تحلیل چالش‌ها و ارائه راهکارهای توسعه صنعت ارزیابی خسارت (TPA) در ایران/ از اصلاح قیمت‌گذاری تا تحول دیجیتال

صنعت ارزیابی خسارت یا TPA (Third Party Administrator) یکی از حوزه‌های نوپا و حیاتی در صنعت بیمه کشور است که به عنوان واسطه‌ای مستقل بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار، نقش مهمی در ارزیابی و تعیین خسارت‌های بیمه‌ای ایفا می‌کند. این صنعت با چالش‌های متعددی مواجه است که می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر عملکرد و توسعه آن داشته باشد. در این یادداشت، به بررسی مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های پیش روی شرکت‌های ارزیاب خسارت پرداخته می‌شود و راهکار‌هایی برای حل این مشکلات پیشنهاد خواهد شد.

 قیمت‌گذاری دستوری خدمات ارزیابی از سوی بیمه مرکزی

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های شرکت‌های ارزیاب خسارت، قیمت‌گذاری دستوری خدمات آنها توسط بیمه مرکزی است. این قیمت‌گذاری که سالانه توسط بیمه مرکزی تعیین می‌شود، با توجه به شرایط متغیر اقتصادی کشور، به‌ویژه تورم و افزایش قیمت‌ها در زمینه حقوق و دستمزد، تجهیزات و سایر هزینه‌های مرتبط. در سال‌های اخیر، بهای تمام شده خدمات را پوشش نمی‌دهد و هزینه‌های اجرایی و عملیاتی این شرکت‌ها به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بالاتر از نرخ‌های تعیین‌شده است.
همین موضوع باعث می‌شود شرکت‌های ارزیاب با حاشیه سود بسیار پایینی فعالیت کنند و در بلندمدت با چالش‌های مالی روبرو شوند. این اختلاف باید با بازنگری در نحوه تعیین نرخ‌ها و محاسبه دقیق هزینه‌های اجرایی رفع گردد؛ و این فرآیند به صورت رقابتی و بر اساس بازار آزاد تعیین شود. این تغییر می‌تواند منجر به بهبود کیفیت خدمات، افزایش رقابت و کارآیی در این حوزه شود.

تاخیر در دریافت حق‌الزحمه از سوی بیمه‌گران

یکی دیگر از مشکلات کلیدی در این حوزه صنعت، تاخیر در پرداخت حق‌الزحمه شرکت‌های ارزیاب خسارت از سوی بیمه‌گران است. این تاخیرات می‌تواند تأثیر مستقیم بر جریان نقدینگی شرکت‌های ارزیاب داشته باشد و در مواردی باعث اختلال در انجام تعهدات آنها نسبت به ارزیابان میدانی و سایر ذی‌نفعان گردد. افزایش مدت زمان انتظار برای دریافت مبالغ پرداختی باعث بروز مشکلات مالی و تضعیف توان مالی این شرکت‌ها می‌شود.

ریسک نقدینگی و احتمال ناتوانی در تعهدات

ریسک نقدینگی یکی از مهم‌ترین تهدیدات برای شرکت‌های ارزیاب خسارت است. تاخیر در پرداخت‌ها از سوی بیمه‌گران و قیمت‌گذاری‌های غیرواقعی باعث می‌شود این شرکت‌ها با بحران نقدینگی مواجه شوند. این بحران می‌تواند به ناتوانی در انجام تعهدات آنها نسبت به ارزیابان میدانی و سایر عوامل مرتبط منجر گردد و در نهایت به تضعیف اعتماد بیمه‌گذاران و ذی‌نفعان بیانجامد.

کمبود نیروی انسانی متخصص و با تجربه 

از دیگر چالش‌های صنعت بیمه در حوزه ارزیابی خسارت کمبود نیروی انسانی متخصص و با تجربه بخصوص در خودرو‌های لوکس و وارداتی و خاص به دلیل پیچیدگی این نوع خودرو‌ها میباشد.

تاخیر در پرداخت خسارت و ریسک شهرت

تاخیر در پرداخت خسارت ارزیابی‌شده از سوی بیمه‌گران نیز چالش دیگری است که می‌تواند منجر به آسیب جدی به اعتبار شرکت‌های ارزیاب خسارت گردد. این تاخیرات نه تنها بر اعتبار شرکت‌ها تاثیر منفی دارد، بلکه موجب نارضایتی بیمه‌گذاران، زیان دیده‌ها و ذی‌نفعان آن می‌شود. شرکت‌های ارزیاب باید راهکار‌هایی برای کاهش این تاخیرات و تضمین پرداخت به‌موقع خسارت‌ها بیابند به عنوان مثال شرکت‌های بیمه گر صندوق‌های نقدی در اتصال به سیستم ارزیابان ایجاد نمایند تا در صورت تایید خسارت مبلغ آن بدون تاخیر به حساب زیان دیده‌ها و ذینقعان خسارت پرداخت گردد. 

عدم انتشار گزارش عملکرد سالانه

یکی از ضعف‌های عمده دربخش از صنعت، عدم انتشار گزارش عملکرد سالانه ارزیابان خسارت است. انتشار این گزارش‌ها می‌تواند به مقایسه‌پذیری عملکرد این موسسات نوپا و شفافیت بیشتر در این صنعت کمک کند. همچنین این اقدام می‌تواند به بهبود برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در این حوزه منجر شود.

چالش دسترسی به داده‌ها و پلتفرم‌های بیمه‌ای

دسترسی محدود شرکت‌های ارزیاب خسارت به داده‌ها و پلتفرم‌های بیمه‌ای نظیر کروکی آنلاین، دوربین‌های جاده‌ای و سیستم‌های داخلی بیمه‌گران، محدودیت قابل توجهی برای این صنعت محسوب می‌شود. این محدودیت‌ها می‌تواند دقت و سرعت فرآیند ارزیابی خسارت را تحت تاثیر قرار دهد. همکاری بیشتر با نهاد‌های مرتبط و ارائه دسترسی به داده‌ها و فناوری‌های مدرن، راهکاری اساسی برای حل این مشکل است.

نیاز به هوشمندسازی فرآیند‌ها و تجهیز به سرمایه‌گذاری‌های مبتنی بر فناوری نوین

هوشمندسازی فرآیند‌های ارزیابی خسارت یکی از نیاز‌های اساسی این صنعت است. برای تحقق این امر، شرکت‌های ارزیاب خسارت باید سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه فناوری انجام دهند و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و هوش مصنوعی را به خدمت بگیرند. این اقدام می‌تواند به افزایش کارآیی، کاهش خطا‌ها و بهبود فرآیند‌های ارزیابی منجر شود؛ لذا نتیجه گیری این است که صنعت ارزیابی خسارت (TPA) در ایران با چالش‌های متعددی در زمینه قیمت‌گذاری، نقدینگی، دسترسی به داده‌ها و فناوری‌های روزو... مواجه است. برای برون‌رفت از این وضعیت، همکاری بیمه مرکزی با شرکت‌های ارزیاب، تغییر سیاست‌های قیمت‌گذاری و توجه به هوشمندسازی فرآیند‌ها امری ضروری است. 

به عنوان نتیجه گیری و خلاصه بحث می‌توان نتیجه گرفت که صنعت ارزیابی خسارت (TPA) در ایران با چالش‌هایی نظیر قیمت‌گذاری دستوری خدمات توسط بیمه مرکزی، تاخیر در پرداخت حق‌الزحمه از سوی برخی بیمه‌گران، کمبود نیروی انسانی متخصص و با دانش کافی و محدودیت دسترسی به داده‌ها و پلتفرم‌های بیمه‌ای مواجه است. این مسائل منجر به کاهش حاشیه سود، بحران نقدینگی، و تضعیف اعتماد بیمه‌گذاران و زیان دیدگان در جامعه هدف می‌شود. برای بهبود وضعیت، پیشنهاد می‌شود سیاست‌های قیمت‌گذاری بازنگری شده و به صورت رقابتی تعیین گردد بطوریکه شرکت‌های ارزیاب آزادی عمل بیشتر داشته باشند تا با افزایش قدرت مالی آنها، امکان افزایش سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و هوشمندسازی فرآیند‌ها امکان پذیر شود. انتظار می‌رود گزارش‌های عملکرد این موسسات مانند شرکت‌های بیمه بصورت جامعی در سالنامه آماری صنعت بیمه منتشر شود تا شفافیت و مقایسه‌پذیری در این صنعت ارتقا یابد.

رضا عباسی_ مدیرعامل و عضو هیئت مدیره شرکت همراه بیمه خلیج فارس