خواب‌های دولت برای "بازار سرمایه"

آنچه در معاملات چهارشنبه گذشت:
به گزارش بورس نیوز، حالا دیگر رشد بازار بورس و تبلیغات وسیع رسانه‌های اجتماعی منجر به شکل‌گیری هجومی نگران‌کننده از سوی مردم عادی به بازار سرمایه کشور شده بود. تبلیغات دولتی که بسیاری از کارشناسان بخش عمده‌ای از آن را تنها جبران کسری بودجه دولت از طریق واگذاری سهام، فروش یونیت‌های صندوق‌های قابل معامله و همچنین تحریک بخش ضعیف مصرف‌کننده از طریق جابه جایی سهام عدالت از مردم به مردمی با قدرت مالی بالاتر می‌دانند، آنقدر آشکارا از حمایت دولت خبر می‌دهد که اکنون بسیاری، رشد خیره‌کننده بورس را به مانند دامی از سوی دولت می‌دانند.

به عوامل زیر نگاهی بیندازیم تا دلایل تحریک و رونق این روز‌های بازار بورس از سوی دولت بیشتر آشکار شود:

۱- تبلیغات وسیع در رسانه‌های دولتی و اجتماعی کشور در ماه گذشته
۲- برکناری شاپور محمدی درست پس از اقدامات ولو دیرهنگام وی در خصوص محدود کردن رشد چشمگیر بازار سهام
۳- عرضه‌های سنگین دولت در برخی نماد‌های بانکی و پالایشی که قیمت‌هایی بسیار بالاتر از شرایط نامطلوب این روزهایشان را به ثبت می‌رسانند
۴- واگذاری با قیمت بسیار فراتر از nav شستا و تامین مالی در حدود ۱۰۰.۰۰۰ میلیارد ریالی از این محل
۵- فراهم شدن شرایط فروش یونیت‌های صندوق‌های قابل معامله حاوی سهام دولتی
۶- آزاد ازی سهام عدالت در ماه‌های آتی و تحریک تقاضا در جامعه
۷- کاهش نرخ سود بانکی به ۱۵ درصد
۸- افزایش قیمت دلار جهت کاهش قدرت نوسانگیری فعالان این بازار و تحریک آن‌ها برای ورود به بازار بورس
۹- الزام بانک‌ها برای فروش سهام تحت مدیریت خود در بازار بورس

افت چشمگیر قیمت‌های جهانی محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی در کنار تثبیت نرخ‌های کاهش یافته فلزات اساسی در ماه‌های اخیر از یک سو و ادامه شیوع کرونا و کاهش فعالیت بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی از سوی دیگر، تنها برخی از عوامل نگران کننده عدم تطابق واقعیت‌های اقتصادی و شرایط این روز‌های بورس تهران است.

در روز چهارشنبه نیز به مانند بسیاری از روز‌های سال جاری، شاهد تشکیل صفوف سنگین خرید در اکثر نماد‌های بازار سرمایه بودیم. رشد بیش از ۳۲.۱۴۸ واحدی شاخص کل بورس آنهم در حالی که گزارش‌های ضعیف عملکردی و نامنطبق با قیمت سهام شرکت‌ها روانه سامانه کدال می‌شوند از جمله نگران‌کننده‌ترین رخداد‌های این روز‌های بازار بورس و روز چهارشنبه بود.

اخبار بین الملل:
شاید مهمترین اخبار بین المللی انتهای هفته را بتوان به تحریم‌های جدید آمریکا علیه برخی افراد و شرکت‌های ایرانی نسبت داد. این تحریم‌ها در حالی اعمال می‌شود که آمریکا طی روز‌های گذشته به شدت در تلاش برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران است.

روزنامه نیویورک‌تایمز روز دوشنبه گزارش داده بود که مایک پامپئو، وزیر امور خارجه آمریکا در تلاش است در راستای پیشبرد سیاست فشار حداکثری علیه ایران، با توسل به یکی از بند‌های موجود در توافق هسته‌ای برجام تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تمدید کند.

کارشناسان می‌گویند آمریکا از آن جهت که اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ از برجام خارج شده جزو طرف‌های مشارکت‌کننده در «برجام» نیست و نمی‌تواند از بند‌های این توافق برای تمدید تحریم‌ها علیه ایران استفاده کند.

اقتصاد کلان و بازار سرمایه:
یکی از مهمترین اخبار این روز‌های مربوط به اقتصاد و بازار سرمایه کشور را می‌توان مرتبط با فروش یونیت‌های صندوق‌های قابل معامله سهام دولتی و آزاد سازی سهام عدالت دانست.

در همین راستا نگاهی به انتشار گزارشی از آثار مخرب فروش یونیت‌های صندوق‌های قابل معامله از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس خالی از لطف نیست.

بر اساس این گزارش بررسی واقعیات جاری حاکی از آن است که تجربیات ناموفق در امر واگذاری و مسائل اجتماعی ایجاد شده در پی آنها، موجب شده که مدیران اجرایی به‌منظور اجتناب از بروز چالش‌های بالقوه در برخی ابعاد واگذاری‌ها مانند اهلیت خریدار (و البته دلایل دیگر)، به راهکار‌هایی مانند واگذاری از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) روی آورند. مجوز این نوع واگذاری به میزان ۶۷۰۰ میلیارد تومان در بند «الف» تبصره «۲» قانون بودجه سال ۱۳۹۹ به دولت داده شد.

دیدگاه مرکز پژوهش‌های مجلس درباره این سیاست دولت عبارت است از: با توجه به گستردگی ابعاد موضوع، این رویکرد می‌تواند تبعات نامناسبی در اداره شرکت‌های منتقل شده به صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس و نیز عملکرد بخش‌های اقتصادی که این شرکت‌ها در آن‌ها حضور دارند (مثل بخش بانکداری) به دنبال داشته باشد و از سوی دیگر منجر به تضییع حقوق مردم و اموال عمومی شده و به یک گره جدید در مسیر حکمرانی اقتصادی کشور تبدیل خواهد شد.

همچنین توصیه اکید همتی مدیر کل بانک مرکزی به بانک‌ها در خصوص لزوم واگذاری سهام شرکت‌های تحت مدیریت بانک‌ها در شرایط استثنایی به وجود آمده در بازار سرمایه کشور، از دیگر خبر‌های روز گذشته بود. بر این اساس و به گفته همتی، باتوجه به اقبال مردم به حضور در بازار سرمایه، عرضه سهام شرکت‌های دولتی و بانک‌ها و تکمیل سهام شناور شرکت‌های بورسی از ضرورت‌های ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا و عمق بخشیدن به بازار سرمایه است. در راستاى اجرای ضوابط قانونی کاهش بنگاهدارى بانک‌ها، بخشنامه‌ای را درخصوص ضرورت واگذاری سهام شرکت‌های وابسته به بانک‌ها در بورس صادر کردم. نحوه اقدام و عملکرد بانک‌ها، شاخص مهم ارزیابی عملکرد مدیران بانک‌ها در همراهی با سیاست‌های اقتصادی دولت است.

بازار امروز:
به نظر نمی‌رسد پیش بینی کردن وضعیت امروز بازار سهام کاری دشوار باشد. تشکیل صفوف سنگین خرید در اکثر نماد‌های فعال در بازار بورس و فرابورس و عدم عرضه‌هایی سنگین از سوی سهامداران عمده، اتفاقی است که منجر به بازده بیش از ۷۱ درصدی شاخص کل در سال ۱۳۹۹ شده و به نظر می‌رسد در صورتی که این روند با تدابیری اصلاح نشود همچنان شاهد ادامه این رخداد نگران کننده باشیم.