آیا اوپک قدرتمند می‌ماند؟

کد خبر : ۱۳۹۴۵۲

حمیدرضا آریان پور: حدود 40 سال پس از جنگ نفتی بزرگ، برخی از پایان اوپک، سازمان کشورهای صادرکننده نفت می‌گویند ضعف ساختاری این گروه در آستانه نشستی که امروز، پنج‌شنبه، در وین برگزار می‌شود بیش از پیش برجسته شده است. اوضاع به‌گونه‌ای است که بر سر کمتر چیزی میان کشورهای عضو، توافق وجود دارد. کشورهای صادرکننده نفت در سپتامبر سال ۱۹۶۰ میلادی با هدف پشتیبانی از منافع خود اقدام به تاسیس سازمان واحدی کردند که غربی‌‌ها آن را «کارتلی» برای سوءاستفاده از ذخایر طبیعی دانستند.

پیامدهای این ادعای نامعقول به کنار، خود اعضا نیز با گذر زمان بیش از پیش گرفتار اختلاف شدند. جالب اینجا است که کشورهای موسس حالا بخش بزرگی از اختلافات این سازمان را دامن می‌زنند. اعضای سازمان شامل الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اکوادور، آنگولا و ونزوئلا، چنان آمیزه متنوعی هستند که توافق بر سر همه چیز برای آنها به راستی دشوار است. به قول برخی، این روزها «تنها چیزی که بین آنها مشترک است، تولید نفت است.» اختلاف میان اعضایی با اقتصادهای ضعیف‌تر، مانند کشورهای نفت‌خیز آمریکای لاتین یا آفریقا با اعراب که کشورهای کم‌جمعیت، اما سرشار از منابع نفتی دارند مدتی است که بالا گرفته، اما آنچه بیشتر رخ می‌نماید اختلاف کشورهای خاورمیانه است که بیشتر از اقتصاد از مسائل ژئوپلیتیک آب می‌خورد.

حالا آخرین نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت در حالی برگزار می‌شود که سقوط قیمت طلای سیاه همه اعضا را نگران کرده است. تقریبا تمام شاخص‌های عمده نفت خام روی کمترین سطح قیمتی خود در چهار سال گذشته نوسان می‌کنند. بدتر اینکه صحبت از آن است که در صورت به نتیجه نرسیدن اجلاس اوپک، احتمال سقوط بهای نفت به بشکه‌ای 60 دلار نیز وجود دارد. نفت اوپک نیز احتمالا نزدیک همین سطح افت و خیز خواهد کرد. این در شرایطی است که عربستان برای مهار ایران، کمک به آمریکا برای فشار بر روسیه و مقرون به‌صرفه نبودن استخراج نفت شیل، علاقه‌ای به کاهش تولید برای افزایش قیمت این کالای پایه نشان نداده است. ایران از افزایش یک جانبه تولید در صورت عدم کاهش تولید اوپک گفته و دیگران هم ساز خود را می‌زنند.

بازارهای دیگر نیز چشم به اجلاس وین دوخته‌اند، اما مهم ماندن اوپک تضادهای درون آن را نمی‌پوشاند؛ باز بدتر اینکه این اهمیت نیز در یک دهه گذشته به شدت افت داشته است. آیا دوره‌ای فرا خواهد رسید که بازار نفت بدون توجه به اوپک یا حتی بدون حضور اوپک عمل کند؟ آیا اختلافات درونی این مسیر را تسهیل می‌کند؟