افزایش ریسک تخلفات در بازار سرمایه با "سوت زنی"

به گزارش بورس نیوز، یکی از اتفاقات خوب بازار سرمایه، خبر پرداخت جایزه به سوت زن ها(کسانی که تخلفات معاملاتی را گزارش می کنند) است. 

مهدی سوری کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بورس نیوز درباره راه‌اندازی سامانه سوت‌زنی و اثرات آن در بازار سرمایه بیان کرد: تشویق و ترویج سوت‌زنی در بازار سرمایه اقدام بسیار مثبتی است که می‌تواند با حداقل بار نیروی انسانی و هزینه‌ای شفافیت بازار سرمایه را بیشتر کند و ریسک تخلفات را افزایش بدهد، اما برای اینکه از این اقدام مثبت بتوان نتیجه بهینه گرفت لازم است که در کنار آن دو تا اقدام دیگر اتفاق بیافتد.
وی ادامه داد: اولین که مصادیق تخلف باید به صورت شفاف بیان شود و به اطلاع عموم برسد، مادامی‌که معیار ما برای دستکاری در قیمت، ظن مقام ناظر باشد راه را برای برخوردهای سلیقه‌ای باز کردیم و افرادی که می‌خواهند در بازار سرمایه به سوت‌زنی بپردازند خیلی تکلیفشان مشخص نیست که چه چیزی تخلف است و چه چیزی تخلف نیست.
سوری اضافه کرد: اقدام دومی‌که باید انجام شود پرورش سوت‌زن‌های حرفه‌ای است، خیلی از افراد بخصوص خبرنگاران بسیار مناسب هستند برای اینکه بتوانند بازوی نظارتی سازمان بورس در قالب اقدامات سوت‌زنی باشند و اگر آموزش‌های لازم به این افراد داده شود بسیار بسیار می‌توانند برای سلامت بازار سرمایه مفید باشند. همانطور که در خیلی از جاهای دنیا می‌بینیم بزرگترین پرونده‌های فساد توسط خبرنگارها گاهی افشا می‌شوند.
این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: فکر می‌کنم حداقل ۵ سال است به سازمان بورس اعلام آمادگی کردیم در صورتی که خبرنگاران رسانه‌ها را جمع کنند حاضریم به صورت رایگان این آموزش‌ها را به خبرنگاران بدهیم.

وی در ادامه با اشاره به موضوع تقسیم سود سال‌های قبل از طریق سجام گفت: اینکه مطالبات سهامداران از شرکت که از محل سود تقسیمی‌سال‌های قبل به وجود آمده از طریق سامانه سجام پرداخت شود اقدام بسیار بسیار مثبتی است، انتقاداتی به نحوه اطلاع‌رسانی وجود دارد، اما به ذات قضیه کار بسیار کار خوبی است ولی برای اینکه بتوانیم نتیجه مناسب را بگیریم و این کار واقعا در عمل قابل اجرا باشد، نباید فراموش کنیم که خیلی از شرکت‌های ناشر ممکن است در مورد این موضوع مقاومت کنند و همکاری لازم را نداشته باشند.
سوری اضافه کرد: پیشنهاد ما این است که در گام اول مطالبات سهامداران از شرکت‌ها چه از محل سودهای تقسیمی ‌و چه از محل فروش حق تقدم‌های استفاده نشده روی سامانه سامانه سجام بازگذاری شود و سازمان از شرکت‌ها بخواهد تا برایشان تاریخ تعیین کند تا تمام مطالبات گزارش داده و در سامانه سجام بارگذاری و قابل مشاهده شود.
این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: در گام دوم طبق یک زمانبندی‌ای که خود سازمان با ناشران توافق می‌کند این اقدام به پرداخت انجام شود، وگرنه اینکه سامانه آماده باشد ولی اعلام آمادگی و پرداخت را به ناشران بسپاریم قاعدتاً می‌تواند یک روال بی نظم ایجاد کند که سهامدار هم در این میان بلاتکلیف باشد.
وی درباره افزایش عمق مظنه هم گفت: این اقدام هم بسیار مثبت است و جای تقدیر و تشکر دارد و برای اینکه از این اقدام و اقداماتی این چنینی بازار سرمایه نفع بیشتری ببرد پیشنهاد می‌کنیم الزامات دست و پاگیری که برای مجوزهای پردازش اطلاعات مالی و مشاور سرمایه‌گذاری نیاز است برداشته و شرایط گرفتن چنین مجوزهایی تسهیل شود. همچنین مدیریت فناوری و خود سازمان هم برای در اختیار گذاشتن وب سرویس‌های سامانه‌ها همکاری بیشتری با شرکت‌ها و حتی اشخاص حقیقی داشته باشد تا بستری ایجاد شود که استارتاپ‌ها و ایده‌های نو بتوانند پرورش پیدا کنند و از این داده‌های خامی‌که به هر حال در دسترس عموم قرار دارد بتواند اطلاعات کاربردی تری را استخراج و در اختیار سهامداران قرار دهند تا تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه بیشتر شود و سهامداران بتوانند آگاهانه‌تر تصمیم بگیرند.
سوری در مورد ETFها و سهام عدالت هم اضافه کرد: سال‌ها است که در مورد سهام عدالت و ETF دولت مباحثی شکل می‌گیرد، اینها مثل خشت کجی است که هر دیواری روی این چیده شود تا ثریا کج خواهد رفت. تعریف سهام عدالت و تعریف ETF دولت اشکال دارد پس هیچ اقدام مثبتی در ادامه آن مفهوم ندارد. در مورد سهام عدالت و ETF دولت فقط یک اقدام مثبت می‌توان داشت و آن حذف است.
این کارشناس بازار سرمایه در مورد تعیین سقف خوراک صنایع پتروشیمی هم توضیح داد: فرمولی که برای نرخ گاز گذاشته شده فرمول بسیار اشتباهی بوده است، اینکه ما بیاییم کشورهایی را مبنای قیمت‌گذاری درنظر بگیریم که هیچ مبادله‌ای روی این کالا با آن بازارها نداریم، این اقدام اشتباه اول است. اشتباه دوم این است که ما نظام قیمت‌گذاری را براساس ارزش افزوده بنا کردیم، یعنی از کسی گاز را چه در منازل و چه قدر صنایع بسوزاند و هدر بدهد پول کمتری می‌گیریم ولی اگر کسی این گاز را تبدیل به کالای مفیدی کند پول بیشتری می‌گیریم و جریمه‌اش می‌کنیم که این به ذات خودش ضدبهره‌وری است.
وی گفت: پیامی ‌است که از نظر سیاست‌گذار هدر دادن گاز را نسبت به تبدیل کردن آن به محصول به صرفه‌تر می‌کند. اتفاق درست این که در یک نظام عرضه و تقاضا هر کالایی در بازاری کشف قیمت شود و مقام قیمت‌گذار اولا تا جای ممکن دخالتی در قیمت‌گذاری نکند و ثانیاً کاری نداشته باشد که این شخص کالایی را که می‌خرد به چه مصرفی می‌رساند. تعیین سقف قیمت هم اقدام درستی نیست، اما با توجه به اینکه در آن کشورهایی که ما هیچ ارتباط مبادله گاز با آنها نداریم، قیمت گاز در آن کشورها افزایش پیدا کرد سوپاپ اطمینانی بود که از نابودی شرکت‌ها برای یک مقطع کوتاهی جلوگیری کند.
سوری معتقد است: شاید در آن زمان این اقدام قابل دفاع باشد، اما در بلند‌مدت باید به سمتی برویم که اولاً دولت ثبات در تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری را به سرمایه‌گذار نشان بدهد تا سرمایه‌گذاری که قصد راه اندازی کارخانه‌ای را دارد که ده یا ۱۵ سال دیگر قرار است به سود مناسب برسد احساس ناامنی نکند که فردا ممکن است روال‌ها عوض شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: ما در زمینه استحصال گاز و تولید برق باید به شرایط بهتری برسیم و از شرایط اسفبار کنونی خارج شویم؛ ضمن اینکه در مرحله بعد کشف قیمت در یک مکانیزم عرضه و تقاضای کاملا عادلانه از طریق بورس انرژی انجام شود.
وی در باره ارزیابی عملکرد سازمان بورس در باره اقدامات صورت گرفته هم اینطور توضیح داد: به‌نظرم در این مدت سازمان عملکرد قابل قبول و قابل دفاعی داشته است، اما نمی‌توان نمره کاملی به سازمان بورس داد ولی نمره قبولی را قطعا خواهد گرفت. اما اینکه ما بخواهیم هر اقدامی‌ را یک به یک نگاه کنیم که چه اثری در بازار دارد و از طریق مردم، رسانه‌ها و سیاستگذار مقام ناظر را به این سمت سوق بدهیم اقدام بسیار خطرناکی است.
سوری اضافه کرد: باید توجه داشته باشیم که بازار مالی بیشتر از اینکه شبیه یک ماشین باشد شبیه ارگانیسم زنده است. تغییرات در یک ماشین ممکن است به راحتی قابل پیش‌بینی باشد که چه تاثری را در عملکرد آن دارد ولی در یک موجود زنده ممکن است یک داروی مخدر در کوتاه‌مدت و بلافاصله بعد از استفاده نتایج مثبت و قابل قبولی داشته باشد، اما در نهایت عوارض جبران ناپذیری را با خودش به همراه داشته باشد. در بازار مالی هم به همین صورت است. اینگونه نیست برای بازاری که به یک مکانیزمی‌ عادت کرده تصمیم و اقدام جدیدی در آن صورت بگیرد و بلافاصله بعد از آن براساس مثبت یا منفی شدن یا بالا رفتن حجم معاملاتی یا هر پارامتر دیگری در مورد مثبت و منفی بودن آن اقدام قضاوت کنیم.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: بازار سرمایه ما در چند سال اخیر لطمات بسیار جبران‌ناپذیری را از این بابت متحمل شده است، اما راهکار چیست؟ همانطور که وقتی قرار است یک دارو برای یک موجود زنده تجویز می‌شود یا تغییری اتفاق بیافتد، اول بررسی علمی صورت می‌گیرد و بعد در شرایط امن و کم ریسک مورد آزمایش قرار می‌گیرد و بعد روی بدن موجود زنده آزمایش می‌شود و سپس تولید تجاری صورت می‌گیرد، در بازار مالی هم اگر قرار است اقداماتی صورت بگیرد که پشتوانه قبلی به بلوغ و تکامل رسیدن و طی کردن مراحل بحث‌های علمی‌ و طی کردن مراحل آزمایشات محدود خودش را نداشته باشد، بازار را با ریسک زیادی مواجه می‌کنیم.
وی معتقد است: اگر از روز اول با سهام عدالت، ETF دولت، دامنه نوسان نامتقارن، اجباری شدن بازارگردانی مخالفت صورت گرفت بزرگترین دلیل آن این بود که در هیچ جای دنیا اینگونه اقدامات تاثیرات مثبت و پایداری نداشته است، اگر اقدامات و مکانیزم‌های بازار خودمان را با بازارهای استاندارد همه جای دنیا بسنجیم و اقدامات مثبتی که در طول سالیان صورت گرفته و ثابت شده که می‌توانند نتایج خوبی داشته باشند، راه را درست طی کرده‌ایم.
سوری در پایان اظهار کرد: اما وقتی به محض اینکه چیزی به ذهنمان رسید و بخواهیم آن را انجامش بدهیم و در کوتاه‌مدت بخواهیم از آن نتیجه بگیریم؛ این روش ریسک بسیار بالایی دارد. پس این که فلان اقدام چه تاثیری در بازار سرمایه داشته است سوال خطرناکی است و بهتر است بپرسیم که فلان اقدام آیا از نظر علمی ‌درست است یا نه، آیا با بازارهای استاندارد جهانی مطابق است یا نه و اینگونه موضوع را بررسی کنیم.