جریان رانت سرخطی عرضه‌های اولیه چیست؟

به گزارش بورس نیوز، بعد از عرضه اولیه "شگویا" شائبه ها در مورد رانت عرضه های اولیه تقویت شد.
برخی سهامداران معتقد بودند با آنکه راس ساعت ۸:۳۰:۰۰ اقدام به ثبت سفارش کرده بودند اما صدها نفر قبل از آنها در صف قرار گرفته بودند و به نظرشان سفارشات سرخطی کاملا بر اساس رانت و تقلب ثبت شده است.

محمود گودرزی معاون بازار شرکت بورس تهران در گفت‌وگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: به لحاظ مقررات، سفارش های ثبت شده در سامانه معاملاتی بر اساس ضوابطی حتما رصد می شود. برای مثال توالی زمانی سفارشات ثبت شده حتما باید رعایت شده باشد. ضمن اینکه اگر احتمال داده شود سفارشات ثبت شده مشکل دار است، معاملات ابطال می گردد. اینطور هم نیست که سرخطی های بعد از عرضه های اولیه از کارگزاری خاصی ثبت سفارش شده باشد.

روح اله دهقان مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس در گفت‌وگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: به لحاظ فنی، سامانه معاملات یک ماشین زمان(سرور زمان) دارد که تمام ماژول های سامانه معاملات با این سرور زمان هماهنگ می شوند. از آنجا که در سامانه معاملاتی بازار سرمایه حتی میکروثانیه ها نیز اهمیت دارد، زمان در این سرور زمانی توسط ماهواره ها با ساعت جهانی هماهنگ می شود و کاملا دقیق است.

وی افزود: ثبت سفارش ها راس ساعت ۸:۳۰:۰۰ آغاز می شود و الزاما تمامی گروه های معاملاتی در همان زمان باز نشده و در حد میلی ثانیه بین زمان بازگشایی هر گروه معاملاتی فاصله وجود دارد. به همین سبب اگر یک سبد معاملاتی راس ساعت ۸:۳۰:۰۰ ثبت سفارش شود، ممکن است برخی سفارشات ثبت شده و برخی سفارشات برگشت داده شود. حدود دو سال پیش مشاهده شد برخی شرکت های کارگزاری از چند ثانیه قبل از آغاز زمان ثبت سفارش ها (مثلا از ساعت ۸:۲۹:۳۰ ) شروع به ارسال سفارش می کردند و اگرچه این سفارش ها تا قبل از ۸:۳۰:۰۰ برگشت داده می شد؛ اما در نهایت چون سفارش ها پیاپی ارسال میشد، سفارش شان در ساعت ۸:۳۰:۰۰ روی سیستم معاملاتی قرار می گرفت.

دهقان تصریح کرد: به منظور جلوگیری از این وضعیت، طی بخشنامه ای به کارگزاران ابلاغ شد که نه تنها اجازه ارسال سفارش قبل از ساعت ۸:۳۰:۰۰ را ندارند، بلکه باید سفارش هایشان بعد از رویت پیام بازگشایی اولین گروه معاملاتی ارسال شود. بعد از ابلاغ این دستورالعمل هم، تا چند ماه بر نحوه پیاده سازی این دستورالعمل نظارت می شد و خوشبختانه تمام شرکت های نرم افزاری این دستورالعمل را رعایت می کردند.

دهقان در مورد حساسیت هایی که اخیرا ایجاد شده گفت: در نظر داشته باشید که امکان هیچ ثبت سفارشی قبل از ساعت ۸:۳۰:۰۰ وجود ندارد. اما در اینجا میلی ثانیه ها نیز اهمیت دارد و شرکت های نرم افزاری برای جلب رضایت مشتریان خود اقدام به ارائه برخی خدمات خاص به مشتریان خود کرده اند؛ مثلا آنکه مشتریان قبل از آغاز معاملات، سفارش خود را به شرکت های نرم افزاری داده و شرکت های نرم افزاری با آغاز زمان ثبت سفارش، اقدام به ارسال سفارش ها به سیستم معاملاتی می کنند. این اقدامات به معنای رانت و تقلب نیست و میلی ثانیه ها، ترتیب سفارشات را مشخص می کند.

مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس اضافه کرد: این میلی ثانیه ها مربوط به سرعت شرکت نرم افزاری است و ارتباطی با سرعت اینترنت ندارد. به عبارتی ممکن است تعداد زیادی سفارش در زمان ۸:۳۰:۰۰ ثبت شده باشد که بین زمان ثبت هر سفارش با سفارشی دیگر، یک‌ میلی ثانیه اختلاف وجود داشته باشد. سفارش گیری از مشتریان و ثبت سفارش توسط شرکت های نرم افزاری در ساعت ۸:۳۰:۰۰ طبق مقررات، تخلف نیست و هر سفارشی در این زمان برای سامانه معاملاتی ارسال شود پذیرفته می شود.

دهقان همچنین تاکید کرد: با توجه به شائبه های اخیر، برای آنکه رانت و تقلبی ایجاد نشود، از امروز، هر روز ریز گزارشات به ناظر ارسال می شود تا بررسی شود و نارضایتی ایجاد نگردد. ضمن اینکه بعد از انتقاداتی که سال گذشته به معاملات "های وب" شد، مقررات جدیدی هم در مورد توالی سفارشات وضع شد که در حال اجرا است. طبق این مقررات، سفارش های یک کد معاملاتی روی یک نماد، حداقل باید ۳۰۰ میلی ثانیه با هم فاصله داشته باشند‌.

وی ادامه داد: وجود این ۳۰۰ میلی ثانیه فاصله، بین دو سفارش از یک کد معاملاتی در یک نماد معاملاتی باعث می شود شانس اینکه افراد دیگری هم در صف قرار بگیرند، افزایش یابد. گزارش این موارد در پایان هر روز معاملاتی توسط ناظران بورس ها مورد بررسی قرار میگیرد تا اگر تخلفی صورت گرفته بود، معاملات ابطال شود.

این مقام مسئول در مورد معاملات روز ۲۵ اسفندماه ۹۸ نماد "شگویا" اظهار کرد: در معاملات "شگویا" روز ۲۵ اسفندماه، سهامدار عمده حدود ۵۲ میلیون سهم عرضه کرد. سقف تعداد سهام در ثبت سفارش ها، ۱۰۰ هزار سهم بود و در نهایت ۱۶۳ شخص حقیقی و ۱۶ شخص حقوقی از صف خرید، سهم خریداری کردند. تعداد سهام قابل سفارش توسط ناظر بازار تعیین می شود اینطور نبوده که تمام خریداران از یک کارگزاری خاص باشند. ضمن اینکه گزارش معاملات توسط ناظر بررسی می شود و احتمال هرگونه رابطه ای بین خریداران از نظر ناظر بازار، رصد می گردد. نمی توان تعداد سهام قابل سفارش در صف خرید عرضه های اولیه را کاهش داد؛ چرا که با کاهش تعداد سهم و افزایش تعداد سفارش های خرید، ممکن است سامانه معاملاتی را با اختلال مواجه کند.

مدیر عامل شرکت مدیریت فناوری بورس در خاتمه در رابطه با برنامه های این شرکت برای سال ۹۹ گفت: شرکت مدیریت فناوری بورس، طرح ها و برنامه های کوتاه مدت و بلندمدت متعددی هم در حوزه سامانه معاملات و هم در حوزه پشتیبانی و... برای توسعه در دست دارد. هدف اصلی این شرکت، توسعه در تمام زمینه ها است تا بتوان متناسب با رشد بازار سرمایه، امکانات این شرکت را توسعه داد و پاسخگوی نیاز سرمایه گذاران بود.