اصلاح تعاونی‌ها از اهلیت‌سنجی تا ظرفیت‌سنجی

طبق آمارهای بورس کالا، سهم تعاونی ها از حجم و ارزش معاملات پتروشیمی ها در شش ماهه اول امسال روند صعودی داشته است. در بازار نقدی معاملات، محصولات پتروشیمی در ۶ ماهه اول سال گذشته ۱.۹۳ میلیون تن محصول بوده که این رقم امسال به ۲.۴۳ میلیون تن رسیده است. از این میزان، تعاونی ها در نیمه نخست سال ۹۶ حدود ۲۷۰ هزار تن محصول را در بورس معامله کرده اند که این رقم در مدت مشابه امسال به ۳۴۹ هزار تن رسیده است. سهم تعاونی ها از حجم و ارزش معاملات پتروشیمی ها در شش ماهه اول امسال به ترتیب ۱۴ و ۱۶ درصد بوده است. در این شرایط، تقویت تعاونی ها ضروری می نماید. در این خصوص بورس نیوز گفتگویی با حامد سلطانی نژاد مدیرعامل بورس کالای ایران انجام داده است.

از ابتدای تاسیس بورس کالا و ورود کالاها علی الخصوص محصولات پتروشیمی، نقش ویژه ای برای تعاونی ها در نظر گرفته شده است. این نقش عبارت از توزیع مویرگی محصولات پتروشیمی و سایر محصولات بین مصرف کنندگان نهایی و نیز بحث تامین مالی خرید محصولات بوده است. اگر این نقش به خوبی ایفا شود، بسیاری از صنایع پایین دستی که در ظرفیت های پایین فعالیت می کنند و یا به هر دلیل تمایل دارند تشریفات خرید از بورس کالا در نمایندگی توسط دیگران انجام شود، می توانند به تعاونی ها مراجعه کنند و خرید کالای مورد نیاز خود را به تعاونی ها بسپارند. تعاونی‌ها سهم 14 تا 16 درصدی در معاملات بورس کالا در حوزه پتروشیمی دارند.

 

 نکته حایز اهمیت این است که تعاونی ها علاوه بر نقش اجرایی، نقش نظارتی نیز دارند. اتفاقات اخیر بورس کالا نشان می‌دهد باید نظارت‌ها بیشتر شود که تعاونی‌ها می‌توانند در این زمینه نقشی مؤثر ایفا کنند. بدون اینکه از اهداف اصلی خود دوربمانند. شرکت هایی که عضو تعاونی هستند قابل شناسایی و قابل رصد توسط تعاونی ها خواهد بود. بدین ترتیب کالای خریداری شده از مرحله خرید تا تولید و عرضه به مصرف کننده نهایی قابل رصد خواهد بود.

  با توجه به اینکه هدف از تشکیل تعاونی ها، مشارکت جمعی و تخصصی در حوزه صنوف مختلف یا توزیع کالا در اقصی نقاط کشور است و دستیابی به این هدف از طریق "نظارت" تعاونی ها تسهیل می شود، بهتر آن است که بررسی دقیق اعضای تعاونی ها توسط خود تعاونی ها صورت گیرد تا در نهایت مردم (مصرف کنندگان نهایی) هم منتفع شوند.

شرایط عرضه و تقاضا مطلوب ارزیابی می شود. اصلاحات مناسبی توسط ستاد تنظیم بازار و ستاد اقتصادی دولت در سیاستگذاری عرضه کالایی صورت گرفته و به نظر می رسد اوضاع مطلوب تر خواهد شد.

 بهین یاب سامانه ای است که برای شناسایی متفاضیان واقعی طراحی شده و طی هماهنگی های صورت گرفته قرار است در جهت تکمیل و اصلاح بعضی از بخش های آن، اقدام شود. علاوه بر آنکه تعاونی ها در بهین یاب ثبت می شوند، شرکت های زیرمجموعه این تعاونی ها هم در آن سایت تعیین می شوند. به نظر می رسد تعاونی ها می توانند فیدبک های خوبی به سامانه بهین یاب دهند.

 برخی شرکت ها گلایه دارند که سهمیه کالا متناسب با نیازشان به آنها نمی رسد. برای بعضی از شرکت ها نیز ظرفیت سنجی صورت نگرفته است. هم از حیث ظرفیت سنجی و هم اهلیت سنجی باید اصلاحاتی صورت گیرد تا به شرکت ها متناسب با ظرفیت شان، سهمیه تخصیص یابد.

تقویت بخش واقعی اقتصاد با تبدیل دارایی واقعی به قالب گواهی سپرده کالایی، امکان تولید کم‌هزینه کالا برای تأمین مالی کوتاه‌مدت را به همراه داشته که در این زمینه توسعه اوراق بهادار مبتنی بر کالا مانند قراردادهای آتی، اختیار معامله و قراردادهای سلف موازی استاندارد باهدف ایجاد ابزارهای مدیریت مالی برای تولیدکنندگان می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.