شاخص بافت چیست؟
به گزارش بورس‌نیوز،
شاخص بافت (نسبت ارزش بازار به تولید ناخالص داخلی) یکی از معیار‌های اساسی برای ارزیابی ارزش‌گذاری بازار سهام در مقایسه با تولید ناخالص داخلی (GDP) یک کشور به شمار می‌رود. این شاخص نخستین بار توسط وارن بافت، سرمایه‌گذار معروف، به عنوان ابزاری کارآمد برای سنجش ارزش بازار سرمایه مطرح شد. از طریق این شاخص می‌توان دریافت که آیا بازار سهام یک کشور نسبت به اقتصاد واقعی آن به‌طور غیرمنطقی ارزش‌گذاری شده است یا خیر.
تعریف و اهمیت شاخص بافت
این شاخص از فرمول زیر محاسبه می‌شود:
شاخص بافت = (تولید ناخالص داخلی / ارزش بازار بورس) × ۱۰۰
کاربرد‌های این شاخص
اگر شاخص زیر ۱۰۰ ٪ باشد: نشان‌دهنده این است که بازار سرمایه نسبت به کل اقتصاد کشور کوچکتر است و ممکن است همچنان پتانسیل رشد داشته باشد. اگر شاخص بالای ۱۰۰ ٪ باشد: بیانگر این است که ارزش بازار سهام از کل تولیدات اقتصادی کشور بیشتر است و احتمال وجود حباب قیمتی وجود دارد.
بررسی سابقه و اعتبار شاخص بافت در بازارهای جهانی:
ایالات متحده آمریکا: در این کشور، شاخص بافت معمولاً در محدوده ۱۰۰ ٪ تا ۱۵۰ ٪ نوسان دارد. در دوران بحران دات‌کام در سال ۲۰۰۰، این شاخص به ۱۴۸ ٪ رسید که منجر به سقوط بازار سهام شد. همچنین، در بحران مالی ۲۰۰۸، این شاخص به ۷۵ ٪ کاهش یافت که نشان‌دهنده ارزندگی پایین بازار در آن زمان بود. در حال حاضر، این شاخص در محدوده ۱۲۰ ٪ تا ۱۵۰ ٪ قرار دارد که برخی تحلیلگران آن را نشانه‌ای از ارزش‌گذاری بیش از حد بازار می‌دانند.
ژاپن: پس از حباب اقتصادی دهه ۱۹۸۰، شاخص بافت ژاپن که در آن زمان بالای ۱۵۰ ٪ بود، به زیر ۶۰ ٪ سقوط کرد و هنوز هم نسبت به کشور‌های دیگر پایین‌تر است. این کاهش نشان‌دهنده اثرات بلندمدت بحران‌های مالی بر ارزش بازار سرمایه است.
چین: بازار سهام چین در مقایسه با اقتصاد این کشور همچنان نسبتاً کوچک است و شاخص بافت آن معمولاً زیر ۸۰ ٪ باقی مانده است. این مقدار نشان‌دهنده پتانسیل بالای توسعه بازار سرمایه در چین است.
هند: بورس هند در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی داشته و شاخص بافت این کشور بین ۷۰ ٪ تا ۱۱۰ ٪ نوسان داشته است. این مقدار نشان‌دهنده توسعه بازار سرمایه هند و افزایش جذب سرمایه‌گذاران است.
شاخص بافت کشور‌های صنعتی:
| نام کشور | شاخص بافت (%) |
| ایالات متحده آمریکا | ۱۲۳.۳ ٪
| ژاپن | ۹۶.۷ ٪ |
| چین | ۶۱.۷ ٪ |
| هند | ۸۵.۰ ٪ |
| بریتانیا | ۸۵.۰ ٪ |
| آلمان | ۸۵.۰ ٪ |
| فرانسه | ۹۱.۷ ٪ |
| استرالیا | ۹۸.۳ ٪ |
| کانادا | ۸۷.۷ ٪ |
| کره جنوبی | ۸۰.۰ ٪ |
شاخص بافت کشور‌های با ساختار اقتصادی مشابه ایران
بازارهای نوظهور و کشور‌های وابسته به منابع طبیعی که از لحاظ اقتصادی مشابه ایران هستند، شاخص بافت متفاوتی دارند.
| نام کشور | شاخص بافت (%) |
| روسیه | ۴۳.۳ ٪ |
| برزیل | ۵۶.۷ ٪ |
| آرژانتین | ۴۵.۰ ٪ |
| ترکیه | ۶۵.۰ ٪ |
| عربستان سعودی | ۶۵.۰ ٪ |
| مصر | ۵۱.۷ ٪ |
| آفریقای جنوبی | ۷۱.۷ ٪ |
میانگین شاخص بافت برای اقتصاد‌های نوظهور
میانگین شاخص بافت در کشور‌های مشابه ایران ۵۶.۹ ٪ است، که از میانگین جهانی ۷۹.۶ ٪ کمتر، اما از شاخص بافت ایران بیشتر است.
محاسبات شاخص بافت برای بورس ایران:
داده‌های ورودی:
ارزش کل بازار بورس ایران: ۹۰,۵۱۰,۳۳۰ میلیارد ریال
- تولید ناخالص داخلی (GDP) ایران: در دو حالت بررسی شده است:
- ۴۶۴ میلیارد دلار (برآورد رسمی منابع)
- ۴۰۰ میلیارد دلار (حداقل مقدار اعلامی منابع)
نرخ ارز دلار به ریال:
۸۳۰,۰۰۰ ریال (۸۳,۰۰۰ تومان)
- ۶۰۰,۰۰۰ ریال (۶۰,۰۰۰ تومان)
محاسبه شاخص بافت در چهار سناریو مختلف:
| شاخص بافت (%) | GDP (میلیارد ریال) | نرخ دلار (ریال) | GDP (میلیارد دلار) |
| ۲۳.۵۰ ٪ | ۳۸۵,۱۲۰,۰۰۰ | ۸۳۰,۰۰۰ | ۴۶۴ |
| ۳۲.۵۱ ٪ | ۲۷۸,۴۰۰,۰۰۰ | ۶۰۰,۰۰۰ | ۴۶۴ |
| ۲۷.۲۶ ٪ | ۳۳۲,۰۰۰,۰۰۰ | ۸۳۰,۰۰۰ | ۴۰۰ |
| ۳۷.۷۱ ٪ | ۲۴۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۶۰۰,۰۰۰ | ۴۰۰ |
میانگین شاخص بافت ایران: بر اساس محاسبات انجام‌شده، میانگین شاخص بافت برای بورس ایران ۳۰.۲ ٪ است که بسیار پایین‌تر از میانگین جهانی ۷۹.۶ ٪ و میانگین کشور‌های مشابه ۵۶.۹ ٪ قرار دارد.
تحلیل نتایج و برداشت نهایی
شاخص بافت بورس ایران در تمامی سناریو‌ها بین ۲۳.۵ ٪ تا ۳۷.۷ ٪ متغیر است. این مقدار همچنان کمتر از استانداردهای جهانی (۵۰ ٪ تا ۱۵۰ ٪) است. میانگین شاخص بافت ایران در سناریو‌های مختلف (۳۰.۲ ٪) نسبت به میانگین جهانی (۷۹.۶ ٪) و حتی کشور‌هایی با ساختار اقتصادی مشابه (۵۶.۹ ٪) بسیار پایین‌تر است که نشان‌دهنده عقب‌ماندگی بازار سرمایه ایران نسبت به بازارهای جهانی است.
راهکار‌های پیشنهادی برای بهبود شاخص بافت در ایران
افزایش شفافیت بازار سرمایه: اجرای قوانین ضدفساد و افزایش شفافیت اطلاعاتی در بازار.
- افزایش ورود شرکت‌های بزرگ به بورس: تشویق شرکت‌های بزرگ و صنعتی برای عرضه اولیه و افزایش سهم بازار سرمایه.
- - اصلاح ساختار‌های اقتصادی و کاهش تورم: کنترل نقدینگی، بهبود ارزش پول ملی و جلوگیری از سیاست‌های تورم‌زا.
- - جذب سرمایه‌گذاران خارجی: ایجاد سیاست‌های جذاب برای سرمایه‌گذاران خارجی و کاهش ریسک‌های سیاسی و ارزی.
- - تقویت زیرساخت‌های بازار سرمایه: افزایش حجم معاملات، کاهش هزینه‌های معاملاتی و توسعه ابزارهای مالی جدید.
نتیجه‌گیری نهایی:
شاخص بافت بورس ایران یکی از پایین‌ترین مقادیر جهانی را دارد و نیاز به اصلاحات جدی دارد. در صورت اجرای سیاست‌های مناسب، این شاخص می‌تواند به سطحی معقول‌تر نسبت به اقتصاد کشور برسد. رشد بازار سرمایه نیازمند شفافیت، ورود سرمایه‌های جدید و بهبود سیاست‌های اقتصادی است. با اصلاحات تدریجی، بورس ایران می‌تواند نقش موثرتری در اقتصاد کشور ایفا کند.
انتهای پیام/
