۲۷ کارخانه فعال چغندر/ نگاهی به قدیمی‌ترین صنعت ایران

به گزارش بورس‌نیوز، صنعت تولید قند و شکر یکی از صنایع آب‌بر کشور بوده که این صنعت با تولید فاضلاب‌های آلوده به مواد آلی و شاخص‌های آلایندگی بالا، یکی از آلاینده‌ترین صنایع منابع آبی کشور محسوب می‌شود. درصورتی‌که قبل از دفع این فاضلاب‌ها به محیط‌زیست اقدامات لازم برای تصفیه آن‌ها صورت نگیرد، این صنعت می‌تواند هزینه‌های جانبی بسیاری را به جامعه تحمیل کند.

به‌طور میانگین کارخانه‌های فعال در کشور ازنظر محیط‌زیستی حدود ۴۰ درصد ناکارآمد عمل می‌کنند و میانگین قیمت سایه‌ای تولید هر کیلوگرم BOD (شاخص اکسیژن‌خواهی بیولوژیکی) در صنعت قند و شکر حدود ۴٣٣ هزار و ٧۶٣ ریال است.

صنعت قند و شکر، پس از صنعت نساجی، دومین صنعت قدیمی ایران به‌حساب می‌آید. صنعت قند و شکر، با توجه به استراتژیک بودن و منبع ارزان تأمین انرژی نسبت به سایر مواد غذایی، همواره موردتوجه و حمایت دولت بوده است. بیشترین مصرف‌کننده قند و شکر در درجه اول خانوار‌ها و سپس صنایع غذایی و لبنی هستند. صنعت قند و شکر شامل تولید و فرآوری و بازاریابی محصولات ساکاروزی و فراکتوزی (ازجمله قند و شکر) می‌شود. در سطح جهانی، شکر عمدتاً از نیشکر و چغندرقند استخراج می‌شود. اینکه قند و شکر از نیشکر تولید شود یا از چغندرقند، بستگی به آب‌وهوا و منطقه جغرافیایی دارد. در کشور‌های استوایی که ۸۰ درصد قند و شکر جهان را تولید می‌کنند، نیشکر و در کشور‌های معتدل اروپایی و آمریکایی که تولید ۲۰ درصد دیگر را شامل می‌شوند، چغندرقند پایه تولید شکر است. بیش از ۱۳۰ کشور نیشکر یا چغندرقند تولید می‌کنند که از این تعداد، ۱۰ کشور هر دو شکر را تولید می‌کنند.

نیشکر عموماً یکی از مهم‌ترین و کارآمدترین منابع تولید سوخت زیستی است. طیف وسیعی از مسائل زیست‌محیطی و اجتماعی با تولید و فرآوری شکر در پیوند است و زارعان نیشکر و چغندرقند علاوه بر شرکت‌های انرژی و غذایی، به دنبال راه‌هایی برای پرداختن به این دغدغه هستند.

با توجه به اینکه بخش بسیار زیادی از انتشار‌های آلاینده‌های صنعتی به‌صورت مایع و به شکل فاضلاب هستند، دفع بی‌رویه و رها کردن این آلاینده‌ها در محیط‌زیست و آبراه‌ها علاوه بر اینکه خطرات قابل‌ملاحظه‌ای برای اکوسیستم‌ها دارد، کیفیت حیات انسان‌ها را با ایجاد محدودیت بر دسترسی به منابع آبی پاک و باکیفیت تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در میان صنایع فعال کشور، صنعت تولید قند و شکر که یکی از آب برترین صنایع است، با تولید فاضلاب‌های آلوده به مواد آلی یکی از آلاینده‌ترین صنایع منابع آبی کشور نیز محسوب می‌شود. دفع بی‌رویه آلاینده‌های آبی منتشرشده توسط این صنعت در زمین‌های زراعی، آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌تواند موجب افزایش شاخص اکسیژن‌خواهی بیولوژیکی (BOD) این منابع شود. کاهش اکسیژن محلول در منابع آبی می‌تواند سبب افزایش بار میکروبی این منابع شود و درنتیجه هزینه‌های جانبی بسیاری را به جامعه تحمیل کند.

 افت حجم تولید شکر جهانی

بین سال‌های ٢٠١٩ تا ٢٠٢٠ میلادی تخمین تولید جهانی شکر به حدود ١۶۶.٢ میلیون تن متریک رسید، چراکه کشور‌های بزرگ تولیدکننده به دلیل عوارض ناشی از آب‌وهوا و افزایش حجم تولید اتانول، میزان تولید شکر خود را کاهش دادند. کشور برزیل نیز ازجمله بزرگ‌ترین تولیدکنندگان شکر در جهان، به دلیل سودآوری تولید اتانول، حجم تولیدات شکر خود را محدود کرد و ٣۵ درصد از تولید خود را به شکر و ۶۵ درصد را به تولید اتانول اختصاص داد.

البته باید یادآور شد که عواملی همچون خشک‌سالی شدید و رطوبت هوا در برخی دیگر از مناطق جهان نیز باعث شد تا در طول سال‌های ٢٠١٩ تا ٢٠٢٠ میلادی تولید شکر با افت مواجه شود، به‌طوری‌که کشور‌های هند، تایلند و منطقه اتحادیه اروپا حجم تولیدات شکر خود را به ترتیب تا حدود ٢٨.٩، ٣۴.٣ و ٨.٢ میلیون تن متریک پایدار نگاه‌دارند. تمامی این عوامل به همراه شیوع گسترده ویروس کرونا دست‌به‌دست هم دادند تا از ابتدای سال ٢٠٢٠ میلادی قیمت جهانی شکر نیز بیش از ۶ درصد کاهش پیدا کند.

با تمام این اوصاف، پیش‌بینی‌شده در فصل ابتدایی سال ٢٠٢١ میلادی نیز تولید جهانی شکر حدود ١.١ میلیون تن کاهش پیدا کند که البته این روند نزولی ناشی از افزایش سطح آگاهی مصرف‌کنندگان در سطح جهان است که نسبت به‌سلامت خود توجه بیشتری دارند و مصرف بیش‌ازاندازه قند و شکر را مضر می‌دانند. زیرا پیش از شیوع ویروس کرونا هم به دلیل این افزایش سطح آگاهی مصرف‌کننده، مصرف جهانی قند و شکر در حال کاهش بوده است. درواقع می‌توان گفت این اپیدمی در فصل گذشته ٢.۵ میلیون تن به میزان تقاضای مصرف شکر آسیب رسانده که اتحادیه اروپا در این امر پیش رو بوده و با کاهش مصرف بیش از ۵٠٠ هزار تن مواجه شده است.

منبع: تحلیل بازار سرمایه

بخش نخست بررسی صنعت قند و شکر را اینجا بخوانید