گواهی سپرده شمش طلا؛ نخستین بازار رسمی طلا در کشور/حجم معاملات گواهی سپرده شمش طلا به ۲ میلیون تن رسید
به گزارش بورس نیوز، محبوبه اسکندری، رئیس اداره توسعه کالایی بورس کالا در این کارگاه اظهار کرد: اواخر اسفند ۱۴۰۱، اقدامات مربوط به گواهی سپرده شمش را آغاز کردیم. نخستین خزانه، خزانه بانک ملت بود که پذیرش شد. با پذیرش خزانه و گشایش نماد معاملاتی، معاملات از ۱۸ اسفند آغاز شد. از همان ابتدا نماد با حضور نهاد‌های بازارگردان گشایش یافت. در اوایل فروردین حدود ۳ تن طلا در خزانه بانک ملت سپرده گذاری و گواهی سپرده کالایی برای آن‌ها صادر شد که وارد جریان معاملات شدند.
وی افزود: در همان فروردین قرارداد آتی شمش طلا راه اندازی و اواخر فروردین اولین مشتری که در بازار گواهی سپرده شمش بود و حد نصاب تحویل کالا را احراز کرد، یک شمش طلا تحویل گرفت. ساعت معاملات تا خردادماه تا ساعت ۱۵:۰۰ بود و از تیرماه به ساعت ۱۷:۰۰ افزایش یافت. ساعت معاملات از صبح ساعت افزایش یافت. از تیرماه خزانه بانک ملت با شرکت‌های واردکننده شمش طلا قرارداد منعقد کرد و شرکت‌ها نیز مجاز بودند که شمش‌های طلا را در خزانه بانک ملت سپرده گذاری کنند و به فروش برسانند.
وی ادامه داد: در شهریورماه حجم معاملات به یک تن رسید و امکان انجام معاملات برای اشخاص حقوقی نیز مجاز شد. در همان ماه یک خزانه به خزانه شمش طلا اضافه شد که خزانه بانک صادرات بود. این خزانه با ۵۰۰ کیلوگرم کار خود را آغاز کرد. در حال حاضر نیز در آذرماه حجم معاملات به ۲ تن رسیده است. اقدامات پذیرش خزانه بانک سپه نیز انجام شده و به زودی می‌توانیم آن را نیز به عنوان خزانه پذیرش شده بورس کالا اعلام کنیم.
چرا بورس کالا به سمت گواهی سپرده شمش حرکت کرده است؟
وی بیان کرد: گواهی سپرده یکی از ابزار‌های مالی است که سن زیادی ندارد و از سال ۱۳۹۴ راه اندازی شد. اول روی محصولات کشاورزی، سکه طلا و اینک نیز شمش طلا فعالیت می‌کند. گواهی سپرده کالایی ورقه بهاداری است که ناشی از سپرده شدن کالا در جایی است.
اسکندری گفت: برای اینکه انبار‌ها را پذیرش کنیم ضوابط مشخصی داریم. علاوه بر ضوابط فنی باید ضوابط مالی نیز باید رعایت شود. به عنوان مثال انبارداران باید تمام ظرفیت‌هایی که در بورس کالا پوشش می‌دهند، را باید بیمه کنند.
رئیس اداره توسعه کالایی بورس کالا خاطرنشان کرد: قبل از شمش طلا، بازار گواهی سپرده سکه را داشتیم. در گواهی سپرده سکه تمام دارایی با پایه طلا استانداردسازی شده است. به واسطه این شرایط که سکه دچار حباب قیمتی می‌شود و برای اینکه بتوانیم ابزار امن و جایگزینی برای سرمایه گذار معرفی کنیم، به سمت ابزار مبتنی بر طلا رفتیم که حباب قیمتی نداشته باشد. شمش طلا مناسب‌ترین ابزار در این حوزه است.
وی تصریح کرد: از مزایای این بازار، این است که اولین بازار رسمی طلا در کشور است که اطلاع رسانی قیمت را لحظه‌ای انجام می‌دهد. کشف نرخ براساس رقابت صورت می‌گیرد. واحد‌های معاملاتی کوچک در نظر گرفته شده و برای سرمایه گذاران امکان سرمایه گذاری با حداقل پول نیز وجود دارد. برای صادرکنندگان و واردکنندگان امکان پوشش مدیریت نرخ ارز را فراهم می‌کند. طلایی که پشتوانه گواهی سپرده‌های ماست در خزانه‌های بانکی نگهداری می‌شود و جایی مطمئن‌تر نمی‌توانیم پیدا کنیم. ضمن اینکه تضامین و بیمه را بانک‌ها انجام می‌دهند.
اسکندری گفت: براساس دستورالعمل‌های بورس کالا انباردار مسئول حفظ کمیت و کیفیت کالایی است که دارد پذیرش می‌کند؛ بنابراین برای پاسخگویی به مشتریان خود باید تمهیداتی را در نظر بگیرد تا حتما شرایط کالا منطبق با استاندار‌های ابلاغی بورس چه زمانی که تحویل می‌گیرد و چه زمانی که کالا را به مشتری تحویل می‌دهد، باشد. دستورالعمل، انباردار‌ها را ملزم کرده تا با یک آزمایشگاه مورد تایید سازمان ملی استاندارد وارد قرارداد شوند تا کالا‌ها را در بدو ورود به انبار مورد ارزیابی قرار دهند.
رئیس اداره توسعه کالایی بورس کالا ادامه داد: شمش طلا نیز به همین صورت است. انبار با یک آزمایشگاه قرارداد دارد و شمش را در انبار سپرده گذاری می‌کنند، آن‌ها را به محل انبار حمل می‌کنند، نماینده آزمایشگاه در آنجا حاضر می‌شود، شمش را نمونه برداری می‌کنند، نمونه‌ها پلمب می‌شود و در انبار موقت خزانه نگهداری می‌شود. نماینده آزمایشگاه نمونه‌های پلمب شده را به آزمایشگاه می‌برد. ارزیابی لازم انجام می‌شود و نتیجه را به خزانه اعلام می‌کند. اگر شمش استاندارد ابلاغی را احراز کرد T شمش‌های پلمب شده وارد پلمب جدید می‌شود و در انبار بورسی سپرده گذاری می‌شود.
وی یادآور شد: همه این فرایند به صورت الکترونیکی است و بورس همه این مراحل را رصد می‌کند. سامانه انباری که در اختیار انبارداران است را بورس در اختیارشان گذاشته است. آنجا نسبت به صدور قبض انبار اقدام می‌کنند، قبض انبار یک روز کاری بعد به یک ورقه بهادار گواهی سپرده کالایی تبدیل می‌شود؛ بنابراین وقتی سرمایه گذار وارد این بازار می‌شود، علاوه بر اینکه از امنیت محل نگهداری شمش‌ها آسوده است، بابت اصالت و عیار شمش نیز آسوده خاطر است. وقتی سرمایه گذار وارد این بازار می‌شود یک ابزار مالی را معامله می‌کند و صرفا ورقه بهادار مبتنی بر طلا معامله می‌شود. تولیدکنندگا ن و وارد کنندگان طلا یک بازار رسمی دارند که می‌توانند به سهولت طلای خود را در این بازار به فروش برسانند.
اسکندری درباره گزارش عملکرد این بازار گفت: از ابتدای راه اندازی بازار تا دیروز بیش از ۱.۹ تن طلا معامله شده که تقریبا معادل ۲۶۸ هزار قطعه سکه تمام بهاری آزادی می‌شود. ارزش معاملات نیز ۶۵۰۰ میلیارد تومان بوده است. از شهریور، مهر و آبان این بازار رشد مناسبی داشته که به دلیل تبلیغات و آشنایی و اطلاع سرمایه گذاران و تقویت سمت عرضه بوده است. دارایی پایه معاملات گواهی سپرده طلا، شمش طلای حدود یک کیلوگرمی با عیار ۲۴ است. براساس استاندارد ملی شمش طلا در کشور، عیار شمش طلا می‌تواند ۹۹۵، ۹۹۹ و ۹۹۹.۹ باشد. برای اینکه این بازار را انعطاف پذیر کنیم عیار حداقلی را در نظر گرفتیم. یعنی یک گواهی سپرده شمش طلا عیار آن ۹۹۵ است. اما شمش‌هایی که در خزانه سپرده شده اند ممکن است عیار بیشتری داشته باشند. یک شمش طلای یک کیلوگرمی با عیار ۹۹۵، ۱۰ هزار گواهی سپرده کالایی می‌شود.
خریداران چگونه می‌تواند وارد این بازار شوند؟
وی افزود: برای اینکه شمش به انبار تحویل داده شود محدودیت وجود دارد و فقط شرکت‌های تولیدکننده یا واردکننده شمش طلا می‌توانند طلا را در خزانه سپرده گذاری کنند. با این شرط که با خزانه بانک وارد قرارداد شوند. وقتی شمش طلا در خزانه سپرده شد و گواهی سپرده کالایی صادر شد، آن نمادمعاملاتی قابلیت معامله دارد. خریدار برای اینکه بتواند وارد این بازار شود، باید کد معاملاتی این گواهی را بگیرد. یعنی کسانی که کد فیزیکی بورس کالا را گرفتند هنگام دریافت کد، اگر کد بازار مالی بورس کالا را فعال کردند این کد برای آن‌ها فعال می‌شود و می‌توانند معامله کنند. مشتریان حقوقی باید کد مشتقه بورس کالا را بگیرند. برای اینکه خریدار وارد معامله شود، باید مطابق با خرید خود وجه نقد واریز کند. واریز وجه نیز به این صورت است که مشتری وجه را به کارگزای واریز می‌کند، درخواست را به کارگزاری می‌دهد و کارگزار وجه مشتری را به حساب عملیاتی بورس کالا واریز می‌کند. این کار با یک شناسه واریز انجام می‌شود. بورس کالا براساس آن شناسه وجه را شناسایی می‌کند و به حساب مشتری وارد می‌کند.
رئیس اداره توسعه کالایی بورس کالا بیان کرد:، اما برای خرید گواهی راه دیگری نیز وجود دارد. آن، این است است که وقتی مشتری پول را به حساب کارگزاری واریز کرد، کارگزاری با شناسه واریز خود وجه را به حساب بورس کالا واریز کند که این راه، بهینه‌ترین روش برای کارگزاری هاست.
وی افزود: معاملات گواهی سپرده کالایی شمش طلا در کلیه روز‌های هفته به غیر از روز‌های تعطیل انجام می‌شود. این معاملات در روز‌های شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۱۰ تا ۱۰:۳۰ پیش گشایش و از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۷ و در پنجشنبه‌ها تا ساعت ۱۵به صورت حراج پیوسته انجام می‌شود.
یکی از خدمات این گواهی سپرده، معافیت مالیاتی آن است. ثبت خرید یا فروش هزار گواهی سپرده کالایی یا معادل ۱۰۰ گرم شمش طلاست. در این ابزار، بازارگردان بدون محدودیت و سایر اشخاص پانصد هزار گواهی سپرده کالایی معادل ۵۰ کیلوگرم شمش طلا می‌توانند خریداری کنند. همچنین حداقل تغییر قیمت هر سفارش ۱۰ ریال برای هرگواهی سپرده کالایی است.
اسکندری در خصوص هزینه انبارداری این ابزار بیان کرد: باید گفت که هزینه انبارداری به ازای هر سپرده گواهی شمش طلا روزانه ۳۰ ریال بوده که در سامانه انبار برای دارنده گواهی سپرده شمش طلا اعمال می‌شود. تمامی این اطلاعات را در اطلاعیه‌های متناسب با بازار می‌توانند مشتریان مشاهده کنند.
رئیس اداره توسعه کالایی بورس کالا گفت: چون وزن شمش‌ها متغیر است و تخصیص از انبار به صورت تصادفی رقم می‌خورد، مشتری برای اینکه شمش طلای خود را از انبار‌های بورسی تحویل بگیرد، باید تعداد گواهی سپرده‌ها را بیشتر کند؛ بنابراین حداقل باید ۱۱ هزار گواهی سپرده کالایی خرید کرده باشد تا بتواند درخواست ترخیص را ثبت کند. ترخیص و تخصیص از یکی از سه انبار پذیرش شده بورس کالا انجام می‌شود.
