زنجیره ارزش و تشکیل نسل جدید تعاونیهای روستایی
به گزارش بورس نیوز، حسین شیرزاد درباره نقش زنجیره ارزش اظهار کرد: موضوع زنجیره ارزش، مسئله سلامت و ایمنی غذا، شکاف قطبی شدن جامعه، پیری جمعیت؛ فربه شدن طبقه‌ی متوسط، مشارکت زنان در بازار کار؛ رشد شهرنشینی؛ کوچک‌تر شدن اندازه خانوارها؛ و شکاف‌های درآمدی؛ بر الگوهای سنتی تعاون در بخش کشاورزی تاثیر گذارده و آنها را ناکارآمد جلوه میدهد. در حقیقت دو تفاوت ماهوی بین تعاونیهای سنتی و نسل جدید تعاونیهای فعال در حوزه روستایی و کشاورزی وجود دارد، یکی اینکه تعاونیهای نسل جدید هدف‌گرا- نتیجه‌محور و دارای اعضاءخاص بوده و عضویت در آنها آزادانه نیست و دیگر اینکه روش اجرایی آنها نیز بر محور محصولی خاص و بر اساس قراردادی است که بین اعضاء و شخصیت حقوقی تعاونی شکل گرفته است.
وی افزود: فعالیت تعاونیهای نسل جدید در نتیجه تمایل اعضا به هماهنگی در زنجیره ارزش فعالیت‌های تعاونی با موقعیتهای بازاری و تقاضای کشاورزان برای سود بیشتر در زنجیره، کشف بازارهای نو و اخذ سهمی افزون تر از فروش در بازار محصولات کشاورزی شکل گرفته است. تعاونیهای نسل جدید فقط بر مبنای قرار گرفتن در نقطه‌ای مطمئن از زنجیره تامین تاسیس شده و مجوز می‌گیرند و مبنای تاسیس تعاونی کشاورزی بر خلاف کشور ما دستوری و از سر سیری یا بر اساس مناسبات اخذ وام کم‌بهره، معافیت‌های مالیاتی و روابط رانتی و بی قاعدگی و آشفتگی در تاسیس و ایجاد نیست، بلکه منطق ایجابی زنجیره ارزش در تشکیل تعاونی روستایی و کشاورزی حکمفرماست. آنها از هیات مدیره حرفه‌ای، انعطاف‌پذیری در تنوع موضوعی اساسنامه‌ای و ساختارهای مالی محکم تری برخوردارند.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران با اشاره به ظهور فین‌تک‌ها ادامه داد: ظهور فین‌تک‌ها در بازار محصولات کشاورزی و ترکیب تکنولوژی‌های جدید ارتباط اطلاعات با تلفن‌های هوشمند منجر به تغییرات عمیقی و ساختاری در تعاونیهای نسل نو شده است.تقاضا برای ایجاد یک بازار آنلاین برای محصولات کشاورزی که به تعاونیهای روستایی اجازه میدهد از بازارهای محلی خود فراتر رفته و محصولات خود را به بهترین خریداران عرضه کنند و تقاضای مصرف‌کنندگان شهری برای محصولات کشاورزی ارگانیک و سالم و شفافیت در زنجیره‌ی تأمین غذا از جمله مواد غذایی ارگانیک، که امروزه بسیاری از مردم در حال حرکت به این سمت هستند، به سرعت در حال افزایش است.
وی ادامه داد: تعاونی‌ها با در اختیار داشتن فین‌تک‌های ناب، سریع‌الانتقال و خلاقانه خرید و فروش کرده فرصت‌هایی را نه تنها برای اعضاء بلکه برای بانک‌ها و معامله گران حرفه ای محصولات کشاورزی فراهم می‌آورد؛ فرصت‌هایی متنوع که سرچشمه‌های جدیدی را برای درآمدزایی در تعاونیهای روستایی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر فناوری بلاک‌چین هم که ساختاری غیرمتمرکز و باز است، پتانسیل ایجاد تغییرات پهن دامنه ای را در فعالیت تعاونیهای کشاورزی فراهم ساخته است. بلاک‌چین نوعی فناوری زیرساختی است که می‌تواند فرآیندهای دیجیتال‌سازی، اتوماسیون و رهگیری (که همگی از عناصر بنیادین کشاورزی نوین هستند) را تسریع کند.
شیرزاد افزود: خریداران محصولات تعاونیهای تولید کشاورزی با کمک بلاک‌چین می‌توانند از کیفیت محصولات خود مطمئن شوند. بلاک‌چین با شفافیت کامل در اکوسیستم تولید غذا و از بین بردن واسطه‌ها و کاهش کارمزدها، قیمت محصولات تولیدی تعاونیهای تولید کشاورزی را برای مصرف‌کننده شهری منصفانه‌تر ساخته و اعضای تعاونی‌ها که در گذشته محصولات خود را با قیمتی پایین‌تر به دلال‌ها می‌فروختند بیشتر از حاشیه سود مطمئن برخوردار شوند. فناوری بلاک‌چین، پتانسیل بزرگی در زمینه رفتارهای مسئولانه در حوزه کشاورزی دارد که مدیریت زمان واقعی، زنجیره تأمین، کاهش ریسک مالی و پرداخت با تلفن همراه را شامل می‌شود. استفاده از بلاک‌چین، توانایی تعاونیهای تولید روستایی را برای ایجاد یک زنجیره‌ی تأمین کاملاً شفاف و غنی با ارائه داده‌های دقیق و کامل افزایش میدهد. فناوری بلاک‌چین، اطمینان ایجاد می‌کند که هیچ یک از اعضای زنجیره تأمین نمی‌توانند تغییری در این اطلاعات ایجاد کنند. با استفاده از بلاک‌چین، خریداران کلانشهرها می‌توانند از روی اطلاعات برچسب مواد غذایی مطلع شوند که تعاونی چه چیزی را در چه زمانی برای تولید محصول بکاربرده است و محصول از کدام تعاونی در چه نقطه کشور تأمین می‌شود و چگونه تولید می‌شود. در واقع ردیابی یک محصول از مزرعه تعاونی تا قفسه‌های فروش می‌تواند به جای چند روز یا چند هفته در عرض چند ثانیه انجام شود.
وی درباره فناوری بلاک‌چین در اروپا و ایالات متحده و کانادا تصریح کرد: فناوری بلاک‌چین در اروپا و ایلات متحده و کانادا، کارایی و شفافیت فعالیت‌های تجاری در تعاونیهای کشاورزی را در زمینه صنعت کالاهای تند مصرف افزایش داده است. فراموش نکنیم، زنجیره‌های ارزش در تعاونیهای کشاورزی بر روی ایجاد ارزش از طریق نو آوری در محصولات یا فرآیندهای مالی بازاریابی، تمرکز دارد .
شیرزاد گفت: بررسی‌های به عمل آمده حاکی از آن است که شرکتهای تعاونی تولید به دلیل وجود زیر ساختهایی که تا کنون از طریق تسطیح، یکپارچه‌سازی، اجرای عملیات آب و خاک و به‌کارگیری شیوه‌های نوین آبیاری ایجاد نموده‌اند در حال حاضر قادر به تولید متمرکزمحصولات کشاورزی بوده و در تولید تعدادی از این محصولات دارای کورد‌های قابل قبولی میباشند. از سویی، طرح ایجاد فروشگاهای زنجیره‌ای در ایران که از دهه ۱۳۵۰ ایجاد شد و فروشگاه‌های شهر و روستای در ارتباط با شرکتهای سهامی زراعی و تعاونیهای تولید روستایی که به منظور حفظ بازار از شوک‌های ناگهانی و تعدیل و تثبیت قیمت کالاهای اساسی کشاورزی تشکیل شده، آخرین حلقه در زنجیره تأمین و ارزش محصولات کشاورزی تجارت و به عبارتی بازاریابی و بازارسانی محصولات کشاورزی بشمار می‌آیند که با وجود شرکتهای تعاونی تولید (۶۳ اتحادیه استانی و شهرستانی و اتحادیه مرکزی شرکتهای تعاونی تولید) یکی از وظایف اصلی آنها بازاریابی و بازار رسانی محصولات تولید شده در شرکتهای تعاونی تولید بوده است این عناصر نقش مهمی را در تکمیل زنجیره تولید (از جمله کشاورزان عضو تعاونی‌ها، تامین‌کنندگان، صنایع فرآوری، توزیع‌کنندگان، خرده‌فروشان، تنظیم‌کننده‌ها و مصرف‌کنندگان شهری) در این شرکتها ایفا می‌نماید اما دلیل ناموفق بودن شان، فقدان استراتژی فروش، رفتارها و روش‌های سنتی، بی توجهی به پارامترهای بازاری، اعتیاد به کمکهای دولتی، غیرحرفه ای بودن هیات مدیره‌ها و عدم استفاده از فنآوری‌های مالی و مدرن روز در بازار محصولات کشاورزی میباشد.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در پایان گفت: نباید از قافله ابتکارات و نوآوری‌های تکنولوژیک بازار مدار و حاکمیت شرکتی کارآ در تعاونیهای نسل جدید غافل شد. باید بیشتر در این زمینه کار کرد و به بی تحرکی، رخوت و کهنگی روش‌ها در تعاونیهای روستایی و کشاورزی خط بطلان کشید.
