منتقدان هم از ریزش انگشت به دهان ماندند

به گزارش بورس نیوز بعد از یک دوره رشد شارپ، بورس تهران چند روزی است که منفی شده و شاخص کل حدود ۳۵۰ هزار واحد ریزش داشته است.

محمد ناطقی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با بورس‌نیوز در خصوص وضعیت بازار سرمایه بیان کرد: اساسا منتقدان رشد بازار سرمایه، اعتقاد ندارند که تمام مشکلات اقتصادی کشور ناشی از رشد بازارسرمایه بوده بلکه طبق اصل آربیتراژ در اقتصاد، وقتی قیمت یک دارایی در بازار سرمایه افزایش یابد (مثلا یک شرکت که دارای زمین کشاورزی فراوان هست)، یا قیمت آن دارایی در بازارسرمایه کاهش خواهد یافت (رکود بازار سرمایه) یا دارایی‌های مشابه در خارج از بورس افزایش قیمت خواهند داشت (تورم) در نتیجه حباب ها منجر به نوعی عدم تعادل خواهند شد و وقتی بازار سرمایه ناگهان رشد چند برابری داشته باشد، تابع عرضه در کل اقتصاد را جابجا خواهد کرد.

شاخص بورس متناسب با رشد نقدینگی رشد نکرده و افزایش حجم نقدینگی، توجیه منطقی برای رشد چند برابری شاخص کل بورس نیست‌. 

وی ادامه داد: رشد بی محابای بازار منجر می‌شود تا جایی که ممکن است پولی در سطح اقتصاد برای فعالیت اقتصادی باقی نماند و در نتیجه آن نرخ بهره بازاری افزایش می‌یابد‌. باید به این نکته اشاره کرد که چنین بازدهی‌هایی در هر بازاری، منجر به التهاب سایر بازارها خواهد شد و مردم مرتبا دلهره تبدیل پول خود به سایر دارایی ها را خواهند داشت.

منتقدانی که انتظار چنین ریزشی را نداشتند

وی افزود: به نظر می‌رسد P/E بازار سرمایه ما عدد معقولی نیست‌؛ نسبت P بر E در بازار سرمایه آمریکا حدود ۲۵ است و در بازار سرمایه ما با توجه به ریسک های اقتصادی کشور ما این نسبت باید در بازه ۱۰ الی ۱۵ باشد‌. این نسبت با ریزش اخیر بورس به حدود ۱۷ رسیده و اگر بورس حدود ۷ درصد دیگر افت کند، به نسبت P/E استاندارد رسیده ایم‌. البته منتقدان رشد بازار سرمایه هم انتظار ریزش سنگین تری در این بازار را ندارند و با توجه به عرضه های اولیه و نرخ فعلی ارز، شاخص یک میلیون و ۵۰۰ الی یک میلیون و ۶۰۰ هزار واحدی حتی از نگاه منتقدان رشد بازار سرمایه هم، شاخصی منطقی است. خیلی از سهم ها در این مدت اصلاح ۵۰ درصدی داشته ودر حال حاضر در قیمت های جذابی هستند و برای سرمایه گذاری مناسب هستند.

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که "آیا وقتی نسبت P/E بورس ما با بورس های جهانی مقایسه می‌شود، P/E بازار مسکن و... هم با کشورهای دیگر قابل قیاس است؟" گفت: نسبت P/E هر کسب و کار، نشان از ریسک و بازدهی آن کسب و کار دارد. در بازار مسکن، نسبت P/E این بازار در ایران تفاوت زیادی با بازار مسکن آمریکا ندارد؛ چرا که در هر دو کشور، بازار مسکن بازاری کم ریسک بوده و از محل اجاره، می توان از مسکن درآمدی هم کسب کرد؛ ولی در حوزه بازار سرمایه چنین شرایطی وجود ندارد و ریسک بازار سرمایه ما به مراتب بالاتر از بازار سرمایه آمریکا است.

ناطقی افزود: ما با ریسک های تجاری زیادی مواجه هستیم و منطقی است که نسبت P/E بازار سرمایه ما هم پایین تر از بورس های جهانی باشد. علاوه بر آن اگر نسبت P/E بالا را برای بورس بپذیریم، پس چرا این نسبت برای شرکت های خارج از بازار سرمایه، اینقدر پایین است؟ نسبت P/E سهام شرکت های خارج از بازار سرمایه حدود ۵ _ ۶ است و به دلیل همین اختلاف نسبت P/E هم بسیاری از صاحبان شرکت های خارج از بازار سرمایه به دنبال عرضه در بازار هستند تا بتوانند سهام شرکت خود را در بازار سرمایه یا قیمتی بالاتر عرضه کنند. این در حالی است که در کشوری مثل امریکا نسبت P/E شرکت های خارج از بازار سرمایه، ۳ الی ۴ درصد کمتر از شرکت های بورسی است.

قوانین سختگیرانه‌ حباب‌زا

وی اضافه کرد: دلیل اختلاف P/E شرکت‌های بورسی با شرکت‌های خارج از بازار سرمایه هم مقررات سختگیرانه سازمان بورس برای عرضه شرکت ها در این بازار است. قطعا اگر شرایط برای پذیرش و عرضه شرکت ها در بازار سرمایه تسهیل می شد، بازار سرمایه دچار حباب نمی شد.

ناطقی در مورد تاثیر غول نقدینگی در روند بازار سرمایه هم عنوان کرد: اگرچه مرتبا از بالا بودن حجم نقدینگی صحبت می شود؛ ولی بد نیست یادآوری کنیم که سال ۹۵ ، وقتی حجم نقدینگی حدود ۱۵۰۰ هزار میلیارد تومان بود، ارزش بازار حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بود. به عبارتی حجم نقدینگی ۳ برابر ارزش بازار سرمایه بود. الان حجم نقدینگی نسبت به سال ۹۵ تقریبا رشد ۱۰۰ درصدی داشته؛ ولی ارزش بازار با رسیدن شاخص کل بورس به کانال ۲ میلیون واحدی حدود ۹۰۰۰ هزار میلیارد تومان بود! اگرچه افزایش حجم نقدینگی روی رشد بازار سرمایه موثر بوده؛ اما شاخص بورس متناسب با رشد نقدینگی رشد نکرده و افزایش حجم نقدینگی، توجیه منطقی برای رشد چند برابری شاخص کل بورس نیست‌.

وی اضافه کرد: البته با کاهش نرخ سود بانکی، بازدهی سپرده گذاری در بانک ها منفی شده و مردم ترجیح داده اند پول خود را تبدیل به دارایی کنند‌. ریشه رشد های بازار ارز و مسکن و بازار سرمایه هم همین نرخ بهره منفی بانکی بوده است‌. ولی حجم نقدینگی نسبت به رشد بازار ارز و مسکن و بورس، ضعیف شده است. افزایش حجم نقدینگی در ۳ سال اخیر به مراتب کمتر از رشد بازارهای مختلف مالی و کالایی بوده است‌.

شاخص ۳میلیونی تا پایان سال دور از انتظار نیست

ناطقی در پیش بینی روند آتی بازار سرمایه گفت: معتقدم در کشور ما، بازار سرمایه در دوره هایی رشد کرده که با کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی و افزایش نرخ ارز، بازار سرمایه رشد کرد. در سال ۹۲ هم به دنبال تحریم های بین المللی، شاهد رشد بازار سرمایه بودیم و حالا هم، شاخص بورس تهران در اوضاع نابسامان اقتصادی صعود داشته است. از این رو باید گفت بر خلاف روند بورس های جهانی، هر گاه حال اقتصاد ما مساعد نبوده و مردم دچار تشویش شده اند، به سمت سرمایه گذاری در بورس آمده اند و این بازار رشد کرده است. با این شرایط مادامی که اقتصاد ما ملتهب بوده و مردم به آینده خوشبین نباشند، بازار سرمایه مورد اقبال قرار دارد و لمس شاخص ۳میلیون واحدی تا پایان سال هم دور از انتظار نیست. اما باید دید اقتصاد کشور چه زمانی به آرامش خواهد رسید و چه اخباری به بازار مخابره خواهد شد. بهترین خبر ۲۰ سال اخیر کشور احتمالا برجام بود که بعد از آن بازار سرمایه وارد فاز رکودی شد. شاید نتیجه انتخابات آمریکا و کاهش تنش های بین المللی، همان اتفاق مثبتی باشد که سبب ریزش بازار سرمایه گردد و اگر همین شرایط بی ثباتی و بی اعتمادی بر فضای اقتصادی و سیاسی حکمفرما باشد، بورس رشد خواهد کرد. کما اینکه خبر گشایش اقتصادی (با آنکه طرح نسنجیده ای بود) منجر به افت بازار سرمایه شد. گشایش در اقتصاد کشور حتی در حد شعار، بورس ما را دچار ریزش و رکود خواهد کرد.

وی در خاتمه تصریح کرد: توصیه می کنم تمام مردم، کد بورسی داشته باشند تا بتوانند در شرایط پر التهاب اقتصادی، بخشی از سرمایه های خود را وارد بازار سرمایه کنند.