه‌گذاران خطرپذیر یا (VC)‌ها مدیریت می‌شوند و بنیان‌گذاران سهام زیادی ندارند و نوع دوم استارت‌آپ‌هایی که سرمایه‌گذاران در آن درصد سهام زیادی ندارند؛ استراتژی خروج هم بستگی به نوع استارت آپ خواهد داشت.

شلیله در رابطه با دلایل ضرورت خروج از استارت‌آپ‌ها گفت: در بعضی استارت‌آپ‌ها، مدیران آن در هر مرحله از جذب سرمایه، بخشی از سهام خود به فروش می‌رسانند و در بعضی دیگر، ممکن است سهامداران اصلی تا به سود رسیدن استارت آپ صبر کنند و استراتژی خروج، ندارند؛ در همه جای دنیا، مدیران استارت‌آپ به استراتژی خروج می‌اندیشند، ولی این طور نیست که اگر استارت‌آپی استراتژی خروج نداشته باشد، محکوم به شکست است.

وی اضافه کرد: در کشور ما با توجه به اینکه هنوز در حوزه عرضه استارت‌آپ‌ها در بازار سرمایه اتفاق مثبتی رقم نخورده، در یکی دو سال گذشته که بحث جذب سرمایه دشوارتر شده، استارت‌آپ‌ها به کاهش هزینه‌ها روی آورده و تغییراتی در مدل تجاری خود اعمال کرده‌اند که در پایان سال مالی، سود شناسایی کنند و از این محل برداشت داشته باشند.

بنيانگذار جشنواره وب و موبايل در مورد وضعیت استارت‌آپ بعد از فرآیند خروج (مثلا عرضه بخشی از سهام استارت آپ در بازار سرمایه) گفت: این موضوع بستگی به میزان واگذاری سهام و تغییرات مدیریتی در استارت‌آپ دارد. مثلا در آمریکا یکی از معضلات استارت آپ‌ها بعد از استراتژی خروج و عرضه در بازار سرمایه، احتمال جدایی مدیران کلیدی از استارت آپ است. چنانچه درصد زیادی از سهام استارت آپ در بازار سرمایه عرضه شده و مدیران کلیدی از استارت آپ جدا شوند، احتمال بروز مشکل در عملکرد استارت آپ و چالش برنامه ریزی و تولید محصولات وجود دارد؛ اما اگر درصد کمی (مثلا ۱۰ تا ۲۰ درصد) از استارت آپ در بازار عرضه شود و در صورت خروج بعضی مدیران، مدیر توانمند دیگری جایگزین شود، مشکلی ایجاد نخواهد شد.

شلیله در پایان خاطرنشان کرد: در سایر کشور‌ها تلاش می‌شود در زمان ورود استارت آپ به بازار سرمایه، خروج مدیران کلیدی از استارت آپ به نحوی انجام شود که مشکلی در عملکرد استارت آپ ایجاد نشود. ضمن اینکه در این صورت، تاثیر مثبت عرضه استارت آپ در بازار سرمایه و رسانه‌ای شدن خبر و... موجب افزایش ارزش سهم استارت آپ شده و چه بسا استارت آپ بعد از خروج بخشی از مدیران شرکت و ورود مدیران جدید، وضعیت بهتری هم پیدا کند. نمونه موفق یک استارت آپ، شرکت همکاران سیستم است که بعد از ورود به بازار سرمایه، نه تنها با مشکل مواجه نشد، بلکه حتی عملکرد مناسب تری هم نشان داد. اما نمونه‌هایی هم هستند که بعد از خروج مدیران کلیدی از استارت آپ، استارت آپ با شکست همراه بوده است.