آیا با احیای برجام، لوازم خانگی ارزان خواهد شد؟/تاثیر توافق روی سودآوری شرکت های بورسی این حوزه چیست؟

احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی در گفتگو با بورس نیوز،  درخصوص تاثیر احیای برجام بر این صنعت بیان کرد: صنعت لوازم خانگی کشورمان در صورت احیای برجام، یک فرصت و یک تهدید پیش رو خواهد داشت و در واقع به مرحله‌ای خواهد رسید که مشخص خواهد شد چقدر توان استفاده از فرصت‌ها و یا تبدیل تهدید‌ها به فرصت را خواهد داشت. با آغاز تحریم‌ها و خروج برند‌های خارجی لوازم خانگی از بازار، فرصتی طلایی برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد شد تا بازار لوازم خانگی کشور را بدون رقیبی قدرتمند به دست بگیرند. از سوی دیگر تحریم‌ها تهدیدی برای تولیدکنندگانی بود که با شرکای خارجی تولیدات مشترکی را انجام می‌دادند و با خروج شریک خارجی، ناچار به برندسازی جدید و... شدند. در آن مقطع گفته می‌شد خروج برند‌های خارجی از بازار لوازم خانگی ایران، فرصتی بسیار خوب برای صنعت لوازم خانگی خواهد بود؛ چرا که تولیدکنندگان داخلی بدون رقیب سهم بازار بیشتری خواهند داشت. اما شخصی با این اظهار نظر مخالف بودم- چرا که تا قبل از تحریم‌ها نیز برند‌های خارجی فقط بخشی از نیاز بازار داخل به لوازم خانگی را تامین می‌کردند و نباید تهران را پایلوت قرار داد. برند‌های ایرانی تا قبل از تحریم‌ها در شهر‌های کوچکتر و شهرستان‌ها فروش خوبی داشتند و اتفاقاً معتقدم تولیدکنندگان ایرانی تا قبل از تحریم‌ها در یک فضای رقابتی، فرصت رشد داشتند.

فدایی افزود: فراموش نکنید در ایران نیز همچون اکثر کشور‌های دنیا، حجم زیادی از قطعات مورد نیاز صنعت لوازم خانگی به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی تولید در داخل، وارداتی هستند. با شروع تحریم ها، برند‌های ایرانی هزینه سنگینی برای تبلیغات متحمل شدند و اقدام به سفارش مقدار قابل توجهی قطعات کردند. ورود قطعات به داخل کشور از زمان اقدام شرکت‌ها برای سفارش، ۴ الی ۶ ماه زمان می‌برد و در این فاصله، برخی از تولیدکنندگان داخلی با اقدامات خود به اعتماد بازار نسبت به لوازم خانگی ایرانی لطمه زدند. همزمان افزایش بی‌سابقه مواد اولیه و سایر متغیر‌های تاثیرگذار بر بهای تمام شده، منجر به افزایش قیمت لوازم خانگی تولید داخل شد و لوازم خانگی ایرانی به لحاظ قیمتی، هم تراز لوازم خانگی خارجی قرار گرفتند. همین شرایط موجب شد به تدریج بخشی از بازار لوازم خانگی ایران در اختیار لوازم خانگی وارداتی (قاچاق و بعضا تقلبی) قرار بگیرد.

وی تصریح کرد: در مورد تاثیر احیای برجام بر صنعت لوازم خانگی باید نگاهی واقع‌بینانه داشت. سوال اینجاست که آیا برند‌های خارجی با احیای برجام به بازار ایران باز می‌گردند یا خیر؟ بی‌تردید بازگشت برند‌های خارجی و سرمایه گذاری در ایران در کوتاه مدت امکان پذیر نخواهد بود. با توجه به ریسک احتمال روی کار آمدن دولتی جمهوریخواه در آمریکا و لغو برجام توسط رئیس جمهور بعدی آمریکا، شرکت‌های خارجی به سرعت اقدام به ورود به ایران و سرمایه‌گذاری در صنعت لوازم خانگی نخواهند کرد؛ مگر آن که ورود برند‌های خارجی در ایران در قالب قرارداد‌های تجاری و انتقال تکنولوژی به ایران باشد و در نهایت برند‌های بزرگ تولید کننده لوازم خانگی در ایران با مشارکت برند‌های خارجی، کالایی با کیفیت و در حد استاندارد‌های بین المللی تولید کنند. در نظر داشته باشید که در شرایط تحریم امکان واردات قطعات با کیفیت و درجه یک از چین وجود نداشته و عمده قطعات وارداتی از چین، قطعات درجه ۲ و ۳ بوده است. با این تفاسیر، احیای برجام فرصتی برای صنعت لوازم خانگی ما خواهد بود. اما احیای برجام می‌تواند تهدیدی هم برای برخی تولیدکنندگان لوازم خانگی باشد. بد نیست بدانید که در حال حاضر حدود ۲۵۰ تولید کننده لوازم خانگی در کشور ما وجود دارد که البته تعداد تولید کنندگان فعال و معتبر در این حوزه کمتر از تعداد انگشتان دو دست خواهد بود و سایر تولیدکنندگان، بسیار کوچک هستند. ورود برند‌های خارجی می‌تواند به طور کلی برند‌های کوچک داخلی را از عرصه تولید محو کند.

فدایی راهکار جلوگیری از این عارضه احیای برجام در صنعت لوازم خانگی را در مشارکت تولید کنندگان کوچک با یکدیگر دانست و عنوان کرد: راهکار جلوگیری از بروز چنین مشکلی،آن است که تولیدکنندگان کوچک همچون سایر کشور‌های دنیا، کنسرسیومی تشکیل داده و با مشارکت با یکدیگر، اقدام به تولید قطعات مورد نیاز برای تولید کنندگان بزرگ داخلی کنند تا به جای آن که تعداد زیادی تولید کننده کوچک (که نتوانسته‌اند سهم مناسبی از بازار هم داشته باشند) در کشور فعال باشند، چند تولید کننده بزرگ قطعات استاندارد و با کیفیت مورد نیاز صنعت لوازم خانگی در کشور داشته باشیم. این اقدام موجب شکوفایی صنعت لوازم خانگی در کشور هم خواهد شد. قطعاً اگر با احیای برجام برند‌های معتبر خارجی دوباره وارد ایران شوند، تولیدکنندگان کوچک شانسی برای رقابت نخواهند داشت.

با احیای برجام، لوازم خانگی ارزان خواهد شد یا نه

این کارشناس صنعت لوازم خانگی در پاسخ به این سوال که "آیا با احیای برجام قیمت لوازم خانگی در بازار ایران ارزان‌تر خواهد شد یا خیر ؟ "، گفت: حتی با فرض احیای برجام انتظار کاهش قیمت در بازار لوازم خانگی ایران نداشته باشید. قیمت تمام شده لوازم خانگی با افزایش نرخ حقوق و دستمزد، افزایش قیمت مواد اولیه و افزایش سایر هزینه‌های تاثیر گذار بر بهای تمام شده مثل مالیات و عوارض گمرکی و... افزایش داشته و احیای برجام به معنای کاهش این هزینه‌ها نخواهد بود. در صورت احیای برجام در خوشبینانه‌ترین حالت دلار به حدود ۲۷ هزار تومان خواهد رسید و با این فرض، قطعا خبری از کاهش قیمت‌ها نخواهد بود و فقط بازار لوازم خانگی در سایه آرامش روانی و ثبات نرخ ارز و کاهش انتظارات تورمی، افزایش قیمت بیشتری را تجربه نخواهد کرد.

تاثیر احیای برجام روی سودآوری صنعت لوازم خانگی

فدایی در خصوص تاثیر احیای برجام بر سودآوری تولیدکنندگان بورسی صنعت لوازم خانگی اظهار کرد: اگر شرکت‌های بزرگ تولید کننده لوازم خانگی فعال در بازار سرمایه بعد از احیای برجام، توان مشارکت (جوینت ونچر) با برند‌های خارجی و استفاده از تکنولوژی و اعتبار این برند‌ها را داشته باشند، بی تردید امکان افزایش سودآوری را خواهند داشت. اما اگر تولید کنندگان بزرگ لوازم خانگی کشور ما بخواهند در همان پوسته‌ای که برای خود ایجاد کرده اند باقی بمانند و تصور کنند مصرف کنندگان و مشتریان ناچار به خرید محصولات با هر کیفیتی که بازار داخلی عرضه شود، خواهند بود، قطعاً روز به روز شرایط بدتری داشته و به تدریج سهم بازار خود را از دست خواهند داد. این شرایط فقط مختص به احیای برجام نبوده و حتی در صورت عدم توافق، تولیدکنندگان داخلی (با توجه به شرایطی که به آن اشاره شد) به تدریج سهم بازار خود را از دست میدهند و بعید نیست روزی برسد که لوازم خانگی خارجی که به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند، بازار لوازم خانگی کشور را از آن خود کنند.

وی ادامه داد: نکته اینجاست که گاه از بازار لوازم خانگی ایران به عنوان یک بازار ۸۵ میلیونی یاد می‌شود، حال آنکه لوازم خانگی مصرف شخصی ندارد و باید بر اساس تعداد خانوار‌ها تقاضای لوازم خانگی را تخمین زد. ضمن اینکه در کشور ما نه به لحاظ فرهنگی و نه توان مالی و قدرت خرید، مردم عادت به تعویض لوازم خانگی خود به صورت سالانه ندارند؛ بنابراین سهم بازار لوازم خانگی بین یک میلیون و ۲۰۰ هزار الی یک میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه خواهد بود که بخشی از این تقاضا هم توسط برند‌های خارجی قاچاق و عمدتاً فیک و بدون خدمات پس از فروش، پاسخ داده میشود. تولیدکنندگان لوازم خانگی در شرایطی می‌توانند روی افزایش سهم بازار حساب باز کنند که فرصت حضور در بازار‌های صادراتی را هم داشته باشند. حضور در بازار‌های صادراتی فقط نیازمند احیای برجام نیست و شرط مهم‌تر از احیای برجام، برخورداری از مزیت رقابتی است که به لحاظ کیفی و قیمت، صنعت لوازم خانگی ما درحال حاضر امکان رقابت با برند‌های خارجی در بازار‌های صادراتی منطقه را ندارد. البته محصولات صنعت لوازم خانگی در کشور ما به لحاظ زیبایی‌های بصری، از کیفیت لازم برای صادرات برخوردار هستند و به همین دلیل هم OEM‌ها به تولیدکنندگان داخلی سفارش تولید محصول بدون برند را می دهند؛ اما هنوز تا ورود به بازار‌های صادراتی راه درازی داریم. مشارکت با برند‌های خارجی لزوماً به معنای سرمایه گذاری خارجی‌ها در بازار ما نیست در کشور ما سرمایه به میزان کافی وجود دارد و اگر شرایطی فراهم شود که سرمایه گذاری در حوزه ای، توجیه اقتصادی داشته باشد، حتماً سرمایه‌گذاران به این سمت متمایل خواهند شد. می‌توان از تکنولوژی و اعتبار برند‌های خارجی استفاده کرد تا صنعت لوازم خانگی توان تولید محصولات باکیفیت‌تر داشته باشد. در چنین شرایطی علاوه بر تامین نیاز بازار داخل می‌توان به بازار‌های صادراتی هم اندیشید. البته که جوینت ونچر و استفاده از تکنولوژی و اعتبار برند‌های خارجی هم اتفاق خوبی است؛ چرا که برند‌های خارجی با استفاده از اعتبار خود می‌توانند مواد اولیه و قطعات را از تامین کنندگان اصلی با قیمت مناسب‌تر تامین کرده و در اختیار تولیدکنندگان قرار دهند. در آن صورت، راه اندازی خطوط جدید و R&D و... توجیه پذیر بوده و می‌توان به توسعه صنعت لوازم خانگی و ورود به بازار‌های صادراتی امیدوار بود.

فدایی در خاتمه خاطرنشان کرد: سهامدارانی که با شروع تحریم‌ها انتظار افزایش درآمد و رشد سودآوری شرکت‌های تولید کننده لوازم خانگی بورسی را داشتند، اما سود تحقق یافته شرکت‌ها انتظارات شان را برآورده نکرد، به تدریج انگیزه کمتری برای سرمایه گذاری روی این صنعت خواهند داشت؛ بنابراین معتقدم چه در صورت احیای برجام و چه در صورت عدم احیای برجام، تولیدکنندگان لوازم خانگی در کشور ما باید از هر فرصتی برای جوینت ونچر و استفاده از تکنولوژی و دانش فنی برند‌های خارجی استفاده کنند.