حال خوش بورس، ثمره ایرادات ساختاری اقتصاد

به گزارش بورس نیوز، به رغم بسیاری اتفاقات ناخوشایند همچون شیوع کرونا و تعطیلی بسیاری از کسب و کارها و درگیری تعداد زیادی از مردم به بیماری و افت قیمت جهانی نفت و فلزات اساسی و...، حال بورس تهران شدیدا خوب است. شاخص کل امروز هم سقف جدیدی زد و با رشد ۲۲ هزار و ۵۲۴ پله ای، خود را به سکوی ۶۶۸ هزار واحدی رساند.

ساسان شاه ویسی اقتصاددان در گفت‌وگو با بورس نیوز در خصوص پیش بینی روند قیمت نفت و فلزات اساسی در بازارهای جهانی بیان کرد: قبل از تحلیل روند قیمت های جهانی، باید چند نکته را مدنظر داشت. نخست آنکه قیمت های جهانی با یک وقفه زمانی، بر قیمت های داخلی کشور ما تاثیر می گذارد. کما اینکه مشاهده کردیم قیمت نفت از آبان ماه ۹۸ که طرح افزایش قیمت بنزین و یارانه معیشتی اجرا شد، تا به امروز افت شدیدی داشته است، ولی دولت واکنشی نسبت به این اتفاق و تغییر قیمت بنزین نشان نداده‌است.

وی اضافه کرد: اگر هم قیمت جهانی نفت خام افزایش می یافت و مثلا به بشکه ای ۱۲۰ دلار می رسید، احتمالا باز هم دولت واکنشی نسبت به تغییر نرخ حامل های انرژی نشان نمی داد. این قضیه را می توان به سایر حوزه ها هم تعمیم داد و فقط تغییر قیمت های جهانی بر کسب و کارهایی اثرگذاری سریع دارد که محصول خود را صادر میکنند.

شاه ویسی افزود: اگر بخواهیم الگویی برای تاثیرگذاری رکود بازارهای جهانی بر قیمت نفت و فلزات و... داشته باشیم، رکود ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ نمونه ای از این شرایط بود که ابتدا اقتصاد آمریکا درگیر رکود شد و بعد هم بورس های جهانی از جمله بورس های نزدیک به ما مثل بورس دبی و بورس شانگهای و... دچار ریزش شد. اما بورس ایران آن زمان از این اتفاق تاثیر نپذیرفت و بیش از یک سال بعد، شرکت های فولادی و معدنی با توجه به تغییرات بازار مصرف و جذابیت واردات کالاهای خارجی به دلیل رقابت پذیری بیشتر، با تغییرات قیمتی همراه شد و سبد بازارهای مالی کشور را هم تحت تاثیر قرار داد. با این نگرش، اقتصاد ما با یک دوره تاخیر نسبت به بازارهای بین المللی، نسبت به رکود ناشی از کرونا واکنش نشان خواهد داد.

وی تاکید کرد: نکته دوم، اینکه در ۴۵ روز اخیر بسیاری از بازارهای مالی دنیا، چه در اقتصادهای بزرگ و توسعه یافته و چه در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه ای مثل ویتنام و...، منفی شد و ریزش داشت؛ در حالی که بورس تهران نه تنها دچار افت نشد، بلکه رشد هم داشته است. ضمن اینکه اتفاقات مثبتی مثل عرضه شستا و... هم رخ داده است.

این کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص دلایل حرکت معکوس بورس تهران گفت: رشد لجام گسیخته نقدینگی و عدم نظارت کافی و مدیریت موثر در مورد هدایت نقدینگی به سمت پویایی باعث شده نقدینگی چون سیل روان، به هر جا خواسته رفته و حالا هم با ورود به بازار سرمایه، در این بازار فرصت سازی کرده است. حرکت بورس تهران بر خلاف جهت بورس های جهانی، اتفاق مثبتی نیست و فقط نشان دهنده اشکال ساختاری در اقتصاد کشور است.

وی اضافه کرد: بعد از شهادت سردار سلیمانی، یکی از بازارهایی که دچار ریزش شد، بورس نیویورک بود. بورس های منطقه ای هم دچار ریزش شدند، بورس ما اما با آنکه دچار ریزش شده بود، بعد از ۱۰ روز دوباره فاز صعودی به خود گرفت و ترمیم چنان رشد کرد که به یکی از بزرگترین بازار های جهان به لحاظ بازدهی تبدیل شد. در این میان برخی تحلیلگران معتقدند بورس ما حباب دارد و برخی دیگر، حباب بورس را قبول نداشتند و اصرار می کردند اصلاحات ساختاری موجب رشد این بازار شده است. در عین حال، اعتقادی به حبابی بودن بورس تهران ندارم. به نظر می رسد بازار سرمایه در طول ۳ الی ۶ ماه آینده، بزرگتر و کشش پذیرتر شده و حجم نقدینگی در این بازار افزایش خواهد داشت. لذا پیش بینی می شود صرف نظر از رانتی که رشد بازار سرمایه می تواند برای عده ای به همراه داشته باشد، می تواند فرصتی برای قدرتمندتر شدن بازار سرمایه خصوصا رشد شرکت های حوزه انرژی و فولادی و معدنی فراهم کند.

شاه ویسی تصریح کرد: انتظار تغییر خاصی در نرخ خوراک پتروشیمی ها و قیمت محصولات فولادی و... نمی رود. اقتصاد ما، اقتصادی دولتی است و دولت هم بر فرآیند خرید مواد اولیه و هم توزیع و فروش محصولات پتروشیمی و پالایشی و... نظارت دارد. دولت بزرگترین سهامدار شرکت های فولادی و... است و اجازه کاهش قیمت این محصولات را نخواهد داد؛ چرا که کاهش قیمت ها می تواند سبب ایجاد رانت و دلالی هم شود. فروش نفت هم از پیش بینی ها کمتر خواهد بود و دولت احتمالا در صورت کسری بودجه باز هم دست به دامان منابع صندوق توسعه ملی و... خواهد شد و در نهایت، قیمت ها افت نخواهد کرد‌. این موضوع، از تبعات ایرادات ساختاری اقتصاد ما است و از دیگر چالش های چنین اقتصادی، مشکلات نظام بانکی کشور است. ویژگی دیگر اقتصاد دولتی این است که دولت ها تمایل دارند عملکرد بهتری از خود نمایان کنند و به همین منظور به سبز شدن شاخص ها از جمله شاخص بورس کمک می کنند.

شاه ویسی در خاتمه تاکید کرد: با توجه به حجم نقدینگی لجام گسیخته، کماکان روند بازارها از جمله بازار سرمایه را صعودی ارزیابی میکنم. صنایع وابسته به نفت و پتروشیمی و همچنین شرکت های زیرمجموعه شستا، در یکی دو فصل آتی، پتانسیل بیشتری برای رشد دارند. رشد بازار سرمایه و عرضه شرکت های جدید در این بازار هم منافع دولت را تامین می کند و هم برای سهامداران این بازار اتفاق خوشایندی است. در کوتاه مدت و میان مدت، دغدغه ای بابت رشد بازار سرمایه وجود ندارد.