آفتی برای عرضه های اولیه

به گزارش بورس نیوز، بازار سرمایه در دو هفته گذشته شاهد ورود ۵ شرکت جدید بوده است. برخی در جا زدن‌های بازار را به عرضه‌های اولیه پیاپی گره می‌زنند و عده‌ای هم به شیوه جدید عرضه اولیه انتقاد دارند.

روزبه شریعتی مدیر معاملات کارگزاری اقتصاد بیدار در گفت‌وگو با بورس نیوز در این خصوص بیان کرد: سال‌ها است که مدعی هستیم "بازار سرمایه ما از بازارهای سرمایه جهانی عقب‌تر بوده و هنوز عمق کافی ندارد تا سرمایه‌گذاران خارجی را جذب کند. درحالی‌که در بازارهای سرمایه بزرگ دنیا مثل بورس آمریکا کمپانی‌های بزرگی مثل جی پی مورگان فعال هستند و با توجه به امکانات متعددی همچون مشاوران سرمایه‌گذاری و صندوق‌های سرمایه‌گذاری متعددی که در اختیار دارند، مردم را جذب سرمایه‌گذاری غیرمستقیم می‌کنند؛ بازار سرمایه ما هنوز اقبال عمومی لازم را ندارد و..." این موارد به‌صورت کلیشه‌ای در این سال‌ها بارها مطرح‌شده و برای گذر از این شرایط راهی به‌جز افزایش عمق بازار سرمایه از طریق افزایش عرضه‌های اولیه و ورود شرکت‌های جدید به این بازار نداریم تا تنوع سرمایه‌گذاری افزایش یابد.

وی افزود: نکته حائز اهمیت اینجاست که نقدینگی، محدود نیست و در دست سرمایه‌گذاران به‌اندازه کافی نقدینگی وجود دارد بنابراین اینکه خروج نقدینگی ناشی از عرضه‌های اولیه را دلیل در جا زدن بازار سرمایه در روزهای اخیر مطرح کنیم، منطقی نیست ضمن آنکه معتقدم حتی اگر در دو هفته اخیر عرضه‌اولیه‌ای هم صورت نمی‌گرفت، بازهم بازار سرمایه در همین محدوده مدتی اصلاح می‌کرد.

شریعتی اضافه کرد: بازار سرمایه با رشد ۳ ماه اخیر، عقب‌ماندگی چندماهه خود را پس گرفت و به‌جای دلار ۱۸ هزارتومانی، دلار ۲۵۰۰۰ تومانی را مبنا قرارداد و بالا رفت و نسبت P بر E بازار در محدوده ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی بین ۶ تا ۱۰ است ولذا محدوده‌ای که بازارسرمایه در حال حاضر در آن قرار دارد، یک محدوده فرسایشی است که قیمت‌های جهانی، دلار ۲۵۰۰۰ تومانی و سایر عوامل و اتفاقات را در خود لحاظ کرده و مادامی‌که متغیرهای تأثیرگذار اعم از نرخ‌ خوراک پالایشی‌ها، گزارش‌های ۶ ماهه دوم، وضعیت نرخ گاز صنایع، نرخ دلار، توافق و... شفاف نشده باشد؛ بازار سرمایه در همین محدوده فعلی (۱۰ الی ۱۵ درصد بالاتر یا پایین‌تر) در نوسان خواهد بود.

شریعتی ضمن تأکید بر ضرورت عرضه اولیه سهام شرکت‌ها باقیمت ارزنده اظهار کرد: اگر در عرضه اولیه‌هایی که در بازار سرمایه صورت می‌گیرد، قیمت‌گذاری با توجه به وضعیت سودآوری شرکت‌ها جذاب باشد، قطعاً نقدینگی از سایر بازارها هم به بازار سرمایه کوچ خواهد کرد.

وی با اشاره به عرضه اولیه شرکت پتروشیمی پارس در سال ۹۷ خاطرنشان کرد: در نظر داشته باشید با توجه به ارزندگی سهم شرکت پتروشیمی پارس در زمان عرضه اولیه، نقدینگی از خارج بازار سرمایه به این بازار تزریق شد و "پارس" مورد استقبال سرمایه‌گذاران قرار گرفت. الان هم اگر عرضه‌های اولیه در قیمت مناسب انجام شود، نقدینگی از خارج بازار سرمایه جذب این بازار خواهد شد. بخشی از انتقاداتی که این روزها به برخی از عرضه‌های اولیه وارد می‌شود، به دلیل قیمت‌گذاری سهم بالاتر از ارزش ذاتی است. البته که ماهیت بازار سرمایه با سایر بازارها متفاوت است و اگر عرضه اولی در قیمتی بالاتر از ارزش ذاتی انجام شود (همچون عرضه اولیه برکت)، مورد اقبال بازار سرمایه قرار نخواهد گرفت و بالعکس.

شریعتی اضافه کرد: معتقدم برای افزایش عمق بازار سرمایه حتی می‌توان در هفته ۴ شرکت را عرضه اولیه کرد؛ مشروط بر آنکه عرضه اولیه‌ها در قیمت جذاب و مناسب انجام شود تا سرمایه‌گذاران به آن‌ها اقبال نشان دهند و نقدینگی جدید جذب این بازار شود.

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه در رابطه با انتقاداتی که به روش عرضه اولیه به‌صورت ترکیبی مطرح‌شده، عنوان کرد: عرضه اولیه به روش ترکیبی و تخصیص عرضه‌های اولیه به صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شاید برای جذب سرمایه‌گذاران غیرمستقیم، روش مناسبی باشد. اما محدودیت دامنه نوسان، ایراد بزرگ بازار سرمایه ما است که نه‌فقط عرضه اولیه با روش بوک بیلدینگ که عرضه‌های اولیه با روش ترکیبی را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد و چالش صف خرید بعد از عرضه را به دنبال دارد. عرضه اولیه به روش ترکیبی در شرایطی اثرگذار خواهد بود که دامنه نوسان وجود نداشته باشد و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر اساس تحلیل، اقدام به قیمت‌گذاری سهم کنند و اگر قیمتی که توسط صندوق‌ها تعیین شد، از دید عرضه‌کننده جذاب نبود، متعهد اقدام به خرید سهم کند.

شریعتی تصریح کرد: قطعاً اگر محدودیت دامنه نوسان درروش عرضه اولیه ترکیبی برداشته شود، قیمت‌گذاری به‌صورت منطقی صورت خواهد گرفت و این شائبه احتمال دست‌کاری قیمت سهم هم برطرف خواهد شد. چراکه هدف و استراتژی اصلی هر صندوق، کسب بیشترین بازدهی برای مشتریان خود است و حتماً قیمت‌گذاری بر مبنای تحلیل سهم صورت خواهد گرفت. بنابراین اولین پیشنهاد برای جذاب‌تر شدن روش عرضه اولیه ترکیبی، حذف دامنه نوسان یا افزایش دامنه نوسان سهم‌ها در این روش است تا معاملات این سهم‌ها هر چه زودتر به تعادل برسد.

این کارشناس بازارسرمایه تاکید کرد: ایراد دیگری که متوجه عرضه اولیه ترکیبی است این است که چرا باید تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری به یک نسبت در این عرضه سهیم باشند و صندوق‌های بزرگ‌تر که حجم بزرگ‌تری هم دارند، سهم بیشتر در عرضه نداشته باشد؟ هر صندوق باید با توجه به بزرگی و تعداد یونیت‌های خود در عرضه‌های اولیه سهم داشته باشد. درمجموع معتقدم عرضه اولیه با روش ترکیبی روش مناسبی است؛ مشروط بر آنکه محدودیت دامنه نوسان موجب نشود که صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اساس پدیده صف‌نشینی اقدام به عرضه کنند. در چنین شرایطی قطعاً سهم‌ها با نگاه تحلیلی قیمت‌گذاری شده و به ارزش ذاتی خود خواهند رسید.

وی اضافه کرد: اگر عرضه‌های اولیه یک سال اخیر را موردبررسی قرار دهید متوجه می‌شوید بسیارند سهم‌هایی که بعد از عرضه اولیه، رشدی نداشته و بسیارند سهم‌هایی که بعد از عرضه ، رشد زیاد داشته و مورد استقبال مردم و سرمایه‌گذاران قرارگرفته است. البته شاید ایراد اصلی در این مورد متوجه بورس اوراق بهادار باشد که به نظر می‌رسد در فرآیند قیمت‌گذاری سهم‌ها در عرضه اولیه، قدرت و نفوذ سهامدار عمده تأثیرگذار است.‌

شریعتی در پایان خاطرنشان کرد: برای مثال سهم‌های عرضه‌شده توسط بنیاد مستضعفان یا "وسپهر" یا "سیتا" که توسط تأمین اجتماعی عرضه‌شده، بعد از عرضه اولیه رشد چندانی نداشته و این نشان می‌دهد سهم در قیمت مناسبی عرضه اولیه نشده است. امیدواریم عمق بازار سرمایه با افزایش عرضه‌های اولیه افزایش یابد و شرایطی فراهم شود که سهام شرکت‌ها در قیمت‌های جذابی عرضه گردد.