سهامداران در گِل مانده، لابلای خوش و بش ها گم شدند...

به گزارش بورس نیوز، شب گذشته محمدعلی دهقان دهنوی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار در کلاب هاوس پاسخگوی سوالات برخی فعالان بازار سرمایه بود. قبل از بررسی نقاط ضعف و قوت این دورهمی بورسی، به چکیده‌ای از صحبت‌های ایشان اشاره می‌کنیم:

در سال ۹۹ حدود ۲۲۰ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار سرمایه منتشر شد که ۱۸۰ هزار میلیارد تومان آن متعلق به دولت بود! البته حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان ‌هم مربوط به اوراق شرکت‌ها بود و نکته جالب اینجاست که حجم انتشار اوراق شرکتی نسبت به سال ۹۸، بیش از ۴۰۰ درصد رشد نشان می‌دهد. پس فضا برای فعالیت (تأمین مالی) شرکت‌ها فراهم است و اولویت ما هم تأمین مالی شرکت‌های خودمان است.

تعیین حجم ۲۴ هزار میلیارد تومانی برای انتشار اوراق اجاره سهام مربوط به درخواست‌هایی است ‌که در اولین جلسه‌ای که با بخشی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری برگزار کردیم و برای این مقدار اعلام آمادگی شد. حتماً شرکت‌های سرمایه‌گذاری دیگری که هم درخواست بیشتری خواهند داشت. از سوی دیگر این حجم عرضه اوراق، روی نرخ هم تأثیرگذار خواهد بود و برای تقاضای اوراق هم باید بازارسازی صورت بگیرد. برای آن‌هم برنامه داریم؛ صندوق‌های درآمد ثابت یکی از ابزارهای توسعه بازار از مسیر بازار هستند و از ظرفیت آن‌ها استفاده خواهیم کرد. لذا نگرانی بابت عدم جذب اوراق اجاره سهام وجود ندارد...

ایجاد کانون سهامداران خرد ازجمله برنامه‌های من بوده و به شورای عالی بورس ارائه‌شده است. سهامداران حقیقی احتیاج به تریبون رسمی دارند. اقدامات اولیه را انجام دادند و نیاز به قانون جدید هم نیست. از معاونت حقوقی سازمان بورس خواستم یک هیات امنا و موسس ایجاد کنیم.

دستورالعمل‌های کارگزاران حتماً اصلاحاتی خواهد داشت. اولین نسخه از بازنگری این دستورالعمل مربوط به قبل از حضور بنده در سازمان بورس بود. ورژن جدیدی تهیه‌شده که در دستور هیات مدیره سازمان بورس قرار دارد و سعی می‌شود در جلسات هفته‌های پیش رو به آن بپردازیم.

سرمایه کارگزاری‌های باید تابعی از فعالیت‌ها و سرمایه اشخاصی باشد که با آن کارگزاری کار می‌کنند. لذا باید برای کارگزاری‌های جدیدی که می‌خواهند وارد بازار سرمایه شوند، سرمایه پایین‌تری تعیین شود که مسیر برای ورودشان باز باشد؛ ولی متناسب با افزایش فعالیت‌ها، از کارگزاری‌ها بخواهیم سرمایه خود را افزایش دهند. کارگزاری‌های فعلی هم اگر حجم فعالیت بالایی دارند، متناسب با حجم فعالیت، سرمایه خود را وفق دهند.

انتظار ما از دولت، مسئولیت‌پذیری نسبت به بازار سرمایه است. این نقش دولت، در کنار تأمین مالی که از بازار سرمایه انجام داده، است. کمکی که بازار سرمایه سال قبل به تأمین مالی دولت کرده، بی‌نظیر بود... در صورت عدم کمک بازار سرمایه، این کسری بودجه باید از محل افزایش پایه پولی جبران می‌شد و یک مصیبت بزرگ در باب تورم برای کشور ایجاد می‌شد. به جرات می‌توان ادعا کرد بازار سرمایه، کشور را از یک تورم سنگین نجات داد!

زمانی که از محل منابع صندوق توسعه ملی، به صندوق تثبیت بازار کمک شود، اثر مثبتی بر بازار داشت؛ ولی وقتی مردم و سهامداران دیدند قولی که داده‌شده، به‌درستی انجام‌نشده؛ ۱۰ برابر آنچه اثر مثبت داشت، اثر منفی ایجاد کرد! حتماً باید قولی که داده‌شده، ایفا گردد. این موضوع را پیگیری می‌کنیم و جلساتی هم با صندوق توسعه ملی و سازمان برنامه‌وبودجه داشتیم که آقای نوبخت قول خوبی دادند؛ فقط باید بانک مرکزی همکاری کند تا این اتفاق بیفتد. منابع قابل‌توجهی هست که از آن محل انشا الله منابع خوبی به صندوق تثبیت بازار اضافه خواهد شد.

وقتی مردم در خریدوفروش با دولت ضرر می‌کنند حق‌دارند، و باید به خواسته مردم پاسخ داد. لذا با صحبت‌های آقای رئیس‌جمهور امیدوارم در این مسیر حرکت کنیم. پیشنهادهای خوبی هم وجود دارد که می‌توان آن‌ها را دنبال کرد.

فضای مجازی در دنیای جدید اهمیت بسیار دارد و برای ما هم در بازار سرمایه، حتماً اهمیت فضای مجازی قابل‌توجه است. یکی از زمینه‌هایی است که باید کار بیشتری در آن انجام شود... در مورد مسئولیت‌پذیری بارها صحبت کردیم؛ در فضای مجازی هم ارتباط متقابلی وجود دارد و همان‌طور که فعالان بازار سرمایه از این فضا برای فعالیت‌های خود استفاده می‌کنند، باید نسبت به این فضا مسئولیت‌پذیری هم داشته باشند. درگذشته اتفاقاتی رخ‌داده و پرونده‌هایی برای برخی دوستان تشکیل‌شده است. یکی از اشکالات ناشی از قوانین است که برای فعالیت افراد حقیقی در قالب مشاوره، فضایی لحاظ نشده است. بسیاری از فعالان فضای مجازی هم اگر مسیر ارتباطی با سهامداران داشتند، در کانال‌های خود در کنار آموزش و فرهنگ‌سازی، بعضاً به فعالیت مشاوره‌ای می‌پرداختند و حتماً در این فضا هم تخلفاتی وجود داشته و گاهی اوقات این فعالیت‌ها به‌جای آنکه از جنس آموزش و مشاوره باشد، از جنس اغواگری و جهت دادن بی‌مورد یا ایجاد قیمت‌های واهی در یک سهم بوده است. ولی نبود بستر قانونی برای فعالیت باعث می‌شود هم چارچوب و نظارتی وجود نداشته باشد و هم موجب می‌شود فعالیت خوب و مفید قابل‌تفکیک از فعالیت‌های مضر و مخرب نباشد! به همین خاطر نوع اتفاقاتی که افتاده، تر و خشک را باهم سوزانده است.

برای رفع این موضوع، اولاً "شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری نوع دوم" را تعریف کردیم و در حال تدوین دستورالعمل آن‌ها هستیم. این شرکت‌ها، با سرمایه‌ای کم و ساختار کوچک امکان فعالیت افراد حقیقی در قالب شکل حقوقی فراهم شود و مجوز دار شوند. در این صورت می‌توانند در فضای مجازی فعالیت کنند و ما هم از طریق سازمان بورس و اوراق بهادار، بر فعالیت آن‌ها نظارت خواهیم داشت. دوما در پاسخ به نامه دادگستری تهران(که اعلام کرده بودند سازمان بورس ابزارهای کافی و بخشی اختیارات شبه قضایی دارد و...) قرار شد معاونت حقوقی سازمان بورس نامه‌ای تنظیم کرده و ارسال کند تا از قوه قضائیه بخواهیم تمام پرونده‌هایی که در آن بستر عدم تفکیک شکل‌گرفته بود، به سازمان بورس برگردانده شود. بعد موردبررسی قرار دهیم و سعی کنیم فعالیت اشخاصی که محور فعالیتشان، آموزش و مشاوره بوده و اگر سهمی معرفی کرده‌اند، مبتنی بر تحلیل بوده است؛ از بقیه تفکیک‌شده و با صدور مجوز امکان تسهیل فعالیت به آن‌ها بدهیم و پرونده گذشته این اشخاص را هم با نگاه گذشت و ترمیمی ببندیم. اگر هم شخصی تخلف داشته، بازگشت پرونده‌ها به معنای چشم‌پوشی بر تخلفات نیست و حتماً یا در قالب ابزارهای سازمان با متخلفان برخورد می‌شود یا در صورت لزوم پرونده دوباره قوه قضائیه ارجاع داده می‌شود تا بر اساس آن مجازات کیفری صورت بگیرد. ولی باید دید حالا که فرآیند کیفری برخی پرونده‌ها در قوه قضاییه آغازشده، آیا پرونده‌ها به سازمان بورس برگردانده می‌شود یا نه. بازگرداندن و بررسی پرونده‌ها در سازمان بورس، موازی با بررسی‌های قوه قضائیه خواهد بود؛ نه جایگزین آن.

در خصوص دامنه نوسان بحث زیادی در بین فعالان بازار سرمایه وجود داشت. شخصاً معتقدم محدود کردن دامنه نوسان در بلندمدت نه کار مناسبی است و نه مفید. در کوتاه‌مدت تصمیم به ایجاد محدودیت گرفتیم. اکنون فضای نا اطمینانی در حال کاهش است. فعالان اقتصادی می‌توانند در فضای مناسب‌تری فعالیت کنند. افزایش دامنه نوسان به‌صورت تدریجی به سمت متقارن خواهد رفت. اگر فضای بازار مناسب باشد، به سمت افزایش دامنه نوسان ‌هم حرکت می‌کنیم.

باید نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر نگاه ویژه‌ای داشت و تأمین مالی این شرکت‌ها از بازار سرمایه هم محدودیت‌های زیادی دارد و به خاطر مقیاسی که دارند امکان فعالیت مانند شرکت‌های بزرگ بازار سرمایه را ندارند و باید برای آن‌ها ابزارهای مناسب طراحی کرد. در مورد رفع مشکل نقد شوندگی و صف فروش مکرر نمادهای کوچک، چند کار در حال انجام است. اجازه انتشار اوراق برای خرید سهام توسط هلدینگ ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، افزایش تدریجی دامنه نوسان، بازنگری دستورالعمل رفع گره معاملاتی و تسهیل این موضوع از اقداماتی است که امیدواریم نقد شوندگی را افزایش دهد.

گفت‌وگوی دیشب در فضای کلاب هاوس، شکل جدیدی از ارتباط مدیران بازار سرمایه و سهامداران خرد است. اگرچه رئیس سازمان بورس، بیش ازآنچه از قبل برنامه‌ریزی‌شده بود، وقت گذاشته و پاسخگوی سوالات بودند؛ اما این برنامه انتقاداتی هم به دنبال داشت.

مهم‌ترین انتقاد سهامداران این بود که اگرچه نزدیک به ۳ هزار نفر این گفت‌وگو را در کلاب هاوس دنبال می‌کردند و تعداد زیادی هم از طریق سایر شبکه‌های اجتماعی آنچه در این جلسه مطرح شد را پیگیری می‌کردند؛ اما جای سهامداران خرد یا حداقل نمایندگانی از سوی سهامداران خرد در این برنامه خالی بود. خبرنگارانی هم که از ساعات ابتدای صبح، در مورد این برنامه اطلاع‌رسانی کرده بودند و از سهامداران خواسته بودند سوالات شان را مطرح کنند، از ۱۱۰ دقیقه حضور رئیس سازمان بورس، کمتر از ۱۰ دقیقه آن‌هم در دقایق پایانی سهم خبرنگاران شد! در عوض مدت‌زمان زیادی صرف تقدیر و تشکر برخی چهره‌های نام‌آشنای بازار از آقای رئیس شد‌. البته بعضی کارشناسان بازار هم انصافاً سوالات خوبی طرح کردند.

اما در روزهایی که مردمی که با وعده‌های دروغین سراغ بورس آمدند و به سرابی رسیدند که جز ضرر و زیان برایشان ارمغانی نداشت؛ دغدغه‌های سهامداران خرد افزایش سرمایه کارگزاری‌ها نبود! دغدغه سهامداران، اوراق خزانه هم نبود! دغدغه سهامداران، رهایی از قفس صف‌های فروش بود که اگرچه رئیس سازمان بورس به این موضوع اشاره کرد؛ اما هم ما و هم شما و هم ایشان خوب می‌دانیم انتشار اوراق اجاره سهام، راهکار حمایت از سهم‌های کوچک و متوسط بازار نیست و اگر از محل انتشار اوراق، نقدینگی وارد بازار شود، باز همان چند نماد پشت ویترین و شاخص ساز حمایت خواهند شد و بس! ای‌کاش این گفت‌وگو، چراغ راهی باشد برای گفت‌وگوهای بعدی! دوستان فعال در سازمان بورس یاد بگیرند که نظراتشان را حضوری یا تلفنی به جناب رئیس انتقال دهند و تایم محدود چنین برنامه‌هایی را به مشکلات سهامداران خردی اختصاص دهند که به قول آقای دهقان، تریبونی برای حرف زدن ندارند! دوستان کانال دار و صاحب تریبون هم همان‌جا نظر بدهند و راهکار ارائه کنند.

سهامداران خرد، دنبال زمان حذف دامنه نوسان نامتقارن بودند که آقای رئیس زمان مشخصی ارائه نکردند و به‌نوعی در پاسخ به سوالاتی مثل زمان حذف دامنه نوسان نامتقارن، برنامه‌های حمایت از سهامداران نمادهای کوچک و متوسط بازار؛ پاسخ‌هایی دادند که اصلا شفاف و قانع‌کننده نبود!

در ضمن، یک سوال خبرنگار بورس نیوز هم در این گفت‌وگو بی‌پاسخ ماند؛

از انتشار صورت‌های مالی سازمان بورس و اوراق بهادار چه خبر؟

سوالات خود را از رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، برای ما بفرستید؛ باشد که در دفعات بعد، خبرنگاران بازار سرمایه به‌عنوان نمایندگان سهامداران خرد، بیشتر موردتوجه قرار بگیرند.